Bài 3: NÂNG NIU TẤT CẢ CHỈ QUÊN MÌNH
1. Sinh thời, Bác Hồ đã bao lần tặng lụa cho các cụ phụ lão, tặng chăn, áo cho chiến sĩ, tặng đường sữa cho em thơ, tặng quà cho thương binh... Đến lúc trên giường bệnh, trong cơn nguy kịch, Người còn nhắc: "Nhân dịp Quốc khánh nhớ tặng lụa cho các cụ phụ lão, tặng đường sữa cho những bà mẹ sinh hai, sinh ba...". Người thương yêu, lo lắng, giáo dục, gần gũi với Nhân dân với tấm lòng bao la như biển rộng, "ôm cả non sông mọi kiếp người".
Bác dành tình thương yêu và tấm lòng nhân hậu cho tất cả mọi người, đặc biệt những người có hoàn cảnh khó khăn. Đối với các giới, tình thương yêu của Bác trước hết dành cho các cháu thiếu niên, nhi đồng. Trong thư gửi các cháu nhi đồng cả nước nhân dịp Trung thu ( 27/9/1947) Bác viết: "Tết Trung thu là của các cháu… Thấy các cháu không được ăn Tết Bác rất áy náy… ". Trong thư gửi nam nữ thanh niên và nhi đồng Nam bộ (15/9/1948), Bác viết: "Vì giao thông khó khăn, Bác cháu ta ít có thư từ đi lại. Tuy vậy Bác luôn luôn nghĩ đến các cháu. Bác muốn biết các cháu học hành thế nào, sinh hoạt thế nào, đấu tranh thế nào…". Trong thư gửi Hội nghị cán bộ phụ trách thiếu nhi (tháng 11/1949), Bác ân cần: "Cách dạy trẻ cần làm cho chúng biết: yêu Tổ quốc, thương đồng bào, chuộng lao động, giữ kỷ luật, biết vệ sinh, học văn hoá. Đồng thời phải giữ toàn vẹn tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự động, trẻ trung của chúng, chớ nên làm cho chúng hoá ra những người "già sớm"".
Với phụ nữ, Bác đánh giá cao vai trò "khi giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh" đã lập nhiều chiến công xuất sắc, đồng thời Bác cũng khẳng định: "Nhân dân ta rất biết ơn các bà mẹ cả hai miền Nam Bắc đã sinh đẻ và nuôi dạy những thế hệ anh hùng của nước ta". Đối với thương binh, liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ, Bác rất quan tâm: "Thương binh, bệnh binh, gia đình quân nhân và gia đình liệt sĩ là những người có công với Tổ quốc, với Nhân dân. Cho nên bổn phận chúng ta là phải biết ơn, phải thương yêu và giúp đỡ họ". Ngày 27/7 hàng năm là dịp để đồng bào ta tỏ lòng hiếu nghĩa bác ái và tỏ lòng yêu mến thương binh. Với Người bằng hành động: "Tôi xin xung phong gửi một chiếc áo lót lụa mà chị em phụ nữ đã biếu tôi, một tháng lương của tôi, một bữa ăn của tôi và của các nhân viên tại Phủ Chủ tịch. Cộng là một nghìn một trăm hai mươi bảy đồng" để giúp đỡ thương binh. Bác rất chú trọng công tác "đền ơn đáp nghĩa" cả trên vị trí là Chủ tịch nước, hay với tư cách một công dân. Từ ngày Thương binh - Liệt sĩ đầu tiên đến khi qua đời, Bác Hồ đã viết tới 25 bức thư động viên thăm hỏi thương, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ, thể hiện tình thương yêu con người sâu sắc, bao la, khắc sâu một tấm lòng nhân hậu, chăm lo, trân trọng đối với những người đã hy sinh xương máu vì Tổ quốc,vì đồng bào. Đồng thời chỉ đạo các cấp, các ngành thường xuyên chăm lo công tác "đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn". Đó là tình cảm đặc biệt được kết tinh thành nhân cách đạo đức Hồ Chí Minh.
Bác Hồ với các cháu thiếu niên, nhi đồng. Ảnh tư liệu
Năm 1967, không quân Mỹ đánh phá Hà Nội rất ác liệt. Lúc này Bác vẫn làm việc tại Thủ đô. Mùa hè trời nắng như đổ lửa. Bác thường hỏi bộ đội phòng không, đêm có được ngủ không? Bộ đội có được tắm không? có đủ nước uống không? Thương bộ đội phải chịu cái nắng chói chang, Bác đã rút toàn bộ tiền tiết kiệm từ lương và nhuận bút được 25 nghìn đồng tặng bộ đội phòng không để mua nước uống giải khát.
Tình thương yêu con người của Bác dành cho Nhân dân trên tất cả vùng, miền, đặc biệt là những nơi gian khổ khó khăn. Bác dành trọn tình yêu cho tất cả các tầng lớp Nhân dân, các giới, các lứa tuổi, trong mối quan hệ bạn bè, đồng chí, với mọi người bình thường, trong quan hệ hàng ngày. Với Đảng, Bác yêu cầu mỗi đảng viên "phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau". Với thanh niên, Bác căn dặn: "Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết". Với nhân dân lao động: "Phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hoá nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân". Với đồng bào miền Nam "đi trước về sau", tấm lòng của Bác thật mênh mông, sâu sắc. Tình thương yêu ấy luôn biểu hiện qua từng lời nói, cử chỉ, hành động cụ thể hàng ngày của Người luôn hướng về Nam "đồng bào miền Nam luôn trong trái tim tôi". Khi Người đón những đại biểu ưu tú từ miền Nam ra thăm miền Bắc như đón những đứa con đi xa trở lại nhà. Nụ cười đôn hậu, tiếng nói ấm áp, sự ân cần chu đáo của Bác với từng người, từ bát cơm vun đầy, ngọn rau non, chiếc áo khoác, chút dầu gió, bông hoa vườn, cây bút viết, viên thuốc cảm… là nguồn động viên thiêng liêng, bao dung, nhân hậu.
Khi tiếp khách bạn Lào, thấy gió mùa đông bắc tràn về, Người lấy khăn tặng hai đồng chí quàng khỏi lạnh. Mùa xuân năm 1969, Hội hữu nghị Việt Đức vào thăm, ngồi quây quần bên Bác, Bác thăm hỏi từng người một. Thấy đồng chí Đophơring, Chủ tịch Hội, húng hắng ho, Bác cởi chiếc khăn quàng của mình và quàng cho đồng chí, một biểu hiện tình cảm của người cha đối với đứa con từ phương xa về.
Tình thương yêu con người của Bác còn được thể hiện đối với những người có sai lầm, khuyết điểm nhưng đã nhận rõ khuyết điểm, sai lầm và cố gắng sửa chữa, kể cả những người đã lầm đường lạc lối, đã hối cải, kể cả với những kẻ thù đã bị thương, bị bắt hoặc đã quy hàng. Chính tình thương yêu đó đã đánh thức những gì tốt đẹp mà Bác tin rằng trong mỗi người đều có, tuy ít hay nhiều có khác nhau.
Đạo đức Hồ Chí Minh là một văn hoá, mà cốt lõi trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là lòng yêu nước, thương dân, thương yêu con người và niềm tin đối với con người hết sức bao la, sâu sắc, tất cả vì con người, tất cả do con người. Đó là một nhân sinh quan, một triết lý sống nhân văn, là chủ nghĩa nhân đạo cộng sản. Suốt đời Người đã hy sinh chiến đấu chống áp bức bất công, đem lại cuộc sống tự do hạnh phúc cho dân tộc, cho nhân loại.
Lòng nhân ái bao la, quan tâm tận tình sâu sắc đến từng con người, biểu hiện qua những việc làm cụ thể, mang lợi ích thiết thực cho nhân dân như ăn, ở, mặc, học hành, đi lại, kế sinh nhai. Người chăm lo vun vén tiết kiệm từng hạt cơm, miếng vải vá áo, miếng xà phòng nhỏ cũng là vì lo nghĩ đến đồng bào, đồng chí. Suốt cuộc đời mình, Bác "nâng niu hết thảy chỉ quên mình".
2. Trong suốt cả chặng đường kháng chiến gian khổ, sống kham khổ thiếu thốn, nhưng ngay cả khi về Thủ đô, Bác vẫn sống đơn giản, tiết kiệm. Quần áo của Bác chỉ có vài bộ, may cùng kiểu, sau khi may xong đều nhuộm cùng màu gụ. Khi cổ áo bị sờn, anh em đề nghị thay, Bác bảo: "Cả cái áo chỉ sờn chỗ cổ mà vứt đi thì không được, các chú chịu khó tháo cổ rồi lộn phía trong ra ngoài, may lại vẫn lành như mới".
Bác dùng dép cao su từ trên chiến khu, Bác gọi vui là "đôi hài cao su vạn dặm". Khi về Hà Nội, Bác vẫn dùng dép cao su, nhưng đôi dép của Bác dùng đã lâu, sửa lại nhiều lần phải đóng đinh giữ cho quai khỏi tuột. Các đồng chí phục vụ mua cho Bác đôi dép lốp mới nhưng Bác nói: "Khi nào không sửa được hẵng hay, giờ mua đôi khác không cần thiết vì vẫn dùng được. Dân ta còn nghèo, mỗi người kể cả Chủ tịch nước cũng phải tiết kiệm". Sự tiết kiệm của Bác đã được nhà thơ Cu ba Phêlic Rodrigêt khắc hoạ: "Người chỉ sử dụng cho mình những gì tối cần thiết, chứ không phải là bất cứ cái gì cần thiết. Chiếc giường, tủ, chiếc bàn, chiếc ghế, cái giá sách... những thứ cần cho công việc và nghỉ ngơi để lấy lại sức làm việc, chỉ có thế thôi, không có gì hơn nữa".
Năm tháng qua đi, nhân loại đã bước sang thập kỷ thứ 3 của thế kỷ mới, hàng triệu lượt người từ các quốc gia trên thế giới vẫn tiếp tục hành trình thăm viếng, chiêm ngưỡng, tìm hiểu ngôi nhà lộng gió bốn phương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ai cũng cảm thấy bóng dáng quen thuộc ung dung, thư thái, chòm râu bạc, đôi mắt sáng hiền từ của Bác. Không một ai đến thăm nơi ở khiêm nhường này mà không trào dâng niềm cảm xúc trước sự vĩ đại của một con người đã trở thành huyền thoại ngay trong cuộc sống đời thường của mình.
Nhà sử học Mỹ J.StenSon đã khẳng định: Hồ Chí Minh tiêu biểu cho nền đạo đức của ngày mai khi: "Một số đông người đã tha hoá chạy theo cuộc sống hưởng thụ vật chất, bất chấp cả nhân phẩm đạo đức coi sự hưởng thụ là mục đích của cuộc sống thì nhân loại lại tìm về đạo đức nhân cách của Hồ Chí Minh, một tấm gương sáng ngời cho mọi thế hệ tiếp sau". Và đó chính là sức mạnh trường tồn của tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh.
Diễn văn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại các ngày lễ kỷ niệm lớn của đất nước luôn khẳng định: "Công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh với dân tộc ta như non cao, biển rộng. Người đã gắn bó và hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng của Đảng ta và dân tộc ta, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân cho đến hơi thở cuối cùng. Tên tuổi và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh sẽ còn mãi với non sông đất nước, sống mãi trong lòng mỗi chúng ta. Người đã để lại cho chúng ta và các thế hệ mai sau một gia tài đồ sộ, một di sản hết sức quý báu, gồm ba bộ phận. Đó là: Tư tưởng Hồ Chí Minh; Thời đại Hồ Chí Minh và Tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"... là tài sản vô giá, là ngọn đuốc soi đường cho dân tộc ta vững bước đi tới tương lai.