Bạn chơi trò "ú òa" với con. Bạn nói chuyện với con trong khi đang thay tã. Bạn hát cho con nghe khi ru con ngủ. Và khi con vui vẻ, bập bẹ hay ríu rít, bạn cũng tạo ra những âm thanh đó cùng với con. Điều đó thật đáng yêu và cũng rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
Bộ não non nớt của trẻ tiếp nhận những âm thanh, âm điệu và ngôn ngữ mà trẻ sẽ sử dụng để nói những từ đầu tiên. Bạn đóng một vai trò rất lớn trong quá trình trẻ tập nói bởi những đứa trẻ được cha mẹ nói chuyện với chúng thường xuyên sẽ có xu hướng hình thành các kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ tốt hơn những đứa trẻ không được như vậy.
Cách tốt nhất để trò chuyện cùng con bắt đầu từ những hành động đơn giản và tự nhiên nhất: bạn có thể hỏi con những câu đơn giản hàng ngày như - "Con có khỏe không?!", "Con muốn chơi bóng không?". Đó là cách trò chuyện để có thể thúc đẩy sự phát triển ngôn ngữ của con bạn.
Tại sao việc tập nói lại tốt cho bộ não của trẻ
Khi được trò chuyện, trẻ sơ sinh có xu hướng dễ gây chú ý và phản ứng thích thú, háo hức hơn một người lớn bình thường. Cách trẻ phản ứng thích thú và giọng điệu, tiếng cười tiếng bập bẹ sẽ ảnh hưởng tốt lên não trẻ. Tám mươi phần trăm thể chất não bộ của trẻ phát triển trong 3 năm đầu. Khi bộ não của lớn hơn, nó cũng dần hình thành các suy nghĩ, tìm hiểu và xử lý thông tin. Những kết nối này được gọi là khớp thần kinh, hình thành với tốc độ cực nhanh, khoảng 700 mỗi giây trong vài năm đầu tiên.
Việc trò chuyện với trẻ sẽ kích hoạt những khớp thần kinh quan trọng trong phần não xử lý ngôn ngữ. Càng nghe nhiều, những kết nối ấy càng mạnh. Quá trình đó có thể củng cố cho con bạn các kỹ năng ngôn ngữ trong tương lai và khả năng học hỏi của bé.
Dưới đây là lời khuyên cho bạn khi dạy trẻ tập nói:
- Thường xuyên trò chuyện với trẻ. Thường khi cha mẹ nói nhiều thì con của họ cũng sẽ có xu hướng nói nhiều.
- Dành thời gian trò chuyện riêng cùng con. Nói chuyện với trẻ có lợi nhất là khi bạn tương tác một – một giữa con và bạn, không có người lớn hay trẻ em nào xung quanh.
- Khi bé cố gắng nói chuyện lại với bạn, đừng ngắt lời hoặc nhìn đi chỗ khác mà hãy quan tâm lắng nghe.
- Nhìn vào mắt con. Trẻ sẽ phản ứng tốt hơn với lời nói khi nhìn thẳng vào bạn.
- Giới hạn số lượng thiết bị điện tử mà con bạn thấy và nghe được bởi nghe nhìn các thiết bị này quá nhiều có thể gây kìm hãm sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ.
Dần dần khi con bạn phát triển hơn, bạn cũng cần thay đổi cách nói chuyện để phù hợp với sự phát triển của con.
Từ 1 đến 3 tháng tuổi
Trẻ đang giao tiếp với bạn bằng cách tạo ra những âm thanh bập bẹ, ríu rít và cả khi khóc nữa. Trẻ có thể mỉm cười, di chuyển tay và chân hoặc bập bẹ khi bạn bắt chuyện.
• Hãy trò chuyện, hát, dỗ dành, bập bẹ và chơi “ú òa” với trẻ
• Tường thuật lại các hoạt động của bạn. Trong khi tắm, trong bữa ăn hoặc chơi đùa, hãy nói cho trẻ biết bạn đang làm gì và nhìn gì.
• Đọc cho bé nghe và nói về những hình ảnh bạn nhìn thấy.
• Mỉm cười và tỏ ra vui đùa phấn khích khi trẻ bập bẹ và vui cười.
• Vào khoảng 2 tháng, trẻ bắt đầu bập bẹ các âm ("aa" hoặc "oo"). Khi đó bạn cũng nên bắt chuyện theo và chờ con trả lời.
Từ 4 đến 7 tháng tuổi
Giai đoạn này trẻ sẽ bắt đầu cố gắng bắt chước theo những âm thanh mà mình nghe thấy. Trẻ thậm chí có thể tăng hoặc giảm giọng khi cố gắng bày tỏ cảm xúc của mình.
• Lúc này bạn hãy nói theo để khuyến khích trẻ. Ví dụ khi trẻ nói "ba-ba", hãy nói "bà" hoặc "bai bai."
• Kéo dài và mở rộng cuộc trò chuyện của bạn với trẻ. Khi nói, hãy nói chậm và bắt đầu nhấn mạnh một số từ nhất định. Ví dụ, bạn cầm một quả bóng và nói: "Con có muốn một quả bóng không? Bóng của con này." Sau đó im lặng để khuyến khích trẻ trả lời.
• Chỉ cho con nhiều thứ khác xung quanh. Khi trẻ nhìn vào một cái gì đó, hãy chỉ ra và nói với trẻ nó là cái gì.
• Đọc sách cho trẻ mỗi ngày, đặc biệt là sách có nhiều hình ảnh màu sắc sinh động. Việc hình thành thói quen đọc sách cho trẻ từ nhỏ sẽ rất có lợi cho sự phát triển não bộ của trẻ.
Từ 8 đến 12 tháng tuổi
Lúc này trẻ sẽ bắt đầu hiểu một số từ nhất định (như "không") và cũng nói một số từ (như "mama" hoặc "baba"). Vào khoảng một tuổi, trẻ cũng sẽ hiểu một số mệnh lệnh nhất định, như vẫy tay “bai bai”
• Lúc này hãy tiếp tục trò chuyện và nói về những gì bạn và trẻ đang làm. Nếu trẻ chỉ vào một chiếc ô tô và nói "ô tô", thì bạn hãy đáp lại “Đúng rồi, cái ô tô màu đỏ”
• Hãy kể tên những vật mà con bạn tiếp xúc hàng ngày - đồ chơi, thìa, sữa, v.v. Đồng thời chỉ cho con biết về các bộ phận cơ thể. Ví dụ bạn chỉ vào tay của bé và nói, "đây là tay", sau đó chỉ vào tay của bạn và nói, " đây là tay của bố (mẹ) này. "
• Giúp trẻ diễn đạt bằng lời những gì trẻ cảm thấy.
• Sử dụng các từ, mệnh lệnh tích cực khi nói với trẻ. Thay vì nói "Không được đứng lên", hãy nói "Đến lúc ngồi xuống rồi".
• Khi bạn muốn ngăn trẻ làm điều gì đó, hãy nói dứt khoat “Không nhé”. Đừng gắt lên hoặc đưa ra lời giải thích dài dòng.
• Hát những bài hát có gắn với hoạt động, cử chỉ và vui vẻ nhảy cùng trẻ.
• Trẻ ở độ tuổi này thích bắt chước theo những từ mà chúng nghe được, vì vậy chúng thường hay muốn nghe đi nghe lại những điều bạn nói.
Mỗi trẻ đều có những giai đoạn phát triển nhất định không nhất thiết giống nhau, ngay cả việc tập nói cũng vậy. Đừng lo lắng quá nếu con của bạn nói chậm hơn những trẻ khác cùng độ tuổi. Còn nếu bạn vẫn lo lắng về tình trạng của con thì hãy tới gặp và trao đổi với bác sĩ.
Thu Hiên/GĐ&TE - Nguồn: WebMD