Người cao tuổi ở Trung tâm Điều dưỡng luân phiên tỉnh Quảng Bình.
Những con số gợi cho chúng ta điều gì?
Hiện nay, tại Việt Nam, những người 60 tuổi trở lên được xem là người cao tuổi (NCT). Những con số liên quan đến NCT Việt Nam khá đầy đủ. Việt Nam có khoảng 10,1 triệu NCT, tương đương khoảng 11%; riêng số NCT từ 80 tuổi trở lên đã có 2 triệu người. Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011. Các nền kinh tế phát triển mất vài thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ để chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang giai đoạn dân số già như Australia 73 năm, Hoa Kỳ 69 năm, Canada 65 năm… thì Việt Nam chỉ mất 22 năm. Dự báo đến năm 2030, tỷ trọng NCT Việt Nam chiếm 17% (19 triệu người) và sẽ nâng lên 25% vào năm 2050 (28 triệu người).
Hiện nay, 65,7% NCT sống ở nông thôn, là nông dân và làm nông nghiệp. Trong những năm qua, nhờ làm tốt những chính sách y tế, chăm sóc sức khỏe, chất lượng sống được nâng lên, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam được nâng lên mức cao (75,6 tuổi) nhưng tuổi thọ khỏe mạnh lại thấp (64 tuổi), có đến hơn 67% NCT sống trong tình trạng sức khỏe yếu, rất yếu. Đa số NCT gặp khó khăn về vật chất. Hiện nay, Nhà nước ta muốn bảo đảm 80% số NCT được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần/năm và được lập hồ sơ theo dõi, quản lý sức khỏe...
Ở Việt Nam hiện nay, khả năng cung cấp dịch vụ y tế cho NCT còn hạn chế. Hệ thống khoa lão của các bệnh viện, nhà dưỡng lão còn rất ít. Hơn nữa, tình trạng thiếu nhân lực được đào tạo trong chăm sóc NCT đang ở tình trạng báo động. Trong khi đó, 90% số NCT cần hỗ trợ những việc cơ bản. Ai cũng biết, chi phí y tế cho người già cao gấp 7-10 lần người trẻ. NCT chiếm 11% dân số nhưng sử dụng đến 50% tổng lượng thuốc của đất nước…
Một nghiên cứu của Bệnh viện Lão khoa Trung ương năm 2016 trên 610 cụ trên 80 tuổi tại Sóc Sơn chỉ ra rằng, trung bình 1 NCT mắc 6,9 bệnh, 33,6% lâm vào cảnh góa bụa, 8,2% cụ phải sống một mình; chỉ 17,7% sống với vợ hoặc chồng; thu nhập bình quân là 537,9 nghìn đồng/tháng…
Những con số kể trên cũng đã nói rõ tình hình, đặc điểm NCT của Việt Nam. Với những người thích nói tới thành tựu thì họ cho rằng, Việt Nam đã có những tiến bộ đáng tự hào trong việc nâng cao tuổi thọ trung bình của người dân: Hiện nay là 75,6 tuổi, đứng thứ 2 ở Đông Nam Á, chỉ sau Singapore; đứng thứ 56 trên thế giới. Nhìn từ góc độ tình cảm, đạo đức thì con số này cũng mang lại niềm vui.
Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội lại có cái nhìn khác - cái nhìn sát với thực tế cuộc sống hơn.
Tuổi già được quan tâm chăm sóc tại gia đình.
Cái nhìn sát thực tế và các giải pháp chăm sóc NCT
Để được xem là phát triển bền vững và tiến tới xã hội văn minh, đất nước cần bảo đảm an sinh xã hội; một trong những khâu trọng yếu của việc này là NCT phải được chăm sóc tốt, phải có cuộc sống vật chất và tinh thần bảo đảm. Để làm được việc này, cần phải có nhiều giải pháp.
- Trước hết, phải tìm mọi cách nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh lên 68 - 70 tuổi trong 10 năm sắp tới. Việc này chủ yếu dựa vào ngành y tế cùng với sự ăn uống thực phẩm sạch và nghỉ ngơi thoải mái. Việc xây dựng bệnh viện riêng cho NCT, mở Lão khoa ở các bệnh viện lớn phải được đẩy mạnh.
- Thứ hai, duy trì và nâng cao tỷ lệ số NCT sống với con cháu trong gia đình. Hiện nay, tỷ lệ này cũng đã khá cao - 80%; điều này phù hợp với đạo lý cũng như tình hình kinh tế - xã hội ở Việt Nam.
- Thứ ba, tạo điều kiện để NCT góa bụa có bạn già để chăm sóc lẫn nhau. Điều này đúng như ông cha ta nói: “Con chăm cha không bằng bà chăm ông”.
- Thứ tư, phát triển nhanh chóng hệ thống trại dưỡng lão. Đây là hình thức mà các nước phát triển trên thế giới đã duy trì hoạt động hàng trăm năm nay. Nhiều NCT có con cháu muốn giữ lại chăm sóc tại nhà, nhưng các cụ lại thích trại dưỡng lão hơn, vì ở đấy vui vẻ, thoải mái hơn. Vấn đề là phải nâng cao chất lượng các trại dưỡng lão.
- Thứ năm, đẩy mạnh việc đào tạo đội ngũ chăm sóc NCT chuyên nghiệp. Điều thuận lợi là hiện nay cả nước có tới hơn 40 cơ sở đạo tạo nghề công tác xã hội. Nên hướng sinh viên đang học ngành này đi chuyên sâu vào chăm sóc NCT.
Để tất cả những giải pháp này đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả, chúng ta phải dựa trên cơ sở nhận thức: NCT là một loại “tài sản” quốc gia. Việc NCT được chăm sóc tốt nâng cao uy tín của đất nước trên trường quốc tế. Trong một đất nước mà NCT được chăm sóc tốt thì có điều kiện để bảo đảm trật tự, an ninh, đạo đức xã hội. Đây là điều tất cả chúng ta đều mong muốn.
Nguyên Hồ/TC GĐ&TE
