Chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng giúp phát triển toàn diện. Ảnh: Gạo
Trẻ em ăn chay có thể bị suy giảm sức khỏe
Phong trào ăn chay gần đây được coi là một xu hướng khi xuất hiện nhiều thuyết cho rằng con người phải trở về tự nhiên, ăn thuần chay sẽ giúp phòng bệnh, chữa bệnh, sống thư thái, từ ái hơn và gần gũi với thiên nhiên hơn. Nhưng thực tế, một số người trong đó có trẻ em ăn chay trường đã gặp phải những vấn đề về sức khỏe, thiếu máu, da xanh xao, thiếu các nguyên tố vi lượng, giòn xương, xốp xương, mắc các bệnh về xương khớp...
Do đó mà thuyết ăn chay đủ chất ra đời, nhằm giúp con người vẫn ăn chay mà đảm bảo đầy đủ dưỡng chất. Người ta cố gắng tìm kiếm lượng đạm có trong các thực phẩm như đậu hạt các loại, súp lơ, măng tây, nấm... và tin rằng việc ăn các loại thực phẩm giàu đạm thực vật có thể thay thế đạm động vật. Một số cha mẹ tin vào việc ăn chay đủ chất của mình và đưa con cái vào con đường ăn chay quá sớm.
Ở độ tuổi đang phát triển như tuổi dậy thì, trẻ em cần một lượng dinh dưỡng cân đối, đầy đủ để đáp ứng với sự phát triển vượt trội của cơ thể ở giai đoạn tăng trưởng mạnh. Việc ăn chay có thể khiến các em bị thiếu hụt dinh dưỡng trầm trọng.
Tôi có một chị bạn người ăn chay trường, sống thiền. Chị vui vẻ, lạc quan, người hoạt bát, nhanh nhẹn. Có điều tôi thấy lo ngại là chị gầy vô cùng. Đáng lo ngại nữa là cô con gái của chị đang tuổi dậy, cũng theo mẹ đi thiền, ăn chay và người gầy nhẳng, xanh xao. Cô bé ăn được rất ít loại thực phẩm. Rất nhiều món bình thường mọi người đều ăn, nhưng cô bé không biết đến và cũng không biết ăn. Chế độ dinh dưỡng dành cho cô gái đang tuổi lớn lại rất đơn điệu, vì mẹ ăn đơn điệu thì con cũng sẽ theo chế độ dinh dưỡng ấy. Cô bé không có hứng thú nói chuyện hay hoạt động thể chất, chỉ khẽ mỉm cười. Một số người khác cũng lo ngại về sự thiếu dinh dưỡng trầm trọng khi nhìn thấy cô bé. Có vẻ như thể chất yếu đuối khiến cô bé khó hòa nhập, ngại học hành và hoạt động thể chất, điều đó thực sự không tốt một chút nào đối với một người đang tuổi phát triển bình thường.
Xin được nói thêm là cô bé khi sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh bình thường, lúc nhỏ có một thể chất tốt, chỉ từ khi ăn chay mới trở nên yếu ớt như vậy.
“Bữa ăn như vua” đủ dinh dưỡng và năng lượng
Ở mỗi lứa tuổi thì trẻ em cần một thực đơn phù hợp, một cách chế biến phù hợp với hệ tiêu hóa, cơ nhai đang dần hoàn thiện, năng lực hấp thụ dinh dưỡng. Nhưng về nguyên tắc, thức ăn cho trẻ ở lứa tuổi nào cũng phải đáp ứng các nhóm chất cơ bản: chất bột đường, chất đạm, chất béo, chất xơ, vi chất... đủ cho nhu cầu phát triển.
Lượng thức ăn được trẻ tiêu thụ hàng ngày không chỉ mang đến cho trẻ các chất dinh dưỡng để phát triển về thể lực, mà còn cung cấp năng lượng nhằm đáp ứng các hoạt động thể chất, trí tuệ trong ngày.
Cũng như người lớn, trẻ phải được cung cấp bữa sáng đầy đủ, một bữa sáng kiểu “ăn như vua” mà ta thường nói. Ăn sáng no, phong phú, đủ năng lượng cần thiết cho hoạt động trong ngày.
Cuộc sống bận rộn, vội vã ngày nay khiến chúng ta thường ăn vội ăn vàng bữa sáng, thậm chí nhịn ăn sáng, trẻ em theo đó cũng bị đơn điệu với bữa ăn quan trọng nhất trong ngày. Việc uống sữa và ăn bánh ngọt triền miên có thể khiến trẻ bị béo phì nhưng hệ cơ kém phát triển trong khi lại có thể thiếu canxi cần thiết cho hệ xương. Nhiều trẻ em đêm ngủ không liền giấc, thường thức dậy giữa đêm và kêu mỏi chân, buồn chân, đi khám thì bị thiếu canxi. Con tôi cũng thừa cân một chút. Tôi để ý chỉ cần vài ngày lơ là chế độ dinh dưỡng của con là đêm con thức dậy lay mẹ kêu con mỏi chân, mẹ bóp chân cho con. Bổ sung thêm thực phẩm giàu canxi vào bữa ăn cho con vài ngày là con lại ngủ liền giấc. Tôi đang áp dụng chế độ ăn giảm béo, đường, đủ đạm và tăng cường rau quả cho con, thấy cậu bé “bớt mỡ” hẳn, cũng không kêu mỏi chân về đêm nữa.
Rau quả nhiều nguyên tố vi lượng và các vitamin cần thiết cho cơ thể. Ảnh: Gạo
Cách để trẻ tiếp cận với thực phẩm, rất quan trọng
Để trẻ tiếp cận với thực phẩm là cả một nghệ thuật của cha mẹ. Việc này có thể tạo nên những đứa trẻ kén ăn và dễ ăn, ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển thể lực của các em. Tôi có một kinh nghiệm không mấy thành công về việc này.
Đứa trẻ nào khi còn nhỏ, nhìn thấy các con vật như tôm cua cá cũng rất yêu thích và nghĩ rằng chúng là để nuôi, để ngắm chơi. Con tôi cũng thế và tôi cũng dạy con về tình yêu loài vật. Không ngờ đến khi nhìn thấy trên mâm cơm có tôm cua mực nguyên con, con tôi khóc, phản ứng, không ăn, cho rằng người lớn ác với loài vật. Giải thích cho đứa trẻ lên ba, lên bốn lúc này rất khó. Tôi nói với con đó là tôm cua bằng đậu phụ, con vẫn không ăn nhưng chấp nhận là người lớn ăn, con không phản ứng. Từ đó, để đưa tôm cua cá vào khẩu phần ăn của con, tôi phải chế biến chúng thành chả, thành viên, tức là phải làm sao để con tôi không nhìn thấy món tôm cua cá còn nguyên hình dạng trong bữa ăn. Bây giờ con tôi đã 8 tuổi vẫn như vậy và ngày càng khăng khăng không bao giờ ăn tôm cua mực. Đi nghỉ mát, nhìn con nhà khác cầm con tôm ăn ngon lành trong khi con tôi ngoảnh mặt mà tôi thèm. Tôi thấy mình hơi bị hớ khi vì muốn dạy con yêu động vật mà đã nói dối con về thức ăn, trong khi đáng lẽ phải dạy con nhận thức dần về chuỗi thức ăn. Giờ tôi hơi vất vả vì phải chế biến tôm cua mực thành món giống như thịt, nhưng để con đủ dưỡng chất thì vẫn phải làm, hy vọng lớn lên, hiểu về chuỗi thức ăn, con sẽ không phản đối nữa.
Tương tự, tôi biết nhiều trẻ rất khó hoặc kén ăn rau củ. Nhiều cha mẹ chăm xay củ quả cho con ăn đến nỗi con lớn tướng vẫn chỉ biết ăn xay, không chịu ăn miếng, điều đó rất không tốt trong việc thúc đẩy hệ tiêu hóa làm việc và hoàn thiện. Việc cha mẹ cho con tiếp xúc với rau củ bằng những câu chuyện thú vị và giải thích về việc ăn rau củ tốt cho sức khỏe rất quan trọng. Chế biến và trưng bày rau củ bằng những cách thức khác lạ và đẹp mắt, cho con làm cùng chính là cách lôi kéo con ăn rau củ dễ dàng nhất.
Như vậy là, từ một lựa chọn đúng về phương pháp dinh dưỡng đến việc xây dựng thực đơn đầy đủ, giúp con tiếp cận và đón nhận thức ăn vui vẻ, cha mẹ sẽ giúp con có một sức khỏe tốt, tràn đầy năng lượng để có thể hoạt động thể chất và học tập một cách thuận lợi, nhẹ nhàng.
Thiên Trang/TC GĐ&TE