Cháo dinh dưỡng phù hợp với người bệnh. Ảnh minh họa KT
COPD là bệnh đặc trưng bởi sự tắc nghẽn luồng khí thở ra không có khả năng phục hồi hoàn toàn. Sự cản trở không khí này thường tiến triển từ từ và liên quan đến phản ứng viêm bất thường của phổi với các hạt bụi hoặc khí độc hại mà trong đó khói thuốc lá, thuốc lào đóng vai trò hàng đầu.
Suy dinh dưỡng là vấn đề phổ biến ở bệnh nhân COPD, trong đó có sụt giảm khối cơ và suy giảm chức năng. Tuy nhiên, các thiếu hụt về dinh dưỡng không chỉ ảnh hưởng tới khối cơ và chức năng mà còn ảnh hưởng xấu tới mô mỡ và khối xương, làm cho bệnh nhân có thể suy kiệt. Đồng thời, suy dinh dưỡng còn ảnh hưởng tới đáp ứng miễn dịch, tăng nhiễm trùng và làm cho bệnh trở lên nặng hơn.
Hỗ trợ dinh dưỡng cho bệnh nhân COPD bằng chế độ ăn cải thiện năng lượng và protein trong khẩu phần giúp phòng ngừa sụt cân, cải thiện chức năng cho người bệnh, trong đó có sức mạnh cơ hô hấp và cơ liên sườn.
Dưới đây là những lời khuyên về chế độ ăn uống lành mạnh khi bị COPD.
Nhu cầu về năng lượng:
Nhu cầu năng lượng khoảng 25-30 Kcal/kg/ngày, sau đó có thể tăng dần mức năng lượng đến 35-40 Kcal/kg/ngày. Tuy nhiên, năng lượng khẩu phần cần điều chỉnh theo cá thể, phù hợp với tình trạng bệnh lý, khả năng dung nạp chế độ ăn. Với bệnh nhân suy dinh dưỡng nặng có thể chỉ cần khoảng 50% nhu cầu năng lượng. Bệnh nhân COPD cần đủ nhu cầu về năng lượng và cân đối về protein, lipid trong khẩu phần. Năng lượng do glucid cung cấp khoảng 55 – 60% tổng năng lượng trong khẩu phần.
Nhu cầu protein:
Nhu cầu protein của bệnh nhân COPD áp dụng nhu cầu khuyến nghị với bệnh nhân suy dinh dưỡng khoảng 1,5g/kg/ngày. Thông thường, nhu cầu protein khuyến nghị dao động từ 1,2 – 1,7g/kg cân nặng, năng lượng do protein cung cấp chiến 20% tổng năng lượng trong khẩu phần. Nên chọn protein có giá trị sinh học cao và cung cấp các acid amin thiết yếu. Các amino acid có vai trò duy trì các hoạt động chức năng của cơ thể, tham gia vào các hàng rào bảo vệ, sự dịch chuyển và hấp thu các chất dinh dưỡng.
Nhu cầu lipid:
Năng lượng do lipid cung cấp thường ở mức 20-25% tổng nhu cầu năng lượng. Acid béo Omega-3 giúp chống viêm, hiệu quả của nó sẽ tăng lên nếu có sự kết hợp của Omega-3 và Omega-6. Sử dụng các chất béo có tác dụng hạn chế làm tăng CO2 trong máu còn cung cấp năng lượng cao hơn. Tuy nhiên, nên sử dụng các loại chất béo có nguồn gốc từ cá, dầu thực vật, hạn chế các chất béo có nguồn gốc từ các loại gia cầm, các loại động vật có vú, các loại nội tạng động vật có nhiều cholesterol...
Tăng cường rau quả:
Các vitamin và khoáng chất chống oxy hóa có tác dụng tốt với bệnh nhân COPD là vitamin A, C, D, E, có vai trò trong chống viêm, chống nhiễm trùng. Vai trò của calci và magie trong co cơ và giãn cơ trở nên quan trọng đối với bệnh nhân COPD, vì vậy, nhu cầu calci 1000mg/ngày và magie 260mg/ngày. Ăn các loại rau màu xanh sẫm và hoa quả màu đỏ hoặc vàng có chứa nhiều vitamin A, C, E. Ngoài ra, rau quả còn góp giúp cho tiêu hóa tốt hơn, hạn chế hấp thu cholesterol, hạn chế táo bón ở bệnh nhân COPD. Nhu cầu rau xanh và hoa quả là 400g/người/ngày.
Cần thay đổi thức ăn và cách chế biến, tăng cường chất xơ nhưng nấu nhừ, tránh để phải gắng sức khi ăn. Chia nhỏ khoảng 5 bữa/ngày, tránh ăn quá no có thể gây khó thở.
Thực phẩm cần hạn chế: Không ăn mặn và các loại thực phẩm có nhiều muối như giò, chả, xúc xích, đồ hộp, đồ biển, đồ khô, các thực phẩm muối chua… Hạn chế các loại thực phẩm, đồ uống có nhiều gas. Không nên uống nước trước hoặc trong bữa ăn.
ThS.BS Nguyễn Văn Tiến (Trung tâm GDTTDD, Viện Dinh dưỡng)/TC GĐ&TE
