Chị Lê Thu H. có con mắc bệnh trầm cảm cho biết, từ hồi lớp 9, con gái chị thường ngồi lặng lẽ một mình, ít giao tiếp với các bạn. Con tự tạo ra áp lực cho bản thân với mục tiêu đạt điểm thật cao trong kỳ thi vào trung học phổ thông. Tuy nhiên, khi đã thực hiện được ý nguyện, con vẫn tỏ ra không vui, không hứng thú với bất kỳ điều gì.
Ban đầu, trước những biểu hiện bất thường của con, chị H. nghĩ là do trái tính trái nết tuổi dậy thì. Tuy nhiên, khi thấy con luôn cáu giận, bức xúc, chán nản và luôn cảm thấy mệt mỏi, chị đưa con đi khám mới biết con đã mắc “tâm bệnh”.
Tương tự, N.H.L. (16 tuổi) có học lực khá nhưng chưa bao giờ cha mẹ hài lòng. Giọng nghẹn ngào khi kể về câu chuyện của mình, L. cho biết trong mắt người thân, dù em cố gắng đến đâu thì vẫn thua con nhà cô, chú hàng xóm.
Vì muốn chứng minh và không để cha mẹ phiền lòng, mặc dù chỉ mới học lớp 9 nhưng L. đã mua sách chương trình lớp 10, 11 và đăng ký các khóa học trực tuyến để luyện tập, mong tìm kiếm thành tích đột phá. Tự gây sức ép với bản thân đã khiến L. rơi vào khủng hoảng.
Sau thời gian đắm mình với áp lực học hành, L. bắt đầu nổi loạn và chống đối. Từ chỗ chểnh mảng, L. bỏ học, không về nhà và cùng bạn bè xấu sử dụng chất kích thích.
“Khi sử dụng, em cảm thấy bản thân rất tự tin. Khi gia đình phát hiện cũng là lúc em đã bị loạn thần do sử dụng quá nhiều chất kích thích. Các bác sĩ đánh giá tình trạng của em nặng, có biểu hiện rối loạn hành vi, tự làm đau và không thể tiếp tục theo học. Em phải nhập Viện Tâm thần Trung ương để điều trị”, L. buồn bã kể lại.
Trường hợp H. hay L. không phải quá hiếm gặp tại các bệnh viện có chuyên khoa sức khỏe tâm thần.
Theo kết quả “Nghiên cứu toàn diện về các yếu tố liên quan đến trường học ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và sự phát triển toàn diện của trẻ em nam và nữ vị thành niên tại Việt Nam” do Unicef Việt Nam phối hợp với Bộ GD&ĐT tiến hành (công bố tháng 12/2023), khoảng 15 - 30% thanh thiếu niên ở Việt Nam gặp phải các vấn đề về sức khỏe tâm thần.
Theo bác sĩ Nguyễn Viết Chung, Trưởng khoa Sức khỏe tâm thần Bệnh viện E, thực tế, con số này có thể lớn hơn. Do thiếu trải nghiệm sống, thiếu kiến thức nên thanh thiếu niên chưa có khả năng nhìn nhận và đánh giá vấn đề một cách đúng đắn và bao quát.
Một chuyện rất nhỏ trong cuộc sống nhưng các bạn trẻ có thể phóng đại và nhìn nhận rất tiêu cực. Thiếu kỹ năng sống nên khi gặp căng thẳng và lo âu, rất nhiều bạn trẻ bối rối, không biết làm gì để giải quyết vấn đề.
Một nguyên nhân dẫn nữa dẫn đến tỷ lệ thanh thiếu niên gặp các rối loạn sức khỏe tâm thần ngày càng gia tăng là sự mất kết nối giữa các thành viên trong gia đình. Trong xã hội hiện đại, mọi người dễ dàng giao lưu, trao đổi với nhau chỉ bằng một cuộc điện thoại.
Tuy nhiên, một nghịch lý là nhiều thanh thiếu niên cảm thấy cô đơn trong chính ngôi nhà của mình. Cũng do nhận thức chưa đầy đủ, nhiều thanh thiếu niên dễ tìm đến các chất gây nghiện như thuốc lá điện tử, bóng cười, cần sa, ma túy… Tất cả chất gây nghiện đều dẫn đến các rối loạn sức khỏe tâm thần và đây là một trong những lý do ngày càng nhiều người trẻ mắc hội chứng này.
Theo các chuyên gia, dấu hiệu của trầm cảm như tảng băng trôi. Các biểu hiện ban đầu của bệnh dễ bị nhầm lẫn với một số tình trạng thường ngày như: Mệt mỏi, buồn chán... Vì vậy khi mắc bệnh, người trẻ đều tự đối phó. Thậm chí, họ luôn nghĩ rằng mình sẽ khỏi bệnh mà không cần ai giúp đỡ.
Từ đó, cơ hội được thăm khám, chữa trị giảm đi và nhiều trường hợp đã xảy ra hậu quả xấu. Trầm cảm là rối loạn có thể chữa nếu được phát hiện sớm với sự hợp tác tốt của người bệnh, gia đình và cộng đồng. Để đẩy lùi bệnh trầm cảm, tránh các hệ lụy xấu, khi có các biểu hiện trên, người bệnh cần đến khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa để được phát hiện, hỗ trợ điều trị kip thời.
Các chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên, phụ huynh nên để ý nhiều hơn đến con; đừng nhìn nhận việc bỏ cơm, bỏ học… chỉ đơn giản là vì các con lười mà hãy nhìn ở góc nhìn đa chiều hơn. Có thể dấu hiệu nhỏ đó lại bắt nguồn từ vấn đề sức khỏe tâm thần nằm sâu bên trong mà con cái cần chúng ta đồng hành để tháo gỡ…
Khánh Linh
Báo Lao động và Xã hội số 127