Cuộc chấn hưng của ngành đường sắt lấy lại vị thế

Nhưng những năm qua sự xuống cấp của hạ tầng, chậm đổi mới khiến thị phần vận chuyển hàng hóa của đường sắt ngày càng  teo tóp. Do đó, ngành đường sắt đang thực hiện những chính sách đổi mới mạnh mẽ nhằm lấy lại vị thế của mình.

Bước chuyển mình

Nhằm nâng cao chất lượng và gia tăng các tiện ích phục vụ hành khách, cuối tháng 10/2023, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho ra mắt đôi tàu chất lượng cao tuyến Hà Nội - Đà Nẵng mang số hiệu SE19, SE20.

Theo đó, các toa tàu được sơn mới, đầu tư trang thiết bị nội thất như ghế ngồi, toa giường nằm, khu vực rửa tay… Tại khu vực giường nằm, ngoài việc thay mới chăn, ga, gối còn trang trí lại thành vách toa; hệ thống điều hòa cũng được thiết kế có nút điều chỉnh cửa xả gió để hành khách có thể điều chỉnh nhiệt độ và hướng gió theo nhu cầu.

Các toa chở khách được lắp đặt mới bình nước nóng, thiết bị vệ sinh sứ ở khoang rửa mặt và buồng vệ sinh; toa hàng ăn được đầu tư làm mới hoàn toàn nội thất để hành khách có thể thoải mái ngồi thưởng thức cà phê hay các bữa ăn trên tàu và ngắm cảnh thiên nhiên.

Đáng chú ý, hành khách đi tàu SE19, SE20 có thể quét mã QR để truy cập vào trang web bán hàng của đường sắt tìm mua đặc sản vùng miền của 34 tỉnh, thành phố có đường sắt đi qua để thưởng thức ngay trên tàu hoặc mang về làm quà.

Đặc biệt, vào cuối năm 2023, lần đầu tiên ngành đưa dịch vụ tổ chức lễ cưới cho khách hàng trên chuyến tàu Đà Lạt - Trại Mát dài khoảng 7km từ ga Đà Lạt đến ga Trại Mát và ngược lại. Đây là đoạn đường sắt duy nhất còn lại từ tuyến đường sắt răng cưa Phan Rang Tháp Chàm - Đà Lạt năm xưa.

Đoàn tàu được trang trí như xe hoa, trên đó người thân, bạn bè của cô dâu, chú rể cùng du khách được trải nghiệm tiệc cưới độc đáo với màn chúc phúc cho đôi uyên ương, tiếng vĩ cầm êm ái cùng theo nhịp tàu chạy và ngắm đồi thông, vườn rau xanh tươi.

Mới đây, ngành đường sắt đã tổ chức chạy tàu trên đoạn Huế - Đà Nẵng và ngược lại. Trên hành trình này, tàu sẽ dừng đỗ tại ga Lăng Cô 10 phút để du khách chiêm ngưỡng vẻ đẹp, chụp ảnh vịnh Lăng Cô - một trong những vịnh biển đẹp nhất thế giới.

Cùng với đó, trong thời gian đầu đưa vào khai thác, đoàn tàu sẽ bao gồm 5 toa ghế mềm điều hòa và 1 toa sinh hoạt cộng đồng. Tại ga Đà Nẵng và ga Huế được bố trí phòng chờ VIP phục vụ hành khách. Trên hành trình, du khách được thưởng thức ẩm thực đặc sắc của địa phương…

Ngoài ra, tại ga Huế và ga Đà Nẵng, ngay khu vực phía trước nhà ga, các địa phương bố trí xe đạp cho thuê tự động bằng hình thức quét mã QR để thuận tiện cho du khách tham quan danh lam thắng cảnh.

Cùng với việc đưa các toa tàu chất lượng cao vào chạy, ngành đường sắt cũng khai trương cà phê Hoả xa tại ga Long Biên, được đưa vào danh sách những điểm tham quan trên bản đồ du lịch Hà Nội.

Bên cạnh đó, ngành cũng đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế, tăng cường mở rộng việc quảng bá, truyền thông, tương tác với khách hàng trên các nền tảng số như trên website, ứng dụng di động, mạng xã hội: Zalo, Facebook, Youtube… thử nghiệm thành công ki ốt bán vé tự động. 

Phát huy lợi thế, tăng cạnh tranh

Sau khi trải nghiệm chuyến tàu chạy đoạn Huế - Đà Nẵng, bạn Trịnh Hải Anh chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên mình vừa đi tàu vừa được trải nghiệm du lịch một cách đúng nghĩa, vừa được ngắm cảnh lại vừa có hình đẹp.

Cảm giác lúc đoàn tàu đi sát biển, mình có thể nhìn thấy biển ngay phía dưới, lại có lúc mình thấy đoàn tàu uốn lượn men theo núi thật thú vị. Khoang mình nằm có 4 giường chia 2 tầng, chăn gối sạch sẽ, có chiếc bàn nhỏ để làm việc và để đồ...

Mỗi vị trí được bố trí đèn đọc sách được tích hợp sạc điện thoại bằng cổng USB. Một chuyến đi với giá 150.000 đồng/người/lượt cho toàn tuyến Huế - Đà Nẵng, mà có thể ngắm nhìn cảnh đẹp của núi rừng và biển miền Trung, lại có thể thưởng thức đặc sản địa phương ngay trên chuyến tàu này là điều tuyệt vời”.

GS, TS Bùi Xuân Phong, nguyên Chủ tịch Hội Kinh tế và Vận tải đường sắt Việt Nam cho rằng, không có quốc gia nào trên thế giới như Việt Nam, khi vận chuyển hàng hóa dù khoảng cách xa hay gần đều thuê xe đơn lẻ và sử dụng đường bộ là chính.

Trong khi đó, mật độ giao thông đường bộ đông đúc cùng cách thức tổ chức vận tải rất nhiều bất cập, khó đảm bảo an toàn giao thông và ẩn chứa rủi ro tai nạn. Hơn nữa, trạm thu phí BOT dày đặc, phí cao cũng là nguyên nhân khiến chủ xe làm ăn gian dối, gây ra vấn nạn xe chở hàng quá tải, quá khổ để bù phí BOT và sinh ra nhiều tiêu cực khác.

“Đường sắt có lợi thế vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn, cước vận tải khi tính trên một đơn vị như tấn/km hay hành khách/km rẻ hơn rất nhiều so với các phương thức vận tải khác như hàng không hay đường bộ. Đặc biệt, không chỉ nhìn vào lợi ích về kinh tế trước mắt, việc phát triển đường sắt còn giải tỏa áp lực cho các phương thức khác”, ông Phong nhấn mạnh.

Cũng theo GS, TS Bùi Xuân Phong, một trong những nguyên nhân kìm hãm đường sắt phát triển chính là hạn chế về mặt hạ tầng. Do đó, nâng cấp hạ tầng được coi là giải pháp mang đến hiệu quả nhanh nhất.

Muốn vận tải đường sắt phát triển, Nhà nước phải có chính sách can thiệp, dành thêm nguồn lực đầu tư cho vận tải đường sắt. Tại các quốc gia phát triển, đường sắt tốc độ cao với khổ đường rộng, toa hiện đại, không gian trên tàu rộng rãi và kết nối rất thuận tiện. Đây cũng là biện pháp để thúc đẩy, vực dậy ngành đường sắt.

“Ngoài việc đầu tư đường sắt tốc độ cao, ngành đường sắt phải đổi mới về tư duy, phương thức phục vụ, không chờ đợi khách hàng tìm đến mà phải chủ động thu hút khách hàng, linh hoạt trong điều hành hoạt động kinh doanh, tạo thuận lợi từ kho đến kho, tăng cường kết nối, trong đó việc kết nối các phương thức vận tải là quan trọng nhất”.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, trong những năm trở lại đây, sự tăng trưởng vượt bậc của nhiều loại hình vận tải, trong đó đi đầu là hàng không và đường bộ đã giúp cho ngành đường sắt nhìn rõ được những yếu kém, lạc hậu của mình.

“Việc hành khách trở lại với đường sắt trong thời gian gần đây là điều rất đáng mừng, ngành đường sắt phải biết tận dụng cơ hội này để quảng bá hình ảnh, thay đổi cung cách quản lý và nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm kéo hành khách về với mình nhiều hơn”, ông Long nhấn mạnh.

Châu Anh