Vốn FDI nhân tố thúc đẩy tăng trưởng
Nhận định về những động lực tăng trưởng của Việt Nam, chuyên gia kinh tế từ ADB, ông Aaron Batten cho rằng Việt Nam còn tiềm lực và dư địa để thúc đẩy tăng trưởng này.
Lĩnh vực chế tạo và xây dựng được hưởng lợi từ vốn FDI là một trong những yếu tố thúc đẩy tăng trưởng thời gian qua. Giải ngân FDI của Việt Nam giải ngân đạt 3,6 tỷ USD trong quý 1, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm trước. "Kể cả khi không còn TPP, Việt Nam vẫn hưởng lời hàng đầu tư FDI. Đặc biệt, Việt Nam thúc đẩy thương mại tự do đa dạng với các bên. Điều này sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế Việt Nam và giảm áp lực ảnh hưởng trước các biến động", ông Batten cho biết. Chính sách thương mại Mỹ và Brexit cũng sẽ không phải mối đe dọa lớn đối với nền kinh tế Việt Nam.
Trong khi hầu hết nước ASEAN xuất khẩu giảm trong năm 2016 thì Việt Nam có mức tăng trưởng 8,3%. Việc Việt Nam đang trở thành trung tâm sản xuất chế tạo của khu vực cũng sẽ tạo tiền đề tốt cho tăng trưởng với xu hướng xuất khẩu tăng mạnh. Nổi bật là lĩnh vực công nghệ với thành tích xuất khẩu tăng từ 2% từ năm 2009 lên 12% như hiện tại. Việt Nam đang là nước có thành tích xuất khẩu tốt nhất trong khu vực. Tăng trưởng xuất khẩu đạt 8,3% trong năm 2016. Cũng trong năm qua, khu vực sản xuất tăng 12%, số việc làm trong lĩnh vực này tăng 8,7% (tăng gấp đôi kể từ năm 2009) và theo ADB dự báo đến năm 2018 sẽ tiếp tục tăng.
Nổi bật trong thời gian gần đây khi Việt Nam đã có trên 33 triệu người có mức thu nhập trung bình cao hơn 8.500 USD mỗi năm. Đây là mức tăng tầng lớp trung lưu cao nhất trong khu vực. Khi đó, tiêu dùng sẽ tăng. Con số tăng trưởng 8,9% trong khu vực bán buôn bán lẻ năm 2016 cũng chứng minh điều này. "Đây là động lực tăng trưởng mới khi thương mại bán buôn bán lẻ của Việt Nam đứng hàng thứ hai trong đóng góp GDP cả nước", ông Batten nhận xét.
Tuy nhiên, nói về thách thức, ông Eric Sidgwick, Giám đốc Quốc gia của ABD tại Việt Nam, nhận định kinh tế Việt Nam có tăng trưởng nhưng đang chậm lại. Điều này dẫn tới việc Việt Nam khó có thể đạt được vị thế nước có mức thu nhập trung bình cao vào năm 2030. Nếu Việt Nam tăng trưởng thêm 2%/năm so với hiện nay, mục tiêu về mức thu nhập trung bình cao sẽ được rút ngắn và đạt được vào năm 2026.
Cần gỡ nút thắt cho nông nghiệp để thúc đẩy tăng trưởng
Theo báo cáo, sản lượng nông nghiệp được dự báo tăng nhẹ trong năm 2017 với viễn cảnh giá lương thực toàn cầu tăng và thời tiết bớt biến động hơn. Tuy nhiên, báo cáo nhấn mạnh rằng khu vực này tiếp tục tăng trưởng chậm hơn so với phần còn lại của nền kinh tế Việt Nam, làm giảm đà tăng trưởng chung.
Ông Eric Sidgwick cho rằng: “Nông nghiệp đã luôn là một động lực quan trọng của tăng trưởng, giảm nghèo, an ninh lương thực và xuất khẩu kể từ khi chính phủ bắt đầu cải cách lĩnh vực này vào cuối thập niên 1980. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, trước sức ép cạnh tranh quốc tế ngày càng tăng và năng suất lao động trong nước thấp, tăng trưởng của khu vực này đã chậm lại, chỉ khoảng 2%/năm kể từ năm 2011.”
Báo cáo nêu bật rằng sản lượng nông nghiệp bình quân trên mỗi lao động ở Việt Nam chỉ bằng một phần ba của In-đô-nê-xia và chưa bằng một nửa so với Thái Lan và Phi-líp-pin. Báo cáo cũng nhấn mạnh do Việt Nam đang phục hồi sau đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong một thập niên, việc thúc đẩy tăng trưởng trong nông nghiệp sẽ có tầm quan trọng sống còn để giúp Việt Nam đạt được mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao.
Chuyên gia kinh tế ADB, ông Aaron Batten cho rằng, cần cấp thiết giải quyết những tác động ngày càng tiêu cực của biến đổi khí hậu đối với nông nghiệp. Việt Nam là một trong những nước dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, và nông nghiệp càng đứng trước nguy cơ lớn hơn, vì nông nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện khí hậu và sinh thái nông nghiệp ổn định. Ngoài nguy cơ hạn hán, tài nguyên nước còn có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi xu hướng biến động dòng chảy ngày càng tăng của hệ thống sông ngòi, buộc người nông dân phải lệ thuộc nhiều hơn vào nước ngầm. Thuỷ sản và các nguồn lợi ven biển cũng rất dễ bị tổn thương trước thay đổi nhiệt độ, tình trạng úng lụt mất kiểm soát và xâm nhập mặn.
Báo cáo nhấn mạnh rằng để chuyển đổi nông nghiệp, cần giải quyết một số thách thức cơ bản trong chính sách – bao gồm tạo điều kiện cho cạnh tranh mạnh mẽ hơn trong các chuỗi cung ứng nông nghiệp và chế biến sau thu hoạch, xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn để hỗ trợ các mặt hàng nông sản mang lại giá trị gia tăng cao hơn, áp dụng các thông lệ quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững hơn, và tích hợp hiệu quả hơn những cân nhắc về biến đổi khí hậu vào trong các quy trình ra quyết định.
“Chuyển đổi mạnh mẽ nền nông nghiệp của Việt Nam là hết sức quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng và cho phép Việt Nam vươn lên vị thế quốc gia thu nhập trung bình cao” - Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam Eric Sidgwick nhấn mạnh.