Doanh nghiệp càng nhỏ, khó khăn càng lớn
Theo số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê, 4 tháng đầu năm, cả nước có 81.260 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm 2023.
Trong khi đó, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong 4 tháng là 86.365, tăng 12,2% so với cùng kỳ năm 2023. Như vậy, số doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường thấp hơn số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 5.105 doanh nghiệp.
Trong tổng số 86.365 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường trong 4 tháng đầu năm, 60.872 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh, tăng 21,9% so với cùng kỳ năm 2023.
Phần lớn doanh nghiệp này có quy mô nhỏ, dưới 10 tỷ đồng là 54.511 doanh nghiệp, chiếm 89,6%, tăng 21,9% so với cùng kỳ năm 2023.
Mới đây, khảo sát môi trường kinh doanh trong Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) được thực hiện với trên 9.000 doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trong nước đang hoạt động tại 63 tỉnh, thành phố và hơn 1.500 doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho thấy, tình hình kinh doanh tương đối khó khăn.
Đặc biệt, không chỉ các doanh nghiệp tư nhân trong nước mà các nhà đầu tư nước ngoài cũng có cùng đánh giá. Trong đó, doanh nghiệp có quy mô càng nhỏ thì mức độ khó khăn lại càng lớn.
Cũng theo khảo sát của VCCI, trở ngại trong tiếp cận đất đai có dấu hiệu gia tăng, môi trường kinh doanh chưa thực sự bình đẳng với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, tính năng động, tiên phong của cán bộ chính quyền địa phương có dấu hiệu chững lại.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đang gặp phải nhiều khó khăn trong hoạt động. Trong đó, nổi bật là những khó khăn liên quan đến tiếp cận tín dụng, tìm kiếm khách hàng, biến động thị trường, biến động chính sách, pháp luật, tác động tiêu cực của thiên tai, biến đổi khí hậu.
“Môi trường kinh doanh ở nước ta cần được vận hành nhuần nhuyễn hơn; các chính sách cần đi vào cuộc sống và tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp thực hiện được chức năng sản xuất, kinh doanh của mình.
Doanh nghiệp đang gặp khó khăn, trong đó có khó về những di biến động của thị trường bên ngoài và cả những khó khăn của việc điều tiết thị trường trong nước”, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI cho biết.
Còn theo TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam, số lượng doanh nghiệp hoạt động sụt giảm sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, đồng thời lượng doanh nghiệp rời bỏ thị trường tăng cao còn làm giảm động lực, niềm tin và ý chí khởi nghiệp của cả xã hội - dù tác động chậm nhưng hệ lụy lâu dài.
Tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn, thị trường
Để tạo thuận lợi hơn cho cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia kinh tế cho rằng, Chính phủ cần có thêm giải pháp để xốc lại tinh thần doanh nghiệp.
Muốn làm được điều đó, bên cạnh chính sách cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, hỗ trợ tiếp cận thị trường, vốn, đất đai… chính quyền địa phương cần phát huy tinh thần dám nghĩ, dám làm và tính tiên phong trong hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nhằm xây dựng, tạo lập môi trường đầu tư , kinh doanh minh bạch.
Bên cạnh đó, tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tiếp cận nguồn lực để hoạt động. Các chương trình hỗ trợ cần tập trung giải quyết hiệu quả những khó khăn chủ yếu của doanh nghiệp đang gặp phải như: Tiếp cận tín dụng, tìm kiếm khách hàng, biến động thị trường, biến động chính sách, pháp luật.
Theo ông Hoàng Quang Phòng, bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần có những “cú hích” với các chính sách cụ thể, từ đó yên tâm đầu tư cho sản xuất, kinh doanh.
“Cộng đồng doanh nghiệp mong muốn những chương trình hỗ trợ đang có sẽ tiếp tục được duy trì và đi vào cuộc sống, cùng với đó là các chính sách vĩ mô, điều chỉnh một cách phù hợp để doanh nghiệp an tâm, an toàn, mạnh dạn đầu tư vào sản xuất, kinh doanh..
Với sự ra đời của Nghị quyết 41 của Bộ Chính trị về phát huy vai trò của doanh nhân trong thời kỳ mới và Chương trình hành động của Chính phủ về thực hiện Nghị quyết này, chúng tôi hy vọng các chương trình hành động của trung ương và địa phương cũng sẽ xoáy vào mục tiêu hỗ trợ cho cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân để họ kinh doanh an toàn, hiệu quả.
Với xu thế đó, tôi tin các khó khăn sẽ từng bước được đẩy lùi”, ông Phòng khẳng định.
Miễn giảm thuế, phí - "Phao cứu sinh" cho doanh nghiệp
Trong bối cảnh ảnh hưởng của Covid-19 và các vấn đề kinh tế, chính trị quốc tế tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và đời sống của người dân, Bộ Tài chính đã chủ động nghiên cứu, đề xuất, trình cấp có thẩm quyền cũng như ban hành theo thẩm quyền các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và nền kinh tế.
Đó là các chính sách gia hạn, miễn, giảm các khoản thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất; miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng, thuế nhập khẩu, thuế bảo vệ môi trường...
Tổng quy mô hỗ trợ trong 3 năm qua (2020 - 2023) là khoảng 700.000 tỷ đồng, trong đó: Năm 2020 khoảng 129.000 tỷ đồng; năm 2021 khoảng 145.000 tỷ đồng; năm 2022 khoảng 233.000 tỷ đồng; năm 2023 khoảng 196.000 tỷ đồng.
Theo Tổng cục Thuế, tổng số tiền thuế, tiền thuê đất được miễn, giảm trong 4 tháng đầu năm nay đạt khoảng 25.508 tỷ đồng, trong đó: Giảm thuế giá trị gia tăng (GTGT) theo Nghị định 44/2023 và Nghị định 94/2023 ước khoảng 10.900 tỷ đồng; giảm mức thuế bảo vệ môi trường theo Nghị quyết của Quốc hội ước khoảng 13.164 tỷ đồng; giảm tiền thuê đất theo Quyết định số 25/2023/QĐ-TTg làm giảm thu khoảng 1.444 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, tính đến cuối tháng 4, cơ quan thuế đã ban hành 5.580 quyết định hoàn thuế GTGT với tổng số tiền 39.440 tỷ đồng bằng 23,1% so với dự toán hoàn thuế GTGT năm 2024, bằng 105% so với cùng kỳ năm 2023.
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, từ đầu năm đến nay, nhiều chính sách và giải pháp của Chính thủ đã "ngấm" tới doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp ổn định hoạt động, sản xuất, kinh doanh.
"Đặc biệt, các chính sách miễn giảm thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất đã kịp thời tháo gỡ những khó khăn cho doanh nghiệp về dòng tài chính để phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh, qua đó góp phần tích cực đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát", ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội cho biết.
Theo Bộ Tài chính, để tiếp tục góp phần hỗ trợ, giảm bớt khó khăn cho các doanh nghiệp, cá nhân tập trung vốn vào sản xuất, kinh doanh, từ đó tạo đà thúc đẩy phát triển kinh tế, cơ quan này đề xuất tiếp tục gia hạn thời hạn nộp các loại thuế GTGT, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và tiền thuê đất năm 2024.
Ước tính tổng số thuế được gia hạn theo các chính sách tại dự thảo Nghị định là gần 84.000 tỷ đồng.
Tổng số thuế GTGT được gia hạn nộp từ tháng 5 đến 9 và quý II, III đạt khoảng 52.400 tỷ đồng.
Đối với thuế TNDN, Bộ Tài chính đề nghị gia hạn thời hạn nộp thuế với số tiền tạm nộp của quý II kỳ tính thuế năm 2024 là 3 tháng, kể từ ngày kết thúc thời hạn theo quy định của pháp luật.
Ước tính số thuế tạm nộp quý II được gia hạn khoảng 27.600 tỷ đồng. Tuy nhiên, số thu ngân sách nhà nước của năm 2024 không giảm do doanh nghiệp phải thực hiện nộp vào ngân sách nhà nước chậm nhất là ngày 31/12/2024.
Trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Bộ Tài chính đề xuất gia hạn thời gian nộp thuế GTGT, TNCN đối với số tiền thuế phát sinh phải nộp năm 2024. Thời hạn thực hiện nộp số tiền thuế được gia hạn tại khoản này chậm nhất là ngày 30/12.
Liên quan đến tiền thuê đất, theo quy định hiện hành, thời hạn nộp tiền thuê đất hàng năm là 2 kỳ. Kỳ thứ nhất nộp 50%, chậm nhất là ngày 31/5, kỳ thứ hai nộp đủ phần còn lại chậm nhất là ngày 31/10 hàng năm.
Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất gia hạn thời gian nộp tiền thuê đất đối với 50% số tiền phát sinh phải nộp năm 2024 của doanh nghiệp, tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh cá nhân thuộc đối tượng quy định đang được Nhà nước cho thuê đất trực tiếp dưới hình thức trả tiền thuê đất hàng năm là 6 tháng, kể từ ngày 31/5. Dự kiến số tiền thuê đất được gia hạn khoảng 3.200 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến các đơn vị liên quan để trình Chính phủ đề xuất tiếp tục thực hiện giảm 2% thuế GTGT trong 6 tháng cuối năm.
Theo TS Vũ Tiến Lộc, Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV sẽ bắt đầu trong tuần tới với nhiều nội dung quan trọng trong công tác xây dựng pháp luật và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Trên cơ sở thảo luận các báo cáo của Chính phủ, các đại biểu Quốc hội sẽ đưa ra những kế sách để thúc đẩy phát triển kinh tế nói chung và doanh nghiệp nói riêng.
Thái An - Phương Anh
Báo Lao động Xã hội số 60