Đến thăm trang trại nuôi hươu của gia đình ông Tống Xuân Minh, chúng tôi ấn tượng bởi sự quy củ về chuồng trại nuôi rộng, thoáng mát, sạch sẽ nằm trên dốc cao đường trung tâm xã. Những tháng giữa năm không phải là mùa lấy nhung, nên lượng khách không còn tấp nập như đầu năm mùa xuân, chỉ lác đác số ít khách qua lại mua hươu giống. Gần 60 tuổi nhưng vợ chồng ông Minh đã sở hữu trang trại với hàng trăm con hươu lớn nhỏ, cho thu nhập hàng tỷ đồng/năm.
Ông Minh cho biết: "Lựa chọn con nuôi đặc sản của quê hương để phát triển kinh tế gia đình, ban đầu gia đình tôi nuôi 3-4 con, sau đó tách và nhân đàn, phát triển đàn hươu của gia đình. Có thời điểm gia đình tôi nuôi 200 con hươu vừa lấy nhung, vừa bán giống. Đến nay, gia đình tôi nuôi 150 con hươu cái và hươu con, đầu tư chuồng trại sạch sẽ, quy hoạch gọn với 10 chuồng trên diện tích gần 2.000 m2 đất làm chuồng và khu thả hươu, đảm bảo vệ sinh sạch sẽ cho đàn hươu phát triển khỏe mạnh và cho chất lượng nhung, con giống tốt để xuất bán hàng năm".
Nuôi hươu rất đơn giản với các loại thức ăn phong phú
Theo ông Minh, nuôi hươu cũng đơn giản, nguồn thức ăn phong phú, có trong tự nhiên, chủ yếu là cây cỏ voi, các loại trái cây, chuối xanh, lá rừng. Ngoài ra, thành phần quan trọng của hươu trong thức ăn hàng ngày là muối khoáng. Đặc biệt, với loài hươu nguồn gốc tự nhiên nên có sức đề kháng tốt, nên khi nuôi đã được thuần chủng, hươu cũng ít bị bệnh. Tuy nhiên, khi nuôi, người nuôi hươu cần chú ý các dấu hiệu hươu bị bệnh tiêu hóa như bụng chướng, phân lỏng… Với các dấu hiệu bệnh đó, cần cho hươu ăn những loại thức ăn có vị chát như chuối xanh, lá mật gấu, đinh lăng… để chữa bệnh đường ruột cho hươu.
Một con hươu trưởng thành cho nhung non được tính từ 10 tháng tuổi đến 12 tháng tuổi, có thể cho nhung tối đa trong vòng 20 năm. Hàng năm, hươu cho nhung từ tháng 11 âm lịch năm trước đến hết tháng 4 âm lịch năm sau. Có thể cắt nhung hươu 2 lần/năm. Trung bình 1 con hươu đực trưởng thành cho lộc từ 0,5-0,7 kg nhung/lần cắt, với hươu to cho nhung 1,3-1,4 kg/cặp. Nhung hươu sao được coi là nguồn dược liệu quý, được người dùng ưa chuộng, dễ bán trên thị trường, giá ổn định ở mức cao. Để hươu cho nhung đẹp, chất lượng cao, hươu cần được cung cấp nhiều loại thức ăn, cây cỏ, lá mít, chuối, ngô hạt, các loại lá rừng (lá sung, vả, dướng, ngái, si, duối) cho hươu ăn trước thời điểm cắt nhung khoảng 1 tháng.
Đàn hươu của gia đình ông Minh
Với kinh nghiệm nuôi hươu lâu năm, sản phẩm nhung hươu của gia đình ông Minh cũng được coi là hàng chất lượng cao, được nhiều người tìm đến mua. Đồng thời ông cung cấp giống hươu cho các hộ nuôi trong và ngoài tỉnh. Giá nhung hươu trung bình 1,6 triệu đồng/lạng, mỗi năm cắt được khoảng 40-50kg nhung; mỗi năm bán 50-60 đôi hươu giống, với giá 26 triệu đồng/cặp (với hươu 4 đến 5 tháng tuổi, trọng lượng 15kg/con). Trừ chi phí, mỗi năm mô hình nuôi hươu nhà ông Minh thu nhập trên 1 tỷ đồng. Nhờ nuôi hươu, kinh tế gia đình ông Minh trở nên khá giả, nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng nhà cửa khang trang...
Để nhân rộng mô hình nuôi hươu trong xã, có điều kiện trao đổi, chia sẻ, chuyển giao khoa học kỹ thuật với các hộ nuôi trong xã, đồng thời kết nối những hộ nuôi hươu để dễ dàng tiêu thụ sản phẩm, xây dựng thương hiệu hươu Phú Long, ông Minh tham gia Hợp tác xã nuôi hươu xã Phú Long được 4 năm. Từ đó, ông Minh cùng 30 thành viên trong HTX đã duy trì, phát triển mô hình nuôi hươu hiệu quả trên mảnh đất vùng cao của huyện miền núi Nho Quan.
Nhiều năm phát triển hiệu quả mô hình nuôi hươu, gia đình ông Minh được xã Phú Long, các cấp, các ngành khen thưởng là mô hình sản xuất kinh doanh giỏi. Được Hội Cựu chiến binh tỉnh Ninh Bình tặng bằng khen hộ sản xuất kinh doanh giỏi giai đoạn 2011-2016; Hội Nông dân xã Phú Long tặng giấy khen hộ sản xuất, kinh doanh giỏi giai đoạn 2018-2020…