Nhu cầu hàng hóa sụt giảm mạnh
Bộ Công Thương nhận định, tương tự hoạt động công nghiệp, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong quý I/2020 chưa bị tác động nhiều bởi đại dịch Covid-19. Dịch bệnh mới chỉ tác động tới hoạt động trao đổi thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc, đặc biệt là đối với nhóm hàng nông, thủy sản.
Bước sang quý II, hoạt động thương mại Việt Nam dự kiến phải đối mặt với nhiều thách thức, nhất là nền kinh tế nước ta có độ mở lớn nên chịu tác động đan xen nhiều mặt bởi tình hình kinh tế quốc tế trước diễn biến của dịch Covid-19 ngày càng phức tạp, khó lường.
Việt Nam hiện đã hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế toàn cầu nhờ lĩnh vực sản xuất phát triển mạnh mẽ. Tỷ lệ giao dịch thương mại so với GDP đã tăng lên 300% và nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ cao nhất tại châu Á.
Theo đó, Bộ Công Thương nhấn mạnh, có thể thấy, tại thời điểm hiện tại, tác động trực tiếp đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam ở một số điểm sau:
Thứ nhất, nhu cầu hàng hóa sụt giảm mạnh. Trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid-19 tại các khu vực châu Âu, Hoa Kỳ, ASEAN, Trung Đông chưa được kiểm soát, việc các nước áp dụng các biện pháp hạn chế đi lại sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam trong thời gian tới.
Từ tháng 3, toàn cầu bước vào giai đoạn đại dịch với mức độ lây lan nhanh nguy hiểm, Chính phủ các quốc gia đang ban hành những biện pháp kiểm soát dịch bệnh như tạm đóng cửa xuất nhập cảnh, hạn chế tụ tập, mua sắm đông người, hạn chế hoạt động của các Trung tâm thương mại... khiến nhu cầu mua bán hàng tiêu dùng như: dệt may và giày dép, đồ gỗ… tại nhiều thị trường giảm.
Hiện tại, xu hướng chính của các đối tác nhập khẩu của Việt Nam thông báo là là hoãn đơn hàng trong tháng 4, 5 và tạm thời chưa đàm phán đơn hàng từ tháng 6 trở đi (thông thường hàng năm, thời gian này đã là thời gian đàm phán cho các đơn hàng cuối năm). Nguyên nhân chủ yếu được các nhà nhập khẩu vận dụng điều khoản Bất khả kháng (Force Majeure) khi nhiều nước yêu cầu đóng cửa các thành phố, thậm chí toàn quốc, người dân được yêu cầu ở nhà.
Chính lý do này, đã khiến các mặt hàng như dệt may, da giày, đồ gỗ… đang hứng chịu tác động kép từ dịch Covid-19 do nguồn nguyên liệu sản xuất vừa mới được cải thiện từ đầu tháng 3, nhưng nay lại gặp khó khăn ở thị trường đầu ra, đặc biệt EU và Mỹ là hai thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Giảm trong trung hạn do Covid-19 tác động mạnh lên kinh tế toàn cầu, vốn trải qua nhiều khó khăn khi đang ở cuối của 1 chu kỳ tăng trưởng cũng như tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung.
Rồi tác động từ hoạt động giao thương hạn chế Việt Nam cũng như nhiều nước đã hạn chế các chuyến bay quốc tế đi và đến, đồng thời tiến hành giãn cách xã hội. Thứ nữa, hoạt động thông quan hàng hóa khó khăn, tăng thêm thời gian và chi phí.
Đối mặt nhiều khó khăn
Cùng với đó, vấn đề nguồn lao động và sức khỏe của doanh nghiệp. Tình trạng hủy và hoãn đơn hàng nếu kéo dài sẽ khiến nhiều doanh nghiệp đứng trước những khó khăn như: trả lương người lao động, nhà cung cấp, tiền thuê mặt bằng, lãi vay ngân hàng...
Khi dịch Covid-19 được kiểm soát, các đơn hàng được nối lại, có thể nhiều doanh nghiệp không thể phục hồi ngay để sản xuất, ảnh hưởng tới nguồn hàng dành cho xuất khẩu.
Đồng thời, giá hàng hóa sụt giảm cũng ảnh hưởng nhiều tới hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Trong 4 tháng đầu năm 2020, giá xuất khẩu nhân điều giảm 12,9% so với cùng kỳ năm 2019, cà phê giảm 2,2%, chè giảm 13,1%, hạt tiêu giảm 19%.
Trên thị trường thế giới, tính đến ngày 27/4/2020, giá dầu thô WTI đã giảm mạnh 77,3% (tương ứng giảm 53,46 USD/thùng) so với đầu năm 2020, xuống còn 15,72 USD/thùng; đáng chú ý, có thời điểm giá dầu WTI lần đầu tiên xuống âm trong phiên giao dịch 20/4 ở mức -37,63 USD/thùng... Nguyên nhân chính là do tác động của dịch Covid-19 khiến nhu cầu dầu toàn cầu suy giảm.
Có thể nói dịch Covid-19 lây lan mạnh tại nhiều quốc gia và khu vực trên thế giới từ giữa tháng 3/2020 đến nay đã gây ra sự gián đoạn đối với chuỗi thương mại toàn cầu và ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam trong tháng 4/2020.