Ảnh minh họa: SHUTTERSTOCK
Việc nhà không chỉ là trách nhiệm của vợ
Anh Dương Minh Tuấn là người dân tộc thiểu số H’Mông tại Hà Giang tham gia khảo sát nhật ký thời gian sử dụng cho công việc chăm sóc không lương (CVCSKL) từ năm 2016. Từ đó, anh đã có những thay đổi về cách nhìn đối với CVCSKL: “Tôi nhận ra rằng việc nhà không chỉ là trách nhiệm của vợ mà là sự chung tay góp sức của đàn ông và gia đình”. Anh Tuấn đã giúp vợ giặt quần áo, nấu cơm, rửa bát và chăm sóc con gái hơn 1 tuổi. “Tôi luôn giúp vợ việc gia đình để vợ cảm thấy thoải mái hơn từ đó vợ chồng có thời gian dành cho con”. Chị Giàng Thị Nu, vợ anh Tuấn cho biết chị rất hạnh phúc vì đã có thể có cơ hội tham gia các hoạt động cộng đồng: “Tôi đã có nhiều thời gian hơn cho các công việc của xã hội như tập văn nghệ xóm, đi chợ buôn bán, họp xóm”, chị Nu nói.
Nam giới làm việc nhà không chỉ giúp cải thiện tình cảm vợ chồng, mà theo báo cáo toàn cầu State of the World’s Fathers trong chiến dịch MenCare International, sự tham gia nhiều hơn của người cha về việc nuôi dạy con cái có liên quan đến sự phát triển nhận thức và thành tích học tập cao hơn, sức khoẻ tinh thần tốt hơn và giảm tỷ lệ phạm tội ở con trai. Các nghiên cứu cho thấy rằng sự kết nối gần gũi, không bạo lực giữa người cha với con giúp họ sống lâu hơn, ít vấn đề về sức khoẻ tinh thần hoặc thể chất hơn, ít lạm dụng ma túy, làm việc hiệu quả và hạnh phúc hơn.
Lợi ích là vậy, nhưng theo nghiên cứu “Công việc chăm sóc không lương – tái phân bổ để phát triển bền vững” do Actionaid mới công bố gần đây cho thấy: 5 giờ mỗi ngày là thời gian trung bình mà phụ nữ dành cho các CVCSKL; 50 giờ mỗi tháng là thời gian trung bình mà phụ nữ có con dưới 6 tuổi dành cho việc chăm sóc trẻ. 1.1 nghìn tỷ đồng mỗi năm là đóng góp của phụ nữ cho nền kinh tế mỗi năm nếu họ đầu tư thời gian cho các công việc chăm sóc được trả lương, thay vì các công việc chăm sóc không lương. Đồng thời, phụ nữ có thể nâng cao thu nhập gia đình thêm 920.972 đồng mỗi tháng.
Theo báo cáo Triển vọng Việc làm và Xã hội Thế giới – Xu hướng cho Phụ nữ: Báo cáo nhanh 2018 do Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) công bố nhân Ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3), tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của phụ nữ trên toàn cầu – ở mức 48,5% năm 2018 – vẫn thấp hơn 26,5 điểm phần trăm so với nam giới. Thêm vào đó, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu của phụ nữ năm 2018 – 6% - cao hơn tỷ lệ này của nam giới khoảng 0,8 điểm phần trăm (nghĩa là chỉ sáu lao động nữ trên mười lao động nam có việc làm). Báo cáo này cũng cho thấy phụ nữ phải đối mặt với những khoảng cách đáng kể về chất lượng việc làm. Chẳng hạn như, khả năng phụ nữ làm lao động gia đình vẫn cao gấp đôi so với nam giới. Điều này có nghĩa là họ tham gia công việc kinh doanh gia đình theo định hướng thị trường nhưng thường đối diện với những điều kiện làm việc dễ bị tổn thương, không có hợp đồng bằng văn bản, thiếu sự tôn trọng pháp luật lao động và không có các thỏa ước lao động tập thể.
Rõ ràng, CVCSKL đẩy phụ nữ ra ngoài lề xã hội, giảm vai trò và hạn chế thời gian tham gia vào các hoạt động tăng quyền năng cho phụ nữ và gây ảnh hưởng lớn hơn trong xã hội và gia đình. CVCSKL cản trở phụ nữ tham gia vào công việc được trả lương, các hoạt động chính trị cộng đồng và các cuộc họp, các hoạt động giáo dục và đào tạo. Điều này ảnh hưởng đến quyền ra quyết định của phụ nữ trong gia đình, làm cho họ ít có khả năng gây ảnh hưởng và quyền quyết định trong hộ gia đình.

Ảnh minh họa: SHUTTERSTOCK
Giúp nam giới hiểu được tầm quan trọng của việc chia sẻ công việc chăm sóc
Ở nước ngoài, một loạt các sáng kiến thay đổi hành vi đã được thực hiện để khuyến khích thay đổi trong việc chia sẻ công việc chăm sóc như:
Nâng cao nhận thức và đào tạo giới trẻ: các chương trình này tập trung vào thanh niên nhằm thay đổi thói quen và hành vi về vai trò của nam giới và phụ nữ từ sớm, trước khi thói quen ấy được hình thành. Ví dụ: ở Ấn Độ, Trung tâm Nghiên cứu Phụ nữ Quốc tế đã phát triển chương trình Phong trào Bình đẳng giới trong Trường học (GEMS) dành cho học sinh vị thành niên. Chương trình khuyến khích các mối quan hệ dựa trên sự bình đẳng, thách thức các chuẩn mực xã hội và việc sử dụng bạo lực. Các học sinh tham gia cho thấy thay đổi thái độ trong vai trò giới, sự ủng hộ lớn hơn đối với việc tăng tuổi kết hôn ở nữ giới và sự tham gia của nam giới vào công việc gia đình cũng như chống lại phân biệt đối xử về giới và sử dụng bạo lực.
Đào tạo cho người cha: chương trình đào tạo cho người cha có kỹ năng chăm sóc trẻ và khuyến khích đàn ông thành lập các nhóm chăm sóc cũng đã có tác động ở nước ngoài. Chẳng hạn chương trình đào tạo phụ huynh do Trung tâm Tài nguyên Nam giới Rwanda và Promundo thực hiện đào tạo cho người cha. Kết quả sơ bộ từ một thử nghiệm ngẫu nhiên cho thấy nam giới trong nhóm can thiệp chia sẻ việc làm bình đẳng hơn với phụ nữ so với trong nhóm đối chứng.
Để nam giới tham gia nhiều hơn vào các nghề chăm sóc cũng có thể giúp thay đổi các chuẩn mực xã hội bằng cách nêu bật ví dụ về nam giới như người chăm sóc và bình thường hóa vai trò chăm sóc của nam giới. Như vậy, có thể tăng lương trong lĩnh vực này vì sự tham gia của nam giới vào một lĩnh vực nào thì tăng tiền lương trong lĩnh vực đó cũng tăng theo.
Viết bài này, tôi cứ ấn tượng mãi lời kêu gọi của một nhà xã hội học: xin đừng tước đi vai trò của nam giới và trẻ em trai trong CVCSKL. Hãy để các thành viên gắn kết và chia sẻ nhiều hơn với nhau từ những việc tưởng nhỏ mà không nhỏ.
Thảo Vân/GĐTE