Theo kết quả tổng điều tra, rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo năm 2015, huyện Lộc Bình có 5.658 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 29,37%, trong đó có 3 xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 50% đến dưới 60%; 7 xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 60% đến dưới 70%; 1 xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 70% trở lên. Toàn huyện có 2.771 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 14,39%. Hộ nghèo, cận nghèo tập trung ở các xã vùng cao, biên giới, khu vực các xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nguyên nhân cơ bản dẫn đến đói nghèo là thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản như nhà ở, nước sạch và vệ sinh, tiếp cận thông tin, giáo dục, y tế.
Để tập trung phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững, Ban Chấp hành Đảng bộ huyện đã ban hành Chương trình thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2016 - 2020; UBND huyện ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo giai đoạn 2017 - 2020 và Kế hoạch thực hiện hàng năm. Thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo giảm nghèo huyện hàng năm, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các thành viên theo dõi, đôn đốc phụ trách địa bàn xã, thị trấn. Định kỳ tổ chức kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện những yếu kém, vướng mắc để đôn đốc, hướng dẫn, tháo gỡ trong triển khai thực hiện.
Thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi đối với hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác, huyện Lộc Bình tập trung triển khai đầy đủ 14 chương trình tín dụng ưu đãi đến 29/29 xã, thị trấn. Trong 3 năm (2016-2018), tổng doanh số cho vay là 173.754 triệu đồng, với 3.772 lượt hộ được vay vốn. Trong đó: Cho vay đối với người nghèo 2.252 lượt với doanh số 103.947 triệu đồng; cho vay đối tượng thuộc hộ cận nghèo 932 hộ, doanh số cho vay 41.868 triệu đồng; cho vay hộ mới thoát nghèo 473 hộ vay, doanh số 25.916 triệu đồng. 9 tháng đầu năm 2019, chương trình tín dụng chính sách đã cho 377 lượt hộ nghèo vay vốn, với doanh số cho vay là 26.610 triệu đồng, tổng dư nợ cho vay hộ nghèo đạt 120.886 triệu đồng. Nguồn vốn tín dụng ưu đãi của Chính phủ đã góp phần giúp hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác có vốn sản xuất và kinh doanh, từ đó vươn lên thoát nghèo. Nguồn vốn đã tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên có tiền để trang trải chi phí học tập tại trường…
Cùng với đó, các chính sách hỗ trợ về nhà ở, y tế, giáo dục đào tạo, trợ giúp pháp lý cho người nghèo cũng được đảm bảo. Trong 3 năm (2016-2018), huyện đã cấp 6.396 lượt thẻ BHYT cho người nghèo, 144.755 lượt thẻ BHYT người dân tộc thiểu số và cấp cho hộ cận nghèo theo Quyết định 797/QĐ-TTg được 4.418 thẻ, cấp cho hộ cận nghèo mới thoát nghèo 1.614 thẻ... 9 tháng đầu năm 2019, đã cấp 51.256 thẻ BHYT cho người nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số. Triển khai lồng ghép các chính sách hỗ trợ giáo dục cho con em thuộc hộ nghèo như chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, chính sách hỗ trợ gạo cho học sinh nghèo bán trú, hỗ trợ học sinh trung học phổ thông... 9 tháng đầu năm 2019, toàn huyện đã hỗ trợ miễn, giảm học phí và chi phí học tập cho 12.196 lượt học sinh, với kinh phí hơn 5.030 triệu đồng; cấp 355,68 tấn gạo cho 3.952 lượt học sinh theo chính sách hỗ trợ học sinh nghèo bán trú, học sinh nghèo phổ thông trung học.
Việc tổ chức triển khai dạy nghề cho người nghèo được lồng ghép trong Chương trình dạy nghề cho lao động nông thôn. 9 tháng đầu năm 2019, huyện Lộc Bình đã tổ chức dạy nghề cho lao động nông thôn được 6 lớp với 210 học viên tại các xã: Tú Đoạn, Bằng Khánh, Lục Thôn, Xuân Mãn, Đồng Bục. Hỗ trợ tiền điện cho 4.106 hộ nghèo và hộ chính sách với tổng kinh phí 2.414 triệu đồng.
Chương trình 135 về hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu, các thôn, bản đặc biệt khó khăn đã được quan tâm chú trọng. Chỉ tính riêng năm 2019 kế hoạch giao là 44.819 triệu đồng đầu tư cho 19 công trình, huyện đã triển khai hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng cho các xã đặc biệt khó khăn theo đúng quy định, bám sát lộ trình, đầu tư đúng mục đích, đúng đối tượng, có hiệu quả, đảm bảo công khai, dân chủ. Các công trình, hạng mục công trình hoàn thành đưa vào khai thác đạt yêu cầu thiết kế, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Cùng với đó, hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới. Toàn huyện đang triển khai thực hiện 21 dự án, với tổng số 5.293 hộ thụ hưởng. Hỗ trợ nhân rộng mô hình giảm nghèo tại 2 xã Vân Mộng, Nhượng Bạn.
Ngoài ra, hoạt động nâng cao năng lực và giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình giảm nghèo huyện tập trung triển khai. Hàng năm, Ban Chỉ đạo giảm nghèo huyện đều ban hành kế hoạch kiểm tra, giám sát và phân công cho các thành viên trong Ban Chỉ đạo thực hiện công tác kiểm tra giám sát. Bình quân mỗi năm thành lập đoàn kiểm tra trực tiếp từ 10 -15 xã về triển khai thực hiện các chính sách, tập trung kiểm tra các xã có tiến độ triển khai chậm hoặc có vướng mắc. Ngoài ra các phòng, ban, ngành còn tổ chức kiểm tra giám sát riêng theo nhiệm vụ của ngành, lĩnh vực chuyên môn.
Theo ông Hoàng Văn Minh, Phó Chủ tịch UBND huyện Lộc Bình: Chương trình giảm nghèo đã tác động mạnh mẽ, thúc đẩy kinh tế phát triển vùng dân tộc thiểu số miền núi, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo hàng năm của huyện. Các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, các thôn bản đặc biệt khó khăn từng bước thay đổi. Sau hai năm thực hiện, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện giảm còn 22,37%; từ 11 xã có tỷ lệ hộ nghèo cao từ 50% trở lên giảm còn 2 xã (Xuân Dương 59,02%; Ái Quốc; 67,62%); từ 6 xã có tỷ lệ hộ nghèo từ 25% đến dưới 50% tăng lên là 11 xã; từ 12 xã tỷ lệ hộ nghèo dưới 25% tăng lên 16 xã. Những hộ nghèo, cận nghèo vẫn chủ yếu tập trung ở các xã vùng cao, biên giới, khu vực các xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Các chương trình, chính sách giảm nghèo đã tác động mạnh đến đời sống đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là các chính sách hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất Chương trình 135 và chính sách hỗ trợ đặc thù theo quyết định của UBND tỉnh; chính sách vay vốn tín dụng ưu đãi hộ đồng bào dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn... đã giúp các hộ đồng bào dân tộc thiểu phát triển sản xuất, trao đổi hàng hóa, tiếp cận với nhiều dịch vụ xã hội. Hộ nghèo, hộ cận nghèo từng bước giảm dần thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản theo tiêu chí hộ nghèo đa chiều.
Sở dĩ có được kết quả trên là do huyện đã quan tâm chỉ đạo quyết liệt công tác giảm nghèo. Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia của huyện, các thành viên Ban Chỉ đạo là Trưởng các cơ quan chuyên môn nên đã chỉ đạo giải quyết kịp thời các vướng mắc trong thực hiện. Công tác tuyên truyền, phổ biến được quan tâm thực hiện, hầu hết người dân trên địa bàn được hưởng lợi đều được tuyên truyền chính sách sâu rộng mục đích, ý nghĩa về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo và chủ động tham gia trong lập kế hoạch, kiểm tra, giám sát việc thực hiện Chương trình. Cùng với đó, huyện đã chủ động phân cấp và trao quyền cho địa phương để phát huy nội lực cộng đồng, thu hút sự tham gia đóng góp của cộng đồng và người dân trong thực hiện chương trình.
Để chính sách giảm nghèo phát huy tốt hiệu quả và trên cơ sở kết quả đạt được, huyện Lộc Bình đề nghị cần ưu tiên phân bổ về nguồn lực, nhất là việc quy định về chế độ, định mức, hỗ trợ theo kịp với biến động giá cả (hoặc có cơ chế linh hoạt theo từng vùng, miền) để đảm bảo thực hiện hoàn thành các mục tiêu của chính sách. Điều quan trọng là cần phải xóa bỏ tâm lý trông chờ, ỷ lại của người dân nghèo vào sự đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước để cho người dân tự chủ động vươn lên xóa đói giảm nghèo một cách bền vững. Trung ương xem xét tăng mức vốn hỗ trợ cho các dự án thuộc Chương trình 135 do mức vốn hỗ trợ còn thấp, nhất là dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, vốn duy tu bảo dưỡng công trình để phát huy hiệu quả lâu dài. Xây dựng chính sách đặc thù cho cán bộ làm công tác dân tộc, đồng thời quan tâm củng cố kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc ở cơ sở.
Nguyễn Hà/TC GĐ&TE