Thả hoa tưởng niệm liệt sĩ Trường Sa.
Nghĩa trang vĩnh hằng, nghĩa trang tạm
Ngoài vùng biển, đảo Trường Sa của Việt Nam có một nghĩa trang vĩnh hằng, đó là nơi yên nghỉ của 64 cán bộ chiến sĩ Hải quân Nhân dân Việt Nam đã anh dũng hy sinh trong trận “Hải chiến Gạc Ma ngày 14/3/1988”, đều không có phần mộ như trên đất liền, cũng không xếp thứ tự, mà mộ của các anh là những ngọn sóng bạc đầu, là nhành san hô nằm tận biển sâu và mãi ngủ yên trong lòng biển cả. Cho đến bây giờ sau 29 năm trận “Hải chiến Trường Sa” diễn ra, lịch sử đã sang trang mới, quan hệ ngoại giao cũng đã bước sang một bước tiến dài. Chẳng ai muốn nhắc đến quá khứ bi thương, song nỗi đau ngày ấy mãi nằm trong chính sử dân tộc mà mỗi lần nhắc đến hai tiếng Trường Sa vẫn thấy dâng tràn cảm xúc tình yêu biển đảo đến vô cùng.
Trường Sa ngày càng “thay da đổi thịt” nhờ có sự quan tâm của Đảng và Nhà nước; nước biển ở vùng Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao vẫn mặn chát, nhưng máu đào của 64 liệt sĩ mãi hòa lẫn biển khơi, xương cốt các anh mãi vĩnh hằng trong lòng biển mẹ; hóa thành sóng, thành gió, thành đá san hô. Để rồi hàng ngàn người con đất Việt ra Trường Sa mỗi năm đi qua vùng biển này đều bật khóc khi nghe những câu chuyện kể về những người nằm lại. 29 năm trước, các anh đã ngã xuống để kê cao thêm nền Tổ quốc giữa đại dương bao la. Sau 29 năm, các anh vẫn là những người anh hùng biển cả của thời đại mới. Các anh đã làm cho Trường Sa thêm xanh và vững vàng nơi đầu sóng ngọn gió. Các anh đã khiến cho cả thế giới khâm phục và kết nối triệu triệu tấm lòng yêu nước Việt Nam. Một việc không thể thiếu trong tất cả các chuyến hải trình đến “quần đảo bão tố” này là dâng hương tưởng niệm liệt sĩ Trường Sa. Hàng triệu giọt nước mắt nhỏ xuống biển khơi trong khoảnh khắc thiêng liêng, triệu bông huệ trắng thả xuống đại dương xanh thẳm cầu mong cho những liệt sĩ Trường Sa mãi ngủ yên dưới tầng sóng lạnh.
Lễ tưởng niệm 10 liệt sĩ ở Nghĩa trang xanh trên thềm lục địa.
Ở quần đảo Trường Sa, bên cạnh nghĩa trang vĩnh hằng, có những “nghĩa trang tạm”. Đó là nơi “nghỉ tạm” của cán bộ chiến sĩ hy sinh trong khi làm nhiệm vụ huấn luyện chiến đấu hoặc lao động xây đảo. Gọi là “nghĩa trang tạm” bởi sau thời gian nằm lại Trường Sa, xương cốt các liệt sĩ được về đất liền an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ. Ở “nghĩa trang tạm” này có cả những ngư dân chẳng may gặp nạn trên biển cũng được chôn cất ở đây. Cũng như “nghĩa trang đặc biệt trên biển”, triệu triệu người dân đất Việt và kiều bào nước ngoài mỗi lần đặt chân đến đảo chìm Cô Lin, Đá Lát, Len Đao, hay đảo nổi Sinh Tồn, Sơn Ca, Nam Yết đều không quên thắp hương tri ân các liệt sĩ và những ngư dân nằm tạm ở nghĩa trang này.
Nghĩa trang xanh trên thềm lục địa
Ngoài thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc có một “nghĩa trang xanh”- nơi yên nghỉ của 10 cán bộ chiến sĩ Nhà giàn DK1 hy sinh từ năm 1990 đến tháng 10/2014. Gọi là “nghĩa trang xanh” vì tất cả các anh hy sinh tuổi đời con rất trẻ và chưa có gia đình. Chỉ có 3 liệt sĩ trước lúc hi sinh có gia đình vợ con.
Tháng 12/1990, cơn lốc tố lúc nửa đêm đã đánh sập Nhà giàn Phúc Tần 3, cuốn xuống biển 8 cán bộ chiến sĩ, trong đó, 3 cán bộ chiến sĩ hy sinh là Trung úy Chính trị viên Nguyễn Hữu Quảng, chiến sĩ Hồ Văn Hiền và chiến sĩ Trần Văn Là. Tháng 1/1991, thuyền phó quân sự Phạm Tảo và máy trưởng Lê Tiến Cường thuộc tàu HQ- 666 đã bị những con sóng lừng nhấn chìm tại Nhà giàn Tư chính 1A (Bãi cạn Tư Chính) khi tàu đang làm nhiệm vụ trực. Đêm 12/12/1998, bão quốc tế Fathes có sức gió mạnh trên cấp 12 tràn vào vùng biển Vũng Tàu, Nhà giàn Phúc Nguyên 2A đúng vệt bão quét. Cơn bão này đã đánh sập Nhà giàn Phúc Nguyên 2A, cuốn xuống biển 9 cán bộ chiến sĩ, 3 cán bộ chiến sĩ vĩnh viễn nằm lại biển khơi là Đại úy, Chỉ huy trưởng Vũ Quang Chương, Chuẩn úy Lê Đức Hồng và Thiếu úy Nguyễn Văn An. 13 năm sau, đêm 21/4/2001 tại Nhà giàn DK1/16, chiến sĩ Tạ Ngọc Tú hy sinh trong cơn đau thắt đột ngột khi theo dõi, bám sát mục tiêu lạ giữa màn đêm. Thiết tưởng thời bình lặng im tiếng súng không có mất mát đau thương, song 13 năm sau, ngày 7/10/2014, Đại úy Dương Văn Bắc, trắc thủ radar Nhà giàn DK1/11 nằm lại giữa biển xanh trong khi kiểm tra vật cản dưới sàn cập tàu bị sóng biển cuốn trôi, để lại người vợ trẻ và hai con trai nhỏ.
Viếng các anh hùng liệt sĩ tại Đài liệt sĩ Trường Sa.
Theo thông lệ của những người đi biển, mỗi lần tàu chở đoàn công tác từ đất liền thăm, hoặc đem quà tết tới cán bộ chiến sĩ Nhà giàn DK1, dù sóng yên biển lặng hay biển động sóng lừng, đều dừng lại trên vùng biển DK1 Phúc Tần, Phúc Nguyên, Tư Chính thả hoa tưởng niệm các liệt sĩ. Trong giây phút ngắn ngủi ấy, tất cả thành viên đi trên tàu đều xúc động không kìm được nước mắt. Thả hoa xuống biển vừa tri ân những liệt sĩ nằm lại biển khơi, vừa cầu mong cho biển đảo hòa bình, quốc thái dân an; cho những “pháo đài thép” mang linh hồn dáng đứng Việt Nam mãi vững vàng giữa ngàn khơi Tổ quốc.
Viếng các liệt sĩ ở nghĩa trang tạm tại đảo Sơn Ca.
Đài tưởng niệm những anh hùng của biển
Nằm trong hệ thống “Nghĩa trang đặc biệt”, Đài tưởng niệm liệt sĩ Trường Sa không chỉ là công trình tâm linh tiêu biểu cấp quốc gia, mà còn là nơi “hóa thân” của 150 cán bộ, chiến sĩ đã anh dũng hy sinh, để lại máu xương giữa lòng biển đảo. Đài liệt sĩ Trường Sa được xây dựng ở đảo Trường Sa lớn tỉnh Khánh Hòa từ năm 2009 với tổng kinh phí 8,5 tỷ đồng do Công ty cổ phần thương mại dịch vụ Rạng Đông tỉnh Bình Phước tài trợ. Sau hơn một năm thi công, ngày 30/4/2010, đúng vào dịp kỷ niệm 35 năm giải phóng đảo Trường Sa và giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, Đài liệt sĩ Trường Sa khánh thành trong niềm xúc động của triệu triệu trái tim người dân đất Việt.
Với diện tích 670m2, trong đó tượng đài chính cao 12,85m, chân đài rộng 7,4m, dài 19m, Đài tưởng niệm liệt sĩ Trường Sa đã trở thành công trình tâm linh thiêng liêng, là chốn tĩnh tâm sâu sắc nhất khiến tất cả những người đến đây đều bùi ngùi xúc động. Hàng triệu lượt chính khách đến tượng đài liệt sĩ Trường Sa đều không cầm được nước mắt khi chính tay họ cầm nén hương thắp lên đài tưởng niệm; hàng ngàn Việt kiều đến Trường Sa đều ôm cột mốc chủ quyền và đài liệt sĩ tỏ lòng khâm phục những anh hùng đã ngã xuống vì Trường Sa.