Giải ngân chưa đến 1%
Bộ Xây dựng vừa có báo cáo về tình hình phát triển nhà ở xã hội quý I. Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước có 503 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 418.200 căn.
Trong quý I, cả nước có 13 dự án nhà ở xã hội được triển khai với quy mô 16.008 căn, trong đó, số lượng dự án hoàn thành là 5 (3 dự án hoàn thành toàn bộ, 2 dự án hoàn thành một phần) với quy mô 2.016 căn. Số lượng dự án đã khởi công xây dựng là 4 với quy mô 8.073 căn; số lượng dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư là 4 với quy mô 5.919 căn.
Hiện 28 địa phương công bố danh mục 68 dự án đủ điều kiện vay theo Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng với nhu cầu vay vốn hơn 30.000 tỷ đồng.
Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng dành cho nhà ở xã hội đến nay mới giải ngân được khoảng 531 tỷ đồng, tức chưa tới 1% với 6 dự án. Đặc biệt, số tiền từ nhà băng đến tay người mua nhà chỉ đạt hơn 540 triệu đồng cho 2 dự án.
Lý giải nguyên nhân này, NHNN cho rằng 120.000 tỷ đồng bị chậm là do quy định đối tượng thụ hưởng còn phức tạp khiến người dân gặp khó khăn khi vay ưu đãi.
Trong khi đó, Bộ Xây dựng cũng đánh giá lãi suất gói ưu đãi cao, thời gian cho vay ngắn nên chưa thu hút được doanh nghiệp, người dân vay. Vốn cao cùng thủ tục phức tạp khiến nhiều chủ đầu tư lớn chỉ tập trung xây khu đô thị, nhà ở thương mại khiến nguồn cung thiếu trầm trọng.
Về phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) cho biết, tại một số thành phố lớn như: Hà Nội, TPHCM, các dự án nhà ở xã hội rất ít, quá trình thực hiện lại quá dài. Do đó, để có thể giải ngân nhanh nguồn vốn 120.000 tỷ đồng thì các địa phương cần giao đất sạch cho dự án thực hiện các chương trình phát triển nhà ở xã hội để doanh nghiệp thực hiện đầu tư.
“Hiện thủ tục vay vốn rất lâu vì phải trải qua quá trình thẩm định hiệu quả của dự án. Do đó, nên bỏ qua quá trình này, bởi đã là phát triển nhà ở xã hội thì dự án có hiệu quả, quy định rất rõ chủ đầu tư được 10% lợi nhuận trên tổng chi phí của dự án”, ông Nguyễn Tuấn Anh đề xuất.
Lãi suất không phù hợp
Công ty cổ phần Đức Mạnh tại Đà Nẵng chỉ rõ thực trạng có cung thì mới có cầu, các thủ tục hành chính để xây và mua nhà ở xã hội còn nhiều vướng mắc. Lãi suất cho vay của gói 120.000 tỷ đồng còn cao. Mức lãi suất cho vay bình thường từ 8 - 9%, nhưng lãi suất của gói vay 120.000 tỷ đồng từ 7 - 8,2%. Mức lãi suất này chênh lệch không lớn với mức lãi suất thông thường, do đó ngân hàng cần xem xét giảm lãi suất thấp hơn nữa để doanh nghiệp dễ dàng vay vốn.
TS Trần Du Lịch, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách, tiền tệ quốc gia thẳng thắn chỉ ra lãi suất ưu đãi với doanh nghiệp là 8% đã lạc hậu. Năm vừa qua NHNN giảm lãi suất 4 lần. Hiện ngân hàng hoàn toàn có thể cho vay 20 năm mua nhà với lãi suất 6,9%, thấp hơn nhiều mức lãi suất ưu đãi. Chính các yếu tố đó nên đến giờ gói tín dụng 120.000 tỷ đồng giải ngân chậm, không như mong đợi.
Mới đây, tại hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh cần nhanh chóng rút ngắn thủ tục, giảm lãi suất để tăng nguồn cung, khơi thông dòng vốn ưu đãi cho người mua nhà và doanh nghiệp phát triển dự án.
Cụ thể, người đứng đầu Chính phủ đề nghị Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng quy trình rút gọn các thủ tục hành chính lựa chọn nhà đầu tư, triển khai dự án nhà ở xã hội để tiết kiệm thời gian, khuyến khích, huy động các nguồn lực xã hội.
NHNN chỉ đạo các ngân hàng thương mại nhà nước lớn chung tay cùng doanh nghiệp nghiên cứu, xây dựng và cung cấp gói tín dụng cho người mua với thời gian 10 - 15 năm và lãi suất thấp hơn từ 3 - 5% so với cho vay thương mại; trước hết là nghiên cứu, xem xét hạ mức lãi suất cho vay nguồn vốn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng phù hợp.
Ở góc nhìn chuyên gia, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) đề nghị Bộ Xây dựng khôi phục gói tín dụng 110.000 tỷ đồng (từng được Bộ Xây dựng đề xuất trước đó) để đạt mục tiêu xây tối thiểu 1 triệu căn nhà xã hội đến năm 2030. Ở gói này, lãi suất vay ưu đãi nhà ở xã hội là 4,8 -5%/năm, thời hạn vay tối đa 25 năm, tương tự gói tín dụng 30.000 tỷ đồng áp dụng hơn 10 năm trước.
Bên cạnh đó, để tăng sức hút với doanh nghiệp, ông Châu đề nghị dự thảo nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội tăng thêm lợi nhuận định mức lên 15%, thay vì 10% như trước, áp dụng cho doanh nghiệp tự tạo lập quỹ đất.
Tại Nghị quyết 33/NQ-CP ngày 11/3/2023, Chính phủ đã giao NHNN chủ trì triển khai Chương trình khoảng 120.000 tỷ đồng để chỉ đạo các ngân hàng thương mại, trong đó chủ lực là 4 ngân hàng thương mại nhà nước (Agribank, BIDV, Vietcombank, Vietinbank) cho chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ vay với lãi suất trong thời gian ưu đãi thấp hơn 1,5 - 2% so với lãi suất cho vay trung dài hạn VNĐ bình quân của các ngân hàng thương mại nhà nước trên thị trường. NHNN quy định rõ các nội dung chính về lãi suất, thời gian ưu đãi để đảm bảo triển khai thống nhất cho các ngân hàng thương mại và khách hàng thuộc đối tượng vay vốn, như: Về lãi suất cho vay hỗ trợ: Theo nguyên tắc đã được quy định tại Nghị quyết 33/NQ-CP lãi suất cho vay trong thời gian hỗ trợ thấp hơn từ 1,5 - 2% so với lãi suất cho bình quân trung dài hạn bằng VNĐ của 4 ngân hàng thương mại nhà nước trong từng thời kỳ; định kỳ 6 tháng, NHNN thông báo lãi suất cho vay trong thời gian hỗ trợ cho các ngân hàng thương mại. Về thời gian hỗ trợ: Đối với chủ đầu tư là 3 năm; đối với người mua nhà là 5 năm từ ngày giải ngân nhưng không quá thời hạn khoản cho vay đã được thỏa thuận tại hợp đồng cho vay ban đầu. |
Minh Châu
Báo Lao động Xã hội số 58
