Lợi dụng ưu thế này, không ít người nổi tiếng tham gia quảng cáo thổi phồng công dụng của sản phẩm, dịch vụ trên không gian mạng gây bức xúc dư luận. Người dân chờ sự quyết liệt của cơ quan quản lý nhà nước để quét sạch quảng cáo “rác”.
Sự phát triển của thương mại điện tử cũng góp phần vào quá trình tăng trưởng nhanh chóng của thị trường quảng cáo trên mạng xã hội. Vì mục tiêu tiếp cận khách hàng, các đơn vị cung ứng dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới sẵn sàng phân phối các nội dung quảng cáo sạch vào các video, trang tin có nội dung xấu, nhảm nhí.
Như Facebook cho phép tất cả tài khoản cá nhân, tài khoản fanpage được tạo quảng cáo miễn là trả phí theo phương thức mà mạng xã hội này cung cấp. Đây là kẽ hở để các doanh nghiệp, cá nhân thiết lập tài khoản rao bán, quảng cáo những dịch vụ pháp luật không cho phép.
Theo khoản 5 Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo nêu rõ: Các hành vi bị cấm trong hoạt động quảng cáo như quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ… sẽ bị xử phạt từ 60 - 80 triệu đồng.
Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định: Hành vi quảng cáo sai sự thật còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội quảng cáo gian dối, với mức phạt tiền lên đến 100 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
Tuy nhiên, không ít nghệ sĩ nổi tiếng đã tham gia quảng cáo thổi phồng chất lượng sản phẩm gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Trước phản ứng của dư luận, hàng loạt nghệ sĩ nổi tiếng như: NSND Hồng Vân, MC Quyền Linh, diễn viên Vân Trang, Nam Thư, Diệu Nhi, ca sĩ Phương Mỹ Chi… đã phải lên tiếng đính chính, xin lỗi khán giả về việc quảng cáo sai sự thật.
Tuy nhiên, họ mới chỉ bị nhắc nhở, người hâm mộ phản ứng và chưa bị xử lý từ những cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực quảng cáo.
Theo Bộ VH-TT&DL, hoạt động quảng cáo đang có sự chuyển dịch từ hình thức truyền thống (quảng cáo ngoài trời trên bảng, biển, băng rôn, báo in, báo nói, báo hình…) sang trên môi trường mạng và xuyên biên giới (quảng cáo trên báo điện tử, trang thông tin điện tử, mạng xã hội, ứng dụng di động…).
Kéo theo sự chuyển dịch này là những khó khăn trong công tác quản lý nhà nước do việc ràng buộc trách nhiệm, phát hiện và xử lý vi phạm trong hoạt động quảng cáo trên phương tiện này áp dụng với một loại chủ thể không giới hạn phạm vi lãnh thổ.
Luật Quảng cáo hiện cũng chưa có quy định cụ thể về quyền, trách nhiệm của đối tượng tham gia, quy trình phát hiện và xử lý vi phạm mà nằm rải rác tại một số văn bản dưới luật, vì vậy hiệu quả quản lý chưa cao.
Để lấp khoảng trống này, dự thảo Luật Quảng cáo đã bổ sung những quy định mới, phù hợp với yêu cầu của đời sống, trong đó có những quy định đối với hoạt động quảng cáo trên mạng.
Điểm mới trong dự thảo Luật Quảng cáo là quy định cụ thể sản phẩm mà người quảng cáo phải sử dụng trực tiếp, bao gồm mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và thực phẩm bổ sung, nhằm đảm bảo tính minh bạch và chính xác của thông tin quảng cáo.
Người có ảnh hưởng khi quảng cáo sản phẩm, dịch vụ có nghĩa vụ bảo đảm chất lượng và tuân thủ quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Đồng thời, những người tham gia vào hoạt động quảng cáo phải minh bạch về thông tin sản phẩm, nguồn thu nhập và sẵn sàng cung cấp tài liệu khi được cơ quan chức năng yêu cầu.
Người có tầm ảnh hưởng (chuyên gia, người có uy tín hoặc sở hữu tài khoản mạng xã hội có từ 500.000 người theo dõi) phải tuân thủ quy định pháp luật về quảng cáo và quy định về tính năng, chất lượng hàng hóa dịch vụ.
Hoạt động của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo có tầm ảnh hưởng phải tuân thủ quy định như: Phải có hợp đồng bằng văn bản với tổ chức, cá nhân có sản phẩm, dịch vụ cần quảng cáo; nếu đăng tải ý kiến, cảm nhận về việc sử dụng hàng hóa, dịch vụ thì phải có bằng chứng cụ thể về việc trực tiếp sử dụng sản phẩm…
Đây là những nội dung hoàn toàn mới, chưa từng xuất hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực quảng cáo.
Đối với hoạt động quảng cáo trên mạng do các tổ chức, cá nhân nước ngoài cung cấp xuyên biên giới vào Việt Nam như quảng cáo trên mạng phải có dấu hiệu nhận diện bằng từ ngữ, ký hiệu hoặc các hình thức tương tự để người tiếp nhận xác định là quảng cáo và phân biệt với các thông tin không phải quảng cáo.
Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hoạt động quảng cáo trên mạng đang dần trở thành xu thế tất yếu, dự thảo Luật bổ sung quy định cụ thể nhằm siết chặt quản lý đối với hoạt động quảng cáo trên mạng là rất cần thiết.
Hành lang pháp lý chặt chẽ không chỉ khắc phục khoảng trống lâu nay mà còn là barie hữu hiệu nhằm ngăn chặn, đẩy lùi vi phạm, góp phần đưa hoạt động quảng cáo trên mạng dần đi vào nề nếp.
Khánh Vân
Báo Lao động và Xã hội số 125