Utopia – Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa

"Utopia – Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa" đưa ra những ý tưởng đặc biệt ấn tượng về xóa đói giảm nghèo, rút ngắn thời gian làm việc, khuyến khích công việc có ích cho xã hội và mở cửa biên giới giữa các quốc gia... Không chỉ dựa trên những lời kêu gọi về đạo đức, tác giả Bregman đã sử dụng các lập luận kinh tế được trình bày bằng ngôn ngữ đơn giản để mọi người đều có thể hiểu được dễ dàng các quan điểm, ý tưởng của ông.

Đề xuất chính của Bregman về xóa đói giảm nghèo là thu nhập cơ bản chung (UBI), hay còn được ông gọi là việc "tặng tiền miễn phí cho mọi người". Một loạt các ví dụ được trích dẫn, bao gồm thử nghiệm thu nhập cơ bản ở thị trấn nhỏ Dauphin - Canada vào những năm 1970, các sáng kiến xóa đói giảm nghèo trong thời gian gần đây ở Utah và Amsterdam… Kết quả của các chương trình này cho thấy: việc cung cấp mức thu nhập cơ bản cho người dân giúp giảm tội phạm và các vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời cải thiện thành tích học tập, tăng trưởng kinh tế và bình đẳng giới.

Bên cạnh đó, việc cung cấp mức thu nhập cơ bản cho người nghèo cũng giúp ngăn chặn tình trạng vô gia cư, tiết kiệm được các dịch vụ xã hội, chi phí cho cảnh sát và tòa án. Bregman tính toán việc chấm dứt nghèo đói ở Mỹ sẽ tiêu tốn ít hơn 1% GDP, tương đương một phần tư chi tiêu quân sự của Mỹ, và đây hoàn toàn là mức chi phí có thể chấp nhận được ở một quốc gia đã giàu có lên gấp nhiều lần so với gần thế kỷ trước. Quan điểm cơ bản của Bregman là giảm nghèo mang lại lợi ích cho người dân về lâu dài, đồng thời tạo ra tác động tích cực về mặt xã hội và kinh tế.

Quan điểm hấp dẫn thứ hai của Bregman trong cuốn sách là thời gian làm việc ngắn hơn. Kể từ những năm 1980, tăng trưởng kinh tế đã dẫn đến làn sóng căng thẳng và làm việc quá sức, điều này thực sự làm giảm năng suất lao động của con người. Theo Bregman, làm việc ít hơn là "giải pháp cho (hầu hết) mọi thứ". Làm việc ít hơn làm giảm căng thẳng, giảm tai nạn (nhiều nguyên nhân do làm thêm giờ và kiệt sức), và giảm thất nghiệp (thông qua chia sẻ việc làm). Nó cũng làm giảm bất bình đẳng và giúp mọi người có nhiều thời gian hơn dành cho gia đình, người thân, văn hóa tinh thần và là điều mà nhiều người mong muốn. 

Bregman đưa ra đề xuất "không tưởng" nhất của mình vào cuối cuốn sách. Ông lập luận rằng việc mở cửa biên giới là một biện pháp có thể xóa sổ nghèo đói, nâng cuộc sống của người dân ở châu Phi lên trên mức nghèo khổ của phương Tây và làm cho tất cả nhân loại đều trở nên giàu có hơn. Biên giới mở cho mọi người (không chỉ đối với hàng hóa và dịch vụ) sẽ làm cho toàn thế giới trở nên giàu có gấp đôi và sẽ thúc đẩy sự giàu có toàn cầu lên khoảng 65 nghìn tỷ đô la Mỹ (tr.197).

Theo Bregman, trái ngược với một số câu chuyện, người di cư thực sự tạo ra nhiều cơ hội việc làm hơn: "lực lượng lao động lớn hơn có nghĩa là tiêu dùng nhiều hơn, nhu cầu nhiều hơn, nhiều việc làm hơn". Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng việc mở cửa biên giới chỉ có thể được thực hiện từ từ và dần dần. Nhưng nếu tất cả các nước phát triển nhận thêm 3% người nhập cư, thì điều đó sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kể đối với tình trạng nghèo đói trên toàn cầu.

Bregman kết thúc cuốn sách với một số lời khuyên thiết thực về cách những ý tưởng không tưởng tiến bộ có thể xã hội trở nên tốt đẹp hơn. Ông viết: "Nếu muốn thay đổi thế giới, chúng ta phải làm những điều phi thực tế (với thế giới hiện tại). Hãy nhớ rằng những người kêu gọi xóa bỏ chế độ nô lệ, giành quyền bầu cử cho phụ nữ và hôn nhân đồng tính từng bị coi là những kẻ mất trí. Cho đến khi lịch sử chứng minh rằng họ đã đúng".

"Utopia - Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa" cung cấp cho độc giả nhiều lập luận, quan điểm hấp dẫn, tiến bộ với một lượng lớn bằng chứng chi tiết, được diễn giải một cách đơn giản để mọi người đều có dễ dàng nắm bắt được vấn đề. Tất cả những điều này đều có thể được sử dụng để thách thức và di chuyển "cửa sổ Overton", vì vậy ý tưởng trước đây bị coi là phi thực tế hoặc phi lý có thể được coi là chìa khóa để xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn. 

"Utopia – Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa" xuất bản lần đầu bằng tiếng Hà Lan và trở thành cuốn sách bán chạy nhất  tại quốc gia này, đồng thời thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế về phong trào thu nhập cơ bản. Phiên bản tiếng Anh của cuốn sách lọt vào danh sách bán chạy nhất của tờ Sunday Times; đồng thời nhận được rất nhiều lời ngợi khen của các tờ báo lớn, các học giả, chuyên gia, nhà nghiên cứu nổi tiếng trên thế giới. Tại Việt Nam, sách do Tân Việt Books và NXB Dân trí ấn hành.

Nhận xét về cuốn sách, tác giả, nhà sử học Philip Blom viết: "Utopia – Hành trình xây dựng xã hội với tầm nhìn xa" là một cuốn sách quan trọng, một luồng không khí trong lành tuyệt vời mà chúng ta có thể đọc được và là cánh cửa mở ra tương lai tốt đẹp hơn. Khi các chính trị gia và chuyên gia kinh tế học đang không biết phải làm sao để gia tăng năng suất, đảm bảo toàn dụng lao động và cắt giảm quy mô của chính phủ, Bregman lại đặt câu hỏi: Đâu là lý do thực sự khiến cuộc sống trở nên đáng sống và làm sao chúng ta đạt được nó. Hóa ra câu trả lời đã nằm sẵn ở đó, và Bregman đã kết hợp nghiên cứu sâu sắc cùng trí tuệ với nhau, thách thức chúng ta suy nghĩ lại về cách mình muốn sống và người mà mình muốn trở thành. Mọi người đều cần phải đọc cuốn sách này.