Thúc đẩy văn hóa người cao tuổi giúp người cao tuổi

Hiện nay, Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế đang dựa trên phân loại của Cowgill và Holmes (1970) chia các mức độ già hóa của dân số như sau: khi dân số từ 65 tuổi trở lên chiếm từ 7% – 9,9% tổng dân số thì dân số được coi là “già hóa”. Tương tự, 10%-19,9% gọi là dân số “già”; 20%-29,9% gọi là dân số “rất già” và từ 30% trở lên gọi là dân số “siêu già”.

Trên cơ sở cách phân loại này, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số với tỷ lệ dân số trên 65 tuổi là 7,7% . Dự báo, Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số già vào năm 2035, khi tỷ lệ này tăng lên tới 20% với khoảng 21 triệu người cao tuổi, đến năm 2038 nhóm cao tuổi ở Việt Nam sẽ chiếm đến 20% tổng dân số. Đến năm 2049, tỷ lệ người cao tuổi sẽ chiếm khoảng 25% dân số, tức là cứ 4 người dân có một người cao tuổi.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, Bộ Y tế chia sẻ: năm 2011, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số, với tỷ lệ người cao tuổi 60+ là 10%; năm 2019 tỷ lệ người cao tuổi chiếm 11,86% dân số. Việt Nam là một trong số những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng nhanh, năm 2019 là 73,6 tuổi, trong đó nam giới là 71 tuổi, nữ giới là 76,3 tuổi.

Tuy nhiên tuổi thọ khỏe mạnh thấp, theo ước tính của WHO nam giới có 8 năm phải sống với bệnh tật và nữ giới có 11 năm sống chung với bệnh tật. Người cao tuổi Việt Nam phải đối diện với gánh nặng “bệnh tật kép”, đặc biệt là bệnh mãn tính như huyết áp, tim mạch…. Đồng thời họ phải đối diện với nguy cơ suy giảm chức năng sống, hoạt động hàng ngày do quá trình lão hóa. Do vậy hộ gia đình có người cao tuổi, đặc biệt là người cao tuổi có bệnh mãn tính, thường phải đối mặt với chi phí điều trị lớn, nguy cơ tàn phế cao.

Đảng và Nhà nước luôn tạo điều kiện tốt nhất để người cao tuổi được chăm sóc, được tôn vinh, và bằng uy tín, hiểu biết, kinh nghiệm tiếp tục đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. “Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, nhiều chương trình, hoạt động đã được triển khai nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người cao tuổi thích ứng với già hóa dân số như Luật người cao tuổi, chương trình hành động về người cao tuổi. Ngày 13/10/2020, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1579/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030”, bà Nguyễn Thị Ngọc Lan cho biết thêm.

Thích ứng với già hóa dân số cần được coi là vấn đề ưu tiên, đòi hỏi các giải pháp kịp thời, toàn diện hướng đến tất cả các nhóm dân số để chuẩn bị cho xã hội già trong tương lai không xa chứ không chỉ tập trung vào giải quyết các vấn đề của nhóm người cao tuổi. Vì vậy, cần thực hiện một số giải pháp như: nâng cao ý thức và hiểu biết của các nhà quản lý, hoạch định chính sách cũng như của toàn bộ cộng đồng về những thách thức của già hóa dân số với đời sống của người cao tuổi nói riêng và toàn xã hội nói chung; Trợ cấp xã hội cho nhóm người cao tuổi dễ tổn thương cần được mở rộng và tiến tới một hệ thống phổ cập cho mọi người cao tuổi, đặc biệt chú trọng hỗ trợ người cao tuổi ở nông thôn và phụ nữ cao tuổi; Tăng cường chăm sóc sức khỏe, xây dựng và mở rộng các dịch vụ chăm sóc người cao tuổi; Tăng cường vai trò của các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp trong việc xây dựng, vận động và thực hiện chính sách cho già hóa dân số và người cao tuổi.

Chú trọng nhân rộng mô hình câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau trên quy mô cả nước, thông qua cách tiếp cận liên thế hệ, tự giúp nhau dựa vào cộng đồng góp phần chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi, chú trọng giúp đỡ người cao tuổi nghèo và cận nghèo. Các chương trình đào tạo người chăm sóc không chính thức như các thành viên gia đình, bạn bè đồng niên của người cao tuổi cũng cần được xây dựng và phát triển từ cộng đồng.

Hỗ trợ và tạo điều kiện thành lập Hội Người cao tuổi và Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau ở tất cả các địa phương để cung cấp cho người cao tuổi các dịch vụ miễn phí; đào tạo ban quản lý các hội người cao tuổi, Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau trong việc tổ chức chương trình và hoạt động có ích và thu hút người cao tuổi tham gia.

Thúc đẩy văn hóa người cao tuổi giúp người cao tuổi, theo đó, người cao tuổi có thể giúp đỡ nhau làm tăng sự tham gia vào các hoạt động của hội, câu lạc bộ, ví dụ như hỗ trợ đi lại; thiết lập một cơ chế liên lạc giữa các hội, câu lạc bộ với cơ quan chính phủ có liên quan để người cao tuổi nhận ra tầm quan trọng của việc tham gia các hoạt động.

Đặc biệt, nhóm dân số trẻ sẽ phải chuẩn bị tốt hơn để bước vào tuổi già trong tình trạng khỏe mạnh và bảo đảm hơn về tài chính, điều đó tạo điều kiện thuận lợi cho giải quyết các vấn đề phát sinh khi già hóa dân số trong tương lai.