Quay lại Dân trí
Dân Sinh
  1. Diễn đàn Dân sinh

Dạy con viết để biểu đạt điều muốn nói

 
Tại sao nói có “gen con nhà nòi”?
 
Nhiều người nghĩ rằng một người có thể nói hay nhưng viết không hay, hoặc ngược lại. Tôi lại nghĩ rằng nói và viết, hai việc này sẽ rất liên quan đến nhau. Kinh nghiệm nuôi con của tôi và qua quan sát nhiều trẻ em, tôi nhận thấy rằng, một đứa trẻ phát triển ngôn ngữ sớm, nói không ngọng từ nhỏ, lớn lên đi học sẽ sớm biết viết đúng ngữ pháp, và theo đó cũng sớm viết hay hơn những trẻ chậm phát triển ngôn ngữ, hay nói lắp, nói ngọng. 
 
Logic ở đây là, khi phát triển ngôn ngữ nói sớm, trẻ sẽ dễ dàng thể hiện suy nghĩ, ý muốn của mình bằng lời. Yêu cầu của trẻ sẽ dễ dàng được hiểu và đáp ứng. Hiểu biết qua lại giữa người lớn với trẻ hoặc giữa các trẻ em với nhau bằng ngôn ngữ nói sẽ khiến trẻ dễ dàng thu nhận, trao đổi thông tin, theo đà đó, ngôn ngữ càng phát triển tốt hơn.
 
Ngược lại, đối với trẻ chậm nói, các em thiếu đi phương tiện quan trọng là ngôn ngữ để biểu đạt ý muốn của mình. Không nói được khiến các em buồn rầu, cáu bẳn, hay khóc, vì việc khóc là cách các em khiến người lớn chú ý để đáp ứng yêu cầu của các em. Không nói được và không được đáp ứng nhu cầu dễ khiến trẻ rơi vào cô đơn, ít giao tiếp và vì thế càng khó khăn trong phát triển ngôn ngữ.
 
Thực tế cuộc sống đã cho thấy rằng, trẻ em trong những gia đình mà bố mẹ, ông bà đều trầm tính, ít nói thì các em cũng sẽ ít nói, lớn lên cũng trầm tính, thậm chí lầm lì. Chúng ta hay nói nôm na rằng tính chúng giống bố, mẹ hay giống ông bà. Thực ra ở đây có sự ảnh hưởng không hề nhỏ về môi trường giao tiếp trong gia đình. Ông bà trông cháu mà ít nói, chỉ vứt cho cháu ít đồ chơi hay cho cháu xem tivi thì cháu “giao tiếp” với ai mà sớm biết nói? Tương tự, hiện nay nhiều gia đình để con cho người giúp việc, giúp việc để trẻ xem tivi thoải mái, không trò chuyện, không chơi cùng trẻ dẫn đến trẻ chậm nói hoặc tự kỷ, là chuyện đã được thực tế chứng minh.
 
Khi một đứa trẻ biết nói sớm, lại được sống trong một gia đình mà bố mẹ, ông bà hay anh chị của chúng là người mau mồm mau miệng, lại luôn nói chuẩn câu, thưa gửi đàng hoàng, biết dùng lời hay ý đẹp ngay cả khi nói về những điều bình thường hàng ngày, thì ắt đứa trẻ sẽ học được cách nói chuẩn mực và hay, đẹp đó. Nếu đứa trẻ đó lại thường xuyên được người lớn đọc sách cho nghe, thì thật may mắn, làm sao ngôn ngữ không sớm phát triển được. Trẻ nói chuẩn câu, biết nói câu hay, lời đẹp thì khi đi học, ngôn ngữ nói sẽ được hiển thị ra bằng ngôn ngữ viết, trẻ sẽ viết chuẩn câu, viết câu hay là đương nhiên. 
 
Điều này góp phần lý giải vì sao trẻ sống trong các gia đình có ông bà, cha mẹ làm nghề viết, nghề dạy học… lại dễ giống ông bà, cha mẹ, lớn lên có thể nối nghiệp, và chúng ta vẫn quen nói đó là “gen con nhà nòi”. Nhưng thực ra ở đây có sự thẩm thấu hằng ngày của lối giáo dục vừa tự nhiên vừa có ý thức, có mục đích, hay chính là môi trường và sự làm gương của các bậc cha mẹ. Thế mới có câu “giỏ nhà ai quai nhà nấy” cũng là vì vậy!
 

Ảnh minh họa
 
Rèn con viết không phải chuyện quá khó
 
Nếu trong gia đình không có người theo nghiệp viết, tức là sẽ khó có cái gọi là “gen con nhà nòi”, đừng nghĩ việc giúp con phát triển ngôn ngữ, rèn con viết là không thể. Có thể sẽ không được thuận lợi như “nhà nòi”, nhưng sẽ không phải quá khó nếu ý thức điều này và biết cách.
Hiện nay các phương tiện giúp phát triển ngôn ngữ nói và viết, rèn con ham đọc viết giỏi rất nhiều. Chỉ cần có ý thức trong việc này, và đầu tư chút thời gian, công sức là cha mẹ có thể giúp con.
 
-Đầu tiên, nói chuyện với con thật nhiều để giúp con mở rộng vốn từ vựng. Khi ăn, trước khi đi ngủ, khi đi chơi… đừng chỉ giao tiếp với con bằng cử chỉ, hành động hay những lời nói khô khan, lạnh lùng. Hãy nói với con bằng những câu từ chuẩn mực và giàu cảm xúc.
 
-Cả nhà đọc sách để khiến con thích đọc sách. Đọc sách luôn luôn tốt, ngay cả khi bạn là ai đi nữa, vẫn luôn có những loại sách phù hợp. Thay vì lướt facabook, thay vì chơi game…, hãy đọc sách để làm gương cho con.
 
-Muốn con thích viết, bạn hãy viết. Bạn không phải là nhà văn, nhà báo, nhưng ai cũng có những suy nghĩ về cuộc sống, viết nhật ký, viết facebook là cách rất tốt để giải tỏa cảm xúc, suy nghĩ. Để cho con thấy mình viết, thậm chí là viết thư cho chính các con, cho bạn bè, sẽ kích thích ở các con ý muốn viết như bố mẹ. Các con sẽ hiểu rằng chúng có thể tự do viết những gì chúng thích chứ không chỉ viết bài ở trường như một nhiệm vụ bắt buộc. Động viên con viết nhật ký.
 
-Tạo cho con góc học tập riêng, ngoài giờ học con có thể tự do ngồi đọc và viết.
 
-Đưa con ra với thiên nhiên càng nhiều càng tốt, giúp con chan hòa với thiên nhiên, hiểu về thiên nhiên bằng việc miêu tả chim muông cỏ cây hoa lá cho con nghe và đặt câu hỏi để con kể lại. 
 
-Khi trẻ đưa ra ý tưởng nào đó, hãy khuyến khích con viết ra để khỏi quên và để ý tưởng đó được biểu đạt cụ thể, rõ ràng hơn. Khích lệ con và sẵn sàng giúp con trong việc sử dụng ngôn từ, chính tả, ngữ pháp. Nói với con rằng từ suy nghĩ, lời nói đến việc thể hiện ý tưởng trên giấy là một bước con hoàn thiện thêm ý tưởng của mình, ghi nhớ nó và thậm chí mỗi lần viết xong sẽ lại nảy ra những ý tưởng mới.
 
-Từ điển là thứ mà trẻ em rất cần. Ngay cả cha mẹ, để giải đáp những câu hỏi của con về ngôn ngữ, đôi khi bạn cũng cần có từ điển. Trong nhà nên có từ điển tiếng Việt, từ điển chính tả, thêm từ điển Hán – Việt, từ điển thành ngữ tục ngữ nữa thì càng tốt. Dạy con cách tra từ điển để khi cần con có thể tự tra.
 
-Khuyến khích và khen ngợi những gì con viết; biết “làm ngơ” trước những lỗi sơ đẳng của con như lỗi chính tả, ngữ pháp, những suy nghĩ có khi còn ngây ngô để không làm con tụt hứng và xấu hổ.

Ảnh minh họa

 Hãy nói với con bằng những câu từ chuẩn mực và giàu cảm xúc. Cả nhà đọc sách để khiến con thích đọc sách. Khích lệ con và sẵn sàng giúp con trong việc sử dụng ngôn từ, chính tả, ngữ pháp. Khuyến khích và khen ngợi những gì con viết.
 

Trang Thanh/GĐTE

Tin liên quan