UBND TP. Hà Nội mới đây đã có báo Bộ Xây dựng về số liệu nhà ở xã hội tại khu vực đô thị. Theo đó, Hà Nội cho biết thời gian qua Thành phố đã phát triển nhà xã hội dưới nhiều hình thức như bán, cho thuê, cho thuê mua. Tuy nhiên theo UBND TP, đối với việc phát triển nhà ở xã hội nói chung còn tồn tại do một số nguyên nhân, vướng mắc như việc bố trí quỹ đất.
Cụ thể, khi phát triển NOXH tại các ô đất thuộc quỹ 20% đất ở các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại trên địa bàn thành phố phát sinh nhiều bất cập như quy định hiện hành chưa có quy định tỷ lệ % đất ở dành để phát triển NOXH khi lập, thẩm duyệt quy hoạch phân khu, quy hoạch chung… Do đó, thiếu tính chủ động khi bố trí quỹ đất, đề xuất dự án xây dựng NOXH đáp ứng nhu cầu theo đúng chương trình, kế hoạch đặt ra.
Việc triển khai xây dựng NOXH tại quỹ đất 20% phụ thuộc vào công tác giải phóng mặt bằng, kinh phí đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật của chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại nên tiến độ thường chậm.
Bên cạnh đó, do không thu tiền sử dụng đất nên một số dự án NOXH tại các vị trí đất có giá trị cao, có lợi thế thương mại, khi bán nhà khống chế giá bán nên đã phát sinh phức tạp, có tình trạng mua đi bán lại trái quy định.
Một số dự án đã đủ điều kiện mua nhà nhưng chưa có người mua nhà do các dự án nằm tại các khu vực xa trung tâm, chưa đầy đủ hệ thống dịch vụ công cộng và chưa thuận tiện về kết nối hạ tầng với trung tâm thành phố.
Cũng theo Hà Nội, theo quy hoạch được duyệt, một số dự phát triển nhà ở chỉ được quy hoạch xây dựng nhà ở thấp tầng, việc sử dụng nhà vườn, nhà biệt thự làm NOXH là không phù hợp.
Liên quan vấn đề về vốn, lãnh đạo Hà Nội cho biết, việc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào dự án NOXH chủ yếu bằng ngân sách nhà nước nên gặp khó khăn về nguồn vốn.
Cùng với đó, các dự án do không thu tiền sử dụng đất nên tại một số dự án NOXH có lợi thế về vị trí, thương mại cao, giá NOXH có sự chênh lệch lớn so với nhà thương mại cùng khu vực nên dẫn đến khó khăn trong việc quản lý đối tượng được hỗ trợ NOXH.
Cũng theo Hà Nội, hiện nay việc xác định đối tượng được hưởng hỗ trợ NOXH thông qua tiền lương, thực trạng nhà đất ở mà chưa kiểm soát được thông qua tài sản của đối tượng nên khó kiểm soát. Khi mua nhà đúng đối tượng nhưng sau khi mua được nhà thì kinh tế gia đình thay đổi có thể mua đất, nhà tại nơi khác.
Đặc biệt, liên quan đến việc xác nhận các giấy tờ chứng minh đối tượng và điều kiện để được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH còn bất cập, nhất là giấy xác nhận về thực trạng nhà ở của chính quyền cấp xã, theo quy định thì chỉ được xác nhận 1 lần và có giá trị sử dụng 2 năm, tuy nhiên thực tế có trường hợp xác nhận nhiều lần (đối tượng nộp hồ sơ tại nhiều dự án khác nhau) nên khó kiểm soát.
Hà Nội kiến nghị loạt vấn đề cho NOXH
Trong thời gian tới, UBND TP. Hà Nội khẳng định sẽ triển khai thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp trong việc phát triển NOXH nhằm đáp ứng các mục tiêu theo Chương trình, kế hoạch phát triển của thành phố.
Trong đó, nghiên cứu bổ sung quỹ đất để phát triển NOXH khi lập phê duyệt quy hoạch phân khu đô thị, quy hoạch đô thị.
Đồng thời triển khai 5 khu đô thị NOXH tập trung đã được Thủ tướng đồng ý về nguyên tắc để bổ sung một phần vào quỹ NOXH thành phố giai đoạn 2016 – 2020 và các năm tiếp theo. Tiếp tục rà soát quỹ đất 20% theo quy định trước đây của UBND TP để phát triển NOXH.
Ngoài ra, UBND TP Hà Nội cũng kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng quy định bổ sung trách nhiệm phát triển NOXH đối với các dự án nhà ở thương mại đã được giao chủ đầu tư trước thời điểm Nghị định 100/2015 của Chính phủ có hiệu lực nhưng đến nay chậm triển khai.
Chỉ đạo các bộ, cơ quan Trung ương đóng trên địa bàn thành phố khẩn trương rà soát quy hoạch, đẩy nhanh việc di dời ra ngoài nội thành các trụ sở cơ quan, các bệnh viện trường đại học, cao đẳng, dạy nghề thuộc diện trung ương quản lý theo quy hoạch chung xây dựng thủ đô đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Hà Nội kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn, quy định bổ sung một số nội dung chưa rõ như: Khoản 3 điều 54 Luật Nhà ở quy định chủ đầu tư dự án NOXH phải dành tối thiểu 20% diện tích NOXH trong dự án để cho thuê. Tuy nhiên thực tế có dự án không có hoặc có rất ít đối tượng thuê NOXH nên gây khó khăn cho chủ đầu tư trong việc thu hồi vốn đầu tư.
“Việc dành quỹ đất 20% xây dựng NOXH đối với các khu nghỉ dưỡng resort, các dự án nhà ở thương mại chỉ có nhà ở thấp tầng khu vực đô thị… do không phù hợp với quy hoạch để xây dựng chung cư NOXH”, báo cáo UBND TP cho biết.
Về đất đai, Hà Nội kiến nghị rà soát tổng hợp lập danh mục toàn bộ quỹ đất 20% trong các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại và kiên quyết thu hồi hoặc dừng các dự án chậm triển khai để đề xuất vị trí quỹ đất phục vụ phát triển NOXH giai đoạn đến năm 2020 và các năm tiếp theo.
Ngoài ra, Hà Nội cũng đã đưa ra một số kiến nghị về cơ chế chính sách ưu đãi để phát triển NOXH. Cụ thể, Hà Nội kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng nghiên cứu ban hành nhiều chính sách ưu đãi hơn nữa nhằm thu hút các nhà đầu tư tham gia, giảm gánh nặng cho ngân sách để đẩy mạnh phát triển NOXH cho thuê, cho thuê mua, nhất là nhà ở cho công nhân, sinh viên.
Nghiên cứu các mô hình đầu tư bằng nguồn vốn ngoài ngân sách và ban hành các cơ chế chính sách ưu đãi đặc thù, ví dụ phát triển mô hình liên kết đầu tư giữa doanh nghiệp và đối tượng thu nhập thấp. Theo đó doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư ban đầu, hưởng lợi nhuận định mức, người dân ký hợp đồng với doanh nghiệp góp vốn và chỉ định chủ đầu tư.
Nghiên cứu xây dựng cơ chế chính sách đầu tư ưu đãi đặc thù theo mô hình đối tác công – tư (PPP), đồng thời tạo cơ chế hỗ trợ đầu tư từ Trung ương và nguồn vốn của Thành phố để phát triển NOXH.
Ngoài ra, Hà Nội kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng cho phép Thành phố chỉ định chủ đầu tư thực hiện dự án đầu tư xây dựng NOXH đối với các nhà đầu tư đã được lựa chọn lập quy hoạch xây dựng chi tiết tỷ lệ 1/500 trên cơ sở thống nhất chủ trương bằng văn bản với Bộ Xây dựng. Nghiên cứu miễn giảm thủ tục cấp phép xây dựng các công trình thuộc dự án NOXH…