Em N.T.V. (TP Hạ Long, Quảng Ninh) lên 3 tuổi bị chậm nói, thường nói những câu vô nghĩa, không tập trung... Được các giáo viên trường mầm non mà V. đang theo học giới thiệu, gia đình đã cho V. đến khám tại Trung tâm Công tác xã hội Quảng Ninh.
Tại đây, sau khi được các nhân viên Trung tâm Công tác xã hội khám sáng lọc và kết luận V. bị rối nhiễu tâm trí, V. được can thiệp miễn phí tại Trung tâm với lịch trị liệu 5 buổi/1 tuần với hình thức can thiệp cá nhân 1-1 và nhóm. Sau gần một năm được trị liệu tại Trung tâm, V. đã có những chuyển biến tốt hơn.
“Thật may gia đình đã kịp thời đưa con đến trung tâm để khám và đánh giá sàng lọc sớm để trị liệu cho con. Con được các thầy cô trung tâm trị liệu, đồng thời, bố mẹ cũng được hướng dẫn để tham gia trị liệu cho con ở nhà. Nhờ thế, con ngày càng tiến bộ hơn và có thể hòa nhập cộng đồng, đến trường học tập như các bạn cùng trang lứa”, mẹ của N.T.V, chia sẻ.
Ông Trương Mạnh Hùng, Giám đốc Trung tâm Công tác xã hội Quảng Ninh cho biết, hoạt động sàng lọc, đánh giá, tư vấn, can thiệp trị liệu tâm lý miễn phí cho trẻ tự kỷ, rối nhiễu tâm trí được trung tâm thực hiện từ thứ hai đến thứ sáu. Tại đây các nhân viên sử dụng công cụ sàng lọc bằng các test (bảng hỏi) như Denver II, PEP - R, bảng liệt kê hành vi, thang đo tăng động giảm chú ý… để sàng lọc, đánh giá sâu sự phát triển và phát hiện rối nhiễu tâm trí của trẻ nếu có.
Đối với trẻ có rối nhiễu tâm trí, nhân viên thực hiện xây dựng kế hoạch và tiến hành trị liệu cho trẻ. Mỗi trẻ sẽ được can thiệp trị liệu 2-5 buổi/1 tuần, mỗi buổi là 60 phút. Hình thức can thiệp cá nhân 1-1 và nhóm.
Thời gian trị liệu cho từng trẻ khoảng từ ba tháng, sáu tháng đến một năm, thời gian trị liệu cho trẻ phụ thuộc vào mức độ rối nhiễu tâm trí, cũng như sự phối kết hợp của gia đình trẻ trong quá trình can thiệp trị liệu tại trung tâm.
“Sau khi đánh giá sàng lọc, các gia đình đã được tư vấn, hướng dẫn các kỹ năng, phương pháp hỗ trợ can thiệp, trị liệu cho trẻ tại gia đình. Hiện 15 trẻ đã được xây dựng kế hoạch trị liệu theo 7 lĩnh vực phát triển và 4 thang hành vi, được hỗ trợ can thiệp trị liệu tại trung tâm. Các trẻ sau một thời gian tham gia can thiệp trị liệu tại trung tâm đã có sự thay đổi, tiến bộ vượt bậc so với lúc đầu đến sàng lọc, đánh giá. Một số trẻ không còn ngại giao tiếp, ngôn ngữ linh hoạt hơn, nói rõ hơn, chủ động hơn, có trẻ từ chỗ chưa có âm đã biết bật hơi, nói được một số từ đơn, có những trẻ mất hẳn sự tăng động, giảm chú ý đã tập trung hơn trong học tập, trong sinh hoạt hàng ngày”, ông Hùng cho hay.
Trẻ chậm phát triển là trẻ thường có sự phát triển tâm sinh lý tụt lại đằng sau so với các bạn cùng tuổi. Vấn đề chậm phát triển của trẻ thường được đánh giá về mặt cảm xúc, thể chất hoặc tinh thần, thuộc các lĩnh vực khác nhau như: chậm phát triển trí tuệ, chậm phát triển vận động, chậm phát triển ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc...
Cho dù chậm phát triển ở bất cứ lĩnh vực nào cũng rất cần sự tác động can thiệp hỗ trợ kịp thời để cải thiện vấn đề và phát triển cho trẻ. Việc phát hiện trẻ có bị chậm hay không bước đầu phụ thuộc rất nhiều vào sự quan sát, cảm nhận của cha mẹ, ông bà, thầy cô giáo trong quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ.
Điều này có ý nghĩa to lớn khi vấn đề chậm của con được phát hiện trong giai đoạn tuổi vàng. Khi phát hiện sự phát triển của trẻ có những dấu hiệu khác với sự phát triển của các bạn cùng trang lứa, dù dấu hiệu rất nhỏ, gia đình cũng cần đưa con đến gặp các nhà chuyên môn để được chẩn đoán, đánh giá, được nghe tư vấn và tìm hiểu phương pháp can thiệp, hỗ trợ cho trẻ.
Muốn phát hiện kịp thời, cha mẹ, người nuôi dưỡng, thầy cô giáo cần nắm các triệu chứng có thể phát hiện được ngay khi trẻ ra đời hoặc trong khoảng 30 tháng đầu. Càng được phát hiện sớm và trị liệu sớm trẻ càng có thêm cơ hội hòa nhập cộng đồng.
Để giúp cha mẹ, người nuôi dưỡng, thầy cô giáo kịp thời phát hiện và đưa trẻ đi khám khi phát hiện những biểu hiện bất thường về phát triển tâm sinh lý của trẻ, trung tâm đã xây dựng chiến lược đẩy mạnh truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội (Facebook, zalo, Websile...), phối hợp với các trường mầm non thông báo tới phụ huynh tư vấn các vấn đề trẻ thường gặp là rối loạn phổ tự kỷ, tăng động giảm chú ý, rối loạn phát triển ngôn ngữ, rối loạn hành vi, chậm phát triển...