Đồng hành cùng Luật Báo chí 2016

 

                                  

 

Đầu tiên, điều dễ thấy nhất là LBC 2016 gồm 6 chương, 61 điều, tăng 25 điều so với Luật Báo chí năm 1999. Cụ thể, LBC 2016 có 32 điều xây dựng mới và sửa đổi, 29 điều được bổ sung. Như vậy là khá nhiều điều mới mẻ.

 

Tiếp theo, về kết cấu: LBC 2016 bỏ chương Quản lý nhà nước về báo chí, thay đổi kết cấu chương III (Nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí), chương IV (Tổ chức báo chí và nhà báo) của Luật Báo chí năm 1999 thành chương III (Tổ chức báo chí) và chương IV (Hoạt động báo chí). Thay đổi về kết cấu dẫn tới những thay đổi về nội dung.

 

So với Luật Báo chí trước đây, LBC 2016 có một số điểm mới, như: Quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân; đối tượng thành lập cơ quan báo chí; quyền tác nghiệp của báo chí; đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; liên kết trong hoạt động báo chí; hoạt động kinh doanh dịch vụ của cơ quan báo chí; cải chính và xử lý vi phạm trong lĩnh vực báo chí… Đây là những nội dung rất cơ bản của hoạt động báo chí đã được luật hóa.

 

Tuy nhiên, để thực hiện những điều này trên thực tế, cần phải có những văn bản dưới luật hướng dẫn cụ thể. Do vậy, việc làm quen với những thông tư, nghị định là cần thiết.

 

 

Chúng ta cần nhận thức rõ điều này: Với các nhà quản lý, luật pháp khi nào cũng là công cụ để họ quản lý, điều hành công việc. 

 

Vậy những quy định cụ thể về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận được thực hiện thế nào? Các cơ quan có chức năng quản lý có thực hiện những quyền này hay chỉ có nhà báo và người dân thực hiện?

 

Trên thực tế, cụm từ “tự do báo chí, tự do ngôn luận” được tất cả mọi người, mọi dân tộc trên thế giới ca ngợi, tôn thờ vì đây là giá trị cơ bản của quyền con người. Nhân loại đã tốn rất nhiều giấy mực để bàn luận về những quyền này. Không có bất kỳ ai, bất kỳ chính phủ nào phản đối quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận. Song, có vẻ như mỗi quốc gia lại có cách hiểu riêng về các quyền này. Do đó, cần đánh giá đúng hoàn cảnh thực tiễn để đòi hỏi thực hiện quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận.

 

 

 

Các nhà quản lý nắm rõ những quy định công dân có những quyền: Sáng tạo tác phẩm báo chí; cung cấp thông tin cho báo chí; phản hồi thông tin trên báo chí; tiếp cận thông tin báo chí; liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí; in và phát hành báo in; góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và các tổ chức, cá nhân khác, - để giám sát việc thực hiện.

 

Xin được lưu ý: LBC 2016 đã bổ sung một số đối tượng được thành lập tạp chí khoa học, như: Cơ sở giáo dục đại học theo quy định của Luật Giáo dục đại học; Tổ chức nghiên cứu khoa học, tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới hình thức Viện Hàn lâm, Viện theo quy định của Luật Khoa học và Công nghệ; Bệnh viện từ cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc tương đương trở lên. Đây là một điểm tiến bộ, tạo điều kiện cho các tạp chí khoa học chuyên ngành phát triển, đẩy khoa học nước ta lên cao hơn.

 

 

Các nhà báo cần hiểu rõ điều này: LBC 2016 vừa là công cụ quản lý nhà báo, vừa là phương tiện, là “vũ khí” để nhà báo tự bảo vệ mình. Điều quan trọng là trong luật này đã quy định quyền tác nghiệp của báo chí khá cụ thể: Trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm; Những thông tin cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyền từ chối cung cấp thông tin cho báo chí. Đặc biệt, để bảo vệ nguồn tin báo chí, LBC 2016 đã quy định giới hạn việc cơ quan báo chí, nhà báo chỉ phải tiết lộ người cung cấp thông tin khi có yêu cầu bằng văn bản của Viện trưởng Viện KSND, Chánh án TAND cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. Đồng thời, Viện trưởng Viện KSND, Chánh án TAND cấp tỉnh và tương đương trở lên có trách nhiệm tổ chức bảo vệ người cung cấp thông tin sau khi tên của họ được tiết lộ. Điều này không mới nhưng được nhấn mạnh và chỉ ra cụ thể hơn. Với các nhà báo, đây là điều cực kỳ quan trọng.

 

Đáng tiếc là luật này vẫn chưa công nhận nhà báo tác nghiệp là thi hành công vụ!

 

LBC 2016 đã luật hóa những quy định bắt buộc về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo; trong đó quy định Hội Nhà báo Việt Nam có nhiệm vụ ban hành và tổ chức thực hiện quy định về đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Ngày 16/12/2016, Hội Nhà báo Việt Nam đã công bố 10 điều quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam.

 

Những hành vi bị cấm trong hoạt động báo chí, như: Thông tin quy kết tội danh khi chưa có bản án của tòa án, thông tin ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của trẻ em, thông tin về những chuyện thần bí gây hoang mang trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội và sức khỏe của cộng đồng... 

 

Cải chính và xử lý vi phạm: Báo chí điện tử, ngoài việc đăng, phát lời cải chính, xin lỗi, còn phải gỡ bỏ ngay thông tin sai sự thật. Các cơ quan báo chí, trang thông tin điện tử tổng hợp đã đăng, phát thông tin của cơ quan báo chí khác có nội dung phải cải chính, xin lỗi cũng phải thực hiện đăng lại nội dung cải chính, xin lỗi của cơ quan báo chí vi phạm. 

 

LBC 2016 đồng hành cùng các nhà báo trên khắp mọi nẻo đường.