Hơn 16.000 tỷ đồng nợ BHXH
Theo BHXH Việt Nam, tình trạng chậm đóng và nợ BHXH đã trở thành vấn đề nghiêm trọng với tổng số nợ lên đến hơn 16.000 tỷ đồng. Đặc biệt, từ đầu năm đến nay, nợ BHXH tại các DN vừa và nhỏ có xu hướng tăng. Thanh tra đã xử phạt 16 tỷ đồng đối với 600 công ty nợ bảo hiểm, chủ yếu là các DN vừa và nhỏ.
Đến cuối tháng 11, BHXH tỉnh Quảng Ninh cho biết, tổng số nợ BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên địa bàn lên tới khoảng 200 tỷ đồng, chiếm 2,7% tổng kế hoạch thu BHXH của tỉnh trong năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của khoảng 5.000 công nhân và NLĐ.
Nguyên nhân chính của tình trạng nợ đọng là giá nguyên vật liệu tăng cao và sự suy giảm của thị trường, cộng với thiệt hại nặng từ bão Yagi, khiến các DN gặp khó khăn trong việc cân đối tài chính để thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH.
Nhiều công ty đã phải ngừng hoạt động, giải thể hoặc phá sản, gây áp lực lớn lên các Quỹ BHXH, BHYT. TP Hà Nội cũng là một trong những địa phương có tỷ lệ nợ BHXH cao, ghi nhận nợ BHXH chiếm khoảng 6,8% tổng số thu. Đáng chú ý, trên 70% số nợ đến từ các DN nhỏ và vừa.
Hiện, hơn 35.000 đơn vị và DN tại Hà Nội nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN từ 1 tháng trở lên, dao động từ hơn 1,1 triệu đồng đến hơn 58 tỷ đồng.
Tại Bình Thuận, tính đến hết tháng 9, 500 đơn vị và DN chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN với tổng số tiền trên 115 tỷ đồng, ảnh hưởng đến quyền lợi của gần 4.900 lao động.
Không chỉ tình trạng các DN chậm đóng kéo dài nhiều tháng liền mà bên cạnh đó, nhiều DN còn chây ì trong thực hiện nghĩa vụ với NLĐ, ngay cả khi đã có quyết định thanh tra đôn đốc của cơ quan quản lý Nhà nước.
Nguyên nhân là tình hình sản xuất kinh doanh của một số DN còn nhiều khó khăn nên chưa thực hiện trích nộp hàng tháng, nhiều đơn vị làm ăn thua lỗ, hoạt động cầm chừng dẫn tới chậm đóng kéo dài.
Thậm chí, một số DN phải tạm ngừng hoạt động, phá sản, giải thể… nên mất khả năng đóng. Tuy nhiên, còn nhiều DN có ý thức chấp hành pháp luật BHXH, BHYT, BHTN chưa cao. Nhiều đơn vị, DN cố tình dây dưa, chây ì không nộp BHXH, BHYT, BHTN làm ảnh hưởng đến quyền lợi của hàng nghìn NLĐ.
BHXH tỉnh Khánh Hòa cho biết, tính đến cuối tháng 9, 1.637 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp từ 1 tháng trở lên với gần 182,8 tỷ đồng, trong đó TP Nha Trang có số đơn vị nợ từ 1 tháng trở lên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số đơn vị nợ và số nợ toàn tỉnh…
Quyết liệt xử lý thu hồi nợ, đảm bảo quyền lợi NLĐ
Quyền lợi của NLĐ bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi DN không đóng BHXH và BHYT. Để giải quyết vấn đề này, các tỉnh, thành đã triển khai nhiều đợt thanh, kiểm tra nhằm phát hiện và xử lý tình trạng nợ đọng tại các đơn vị. Đây là giải pháp mạnh mẽ nhằm từng bước khắc phục các vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN.
Ngay khi bị nêu tên về nợ BHXH, Công ty TNHH Nghệ sĩ Quyền Linh đã truy đóng đủ số tiền nợ BHXH, BHYT hơn 2,1 tỷ đồng cho 272 NLĐ. Theo số liệu của BHXH TPHCM, trước đó, DN cũng để nợ đọng BHXH kéo dài rồi khắc phục, tuy nhiên đến tháng 5 vừa qua lại tiếp tục nợ.
Ngoài công ty của nghệ sĩ Quyền Linh, TPHCM cũng đang có rất nhiều DN lớn nợ BHXH, như: CTCP Tập đoàn xây dựng Hòa Bình (quận 3) nợ 45 tỷ đồng, CTCP Tập đoàn Thái Tuấn (quận 12) nợ gần 14 tỷ đồng, CTCP Tập đoàn Hưng Thịnh (quận 3) chậm đóng 20 tỷ đồng, CTCP Tư vấn TMDV Địa ốc Hoàng Quân chậm đóng 5,6 tỷ đồng…
Ông Đặng Hồng Tuấn, Giám đốc BHXH tỉnh An Giang cho biết, trong số 20 DN chậm đóng BHXH, BHYT với tổng số tiền 740 triệu đồng tại An Giang vừa được thanh tra, 9 DN đã nộp khắc phục số tiền 247 triệu đồng (chiếm 45% về số DN và 33,3% về số tiền); còn lại 11 DN vẫn chưa thực hiện nghĩa vụ với số tiền chậm đóng gần 500 triệu đồng.
Còn tại Bình Dương, 121 DN chưa tham gia, tham gia chưa đầy đủ BHXH, BHYT trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên và TP Bến Cát đã cam kết truy đóng BHXH, BHYT sau khi bị “triệu tập”. Trong đó, TP Bến Cát có 86/108 đơn vị và huyện Bắc Tân Uyên có 35/51 đơn vị.
Tại Đà Nẵng, tổ Thu nợ liên ngành về BHXH, BHYT, BHTN quận Cẩm Lệ (TP Đà Nẵng) vừa làm việc với 126 đơn vị, DN chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN với tổng số tiền trên 8,6 tỷ đồng. Ngay sau buổi làm việc, 60 đơn vị, DN đã truy nộp trên 1,3 tỷ đồng.
Bên cạnh những DN truy đóng, cam kết thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ, còn nhiều DN cố tình nợ đọng, chây ì. Việc nợ BHXH không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ mà còn làm giảm uy tín của DN.
Trong khi một số doanh nghiệp gặp khó khăn thực sự và không thể đóng BHXH đúng hạn, không ít doanh nghiệp cố tình trì hoãn. Quy định mới của Luật BHXH sửa đổi năm 2024 được kỳ vọng tạo ra những thay đổi tích cực và giải quyết triệt để vấn đề nợ đọng BHXH.
Từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH sửa đổi năm 2024 sẽ có hiệu lực, bổ sung nhiều quy định nhằm quản lý việc thu và đóng BHXH, đồng thời xử lý tình trạng chậm đóng và trốn đóng BHXH, qua đó bảo vệ quyền lợi của NLĐ.
Theo quy định của luật mới, khái niệm về chậm đóng và trốn đóng BHXH được làm rõ hơn. Cụ thể, doanh nghiệp nào nợ BHXH từ 60 ngày trở lên sẽ được coi là trốn đóng BHXH và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 216 Bộ luật Hình sự.
Để xử lý tình trạng này, DN nợ BHXH sẽ phải nộp thêm lãi suất 0,03%/ngày trên số tiền chậm đóng. Bên cạnh đó, các đơn vị chậm hoặc trốn đóng có thể bị xử phạt hành chính, không được trao tặng các danh hiệu thi đua khen thưởng và có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Minh Vũ
Báo Lao động và Xã hội số 152