Điều đáng nói, ở nơi đây, dòng họ Pờ nổi lên là dòng họ hiếu học, tích cực góp phần xây dựng quê hương, đất nước, gìn giữ mảnh đất biên cương.
Thương hiệu một dòng họ
Đến Sín Thầu, du khách thấy sự “thay da đổi thịt” ở bản làng, cư dân đoàn kết, gắn bó trong công cuộc phát triển kinh tế, gìn giữ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới.
Ông Pờ Á Sinh, người uy tín của bản Tả Kố Khừ, xã Sín Thầu chia sẻ: "Cuộc sống ở Tả Kố Khừ đã thật sự đổi thay. Bản làng có đường giao thông nông thôn đi lại thuận tiện, có nhà sinh hoạt cộng đồng, nhà cửa khá khang trang. Các bản Tá Miếu, Pờ Nhù Khồ, Tả Kố Ky, Tá Sú Lình, Lỳ Mà Tá, A Pa Chải cũng theo nhịp sống mới, mùa xuân đã về".
Để có sự đổi thay như hôm nay ở Sín Thầu, công đầu phải nhắc đến cụ Pờ Pó Chừ. Cụ là người có sức mạnh, có công tiễu phỉ, nuôi dưỡng cán bộ và là người đầu tiên trong vùng được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam.
Các cụ trong xã kể, xưa cả vùng heo hút, biệt lập với bên ngoài, đường sá đi lại khó khăn. Được ở gần cán bộ cách mạng, cụ Pờ Pó Chừ thấu hiểu sự thiệt thòi của cái chữ, thế là cụ xin học. Có cái chữ trong đầu, dạ sáng ra, làm việc tốt hơn, nói chuyện hay hơn, nhiều người nghe hơn.
Qua tìm hiểu, sau này, cụ Pờ Pó Chừ là cán bộ xã, con trai cả của cụ là Pờ Xí Tài cũng tiếp nối công việc của cha. Suốt mấy chục năm, ông Tài làm trưởng công an xã đã giúp đưa bà con thoát ra nhiều hủ tục lạc hậu.
Từ năm 1978 đến 2006, ông Tài giữ chức vụ Bí thư xã Sín Thầu. Riêng về ông, người ta có thể kể chuyện cả ngày. Ông không chỉ là cán bộ năng nổ, một chiến sĩ tiễu phỉ mà còn là người có công gây dựng nên cuộc sống mới ở Sín Thầu.
Lại nói về cụ Chừ, cụ sinh được 11 người con, 7 trai và 4 gái. Những người con này sinh ra thế hệ thứ ba, tổng cộng là 48 người. Thế hệ thứ ba này đã sinh thế hệ thứ tư... lên đến hơn 200 người.
Trong số đó, 2 người là thạc sĩ, gần 40 người có trình độ đại học và nhiều người có trình độ cao đẳng, trung cấp. Hiện, nhiều người hưởng lương Nhà nước, góp phần xây dựng địa phương phát triển.
Đặc biệt, cụ đã truyền lại tinh thần hiếu học cho các con, cháu, tinh thần ấy được dưỡng nuôi đến các thế hệ sau này. Tinh thần của cụ được con trai cả Pờ Xí Tài phát huy vì dân, vì đồng bào biên giới quốc gia.
Một thời gian dài người Hà Nhì ở đây chìm trong nghiện ngập, sống nghèo khổ trong mây mù. Ông Tài tích cực vận động bà con định canh định cư, nhổ bỏ loại cây này.
Người Hà Nhì biết ơn những đồng chí công an vũ trang đã dạy cái chữ cho đồng bào, đã dạy làm lúa nước, dạy cầm cái cày. Và không ít người trong số họ đã ngã xuống vì sự bình yên cho dân bản.
Mấy người con của ông Tài nay đều phương trưởng, người con cả là Đại tá Pờ Chí Lìn - chính trị viên huyện đội Mường Nhé, Pờ Pờ San là Thiếu tá công an huyện, Pờ Trinh Phạ hiện là Chủ tịch UBND xã Sín Thầu...
Tiếp theo ông Tài, ông Pờ Dần Xinh là con thứ 6 trong nhà tiếp nhận chức vụ Bí thư, kiêm Chủ tịch UBND xã Sín Thầu. Ông Xinh thấy đời mình khổ nhiều rồi, phải cho con cái học hành, động viên anh em trong nhà cho các cháu học lên cao.
Ông Sinh có 5 người con thì người con út làm doanh nghiệp, một người là cán bộ văn phòng xã, một là Bí thư huyện đoàn, một công tác ở công an huyện Mường Nhé, một người công tác tại công an tỉnh Điện Biên. Qua trò chuyện, ông Xinh cho biết mình ra tận Mường Tè học.
Ngày đó, lớp có 37 người nhưng chỉ mình ông là trụ lại đến cùng. Tốt nghiệp phổ thông năm 1983, nhớ lời bố dặn nên ông Xinh quyết tâm về gây dựng quê hương. Ở quê, ông Xinh trải qua nhiều vị trí công tác như công an, cán bộ thương binh, hội đồng nhân dân.
Năm 1994, ông được bầu làm Chủ tịch UBND xã Sín Thầu; năm 2006, ông được bầu làm Bí thư Đảng ủy xã; năm 2009 được bầu làm Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã Sín Thầu.
Nghỉ hưu năm 2015, ông chưa nghỉ việc Đảng, việc dân. Tiếp tục nêu cao vai trò gương mẫu, chẳng ngại tuổi cao, ông tiếp tục đảm nhiệm Bí thư chi bộ bản Tà Khố Khừ và Chủ tịch Hội Người cao tuổi xã Sín Thầu.
Ngoài ra, ông tích cực gìn giữ, bảo tồn văn hóa dân tộc Hà Nhì, được nhà nước phong danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú. Giờ ông Xinh nắm giữ, truyền dạy nghệ thuật trình diễn dân gian, tập quán xã hội, tín ngưỡng, lễ hội truyền thống; cùng cấp ủy, chính quyền xã, cơ quan văn hóa huyện phục dựng các lễ hội, lễ tết của dân tộc.
Nhắc đến những người con của họ Pờ, không thể không nói đến ông Pờ Diệp Sàng, từng là Bí thư Huyện ủy Mường Nhé, nay về công tác tại Ban Dân vận Điện Biên. Ông Sàng là một trong những người có công trong việc phát triển kinh tế - xã hội huyện Mường Nhé. Ông cũng có tư duy đổi mới như cha mình, tôn trọng cái chữ và đầu tư bằng mọi giá cho con đi học.
Người con trai thứ hai của cụ Chừ là Pờ Gia Tự trước khi về hưu là Phó Chánh án Tòa án nhân dân huyện Mường Tè; người thứ tư là bà Pờ Mì Đu có 5 người con là sĩ quan trong lực lượng vũ trang.
Sự học nơi thâm sâu
Thương hiệu và sự nổi tiếng của dòng họ Pờ có được như hôm nay là nhờ sự giác ngộ cách mạng, ý chí học hành để thay đổi cuộc đời, số phận. Từ cụ Chừ “no cái chữ”, cụ cũng muốn các con phải “no”. Chữ đầy bồ quý hơn lúa gạo. Biết được lợi ích của cái chữ rồi, cụ Chừ đều cho các con đi học. Học để sống và chiến đấu, học để giúp bà con thoát nghèo.
Ông Pờ Dần Xinh kể: Xưa anh em của ông phải lội rừng, vượt sông lội suối mất cả tuần mới ra đến trường huyện để học. Anh lớn đi học, em bé cũng theo đi học luôn. “Người dân trong vùng thời đó còn chê nhà tôi nghèo còn sĩ. Suốt ngày chỉ biết đi học, không biết bắt con cá, săn bắt, làm ruộng… Sau này anh tôi làm cán bộ, rồi đến chúng tôi, cuộc sống thay đổi nhờ sự học, người ta quay ra học tập họ Pờ đầu tư đi học”.
Như bao người con Hà Nhì, thời gian nghỉ hè, anh em ông lại là những “lực điền” chính hiệu, cũng tay cày, tay bừa phăm phăm trên các thửa ruộng của gia đình để có gạo mang theo suốt hành trình lấy chữ.
Sau này, khi trở về với mảnh đất nơi chôn nhau cắt rốn, nhất là anh trai Pờ Dần Sinh đã ra tận huyện “đòi” thầy giáo về xã dạy học, thỏa mãn ước nguyện cả cộng đồng người Hà Nhì đều biết chữ.
Nhờ có kiến thức, anh em và gia đình ông là người tiên phong ở Sín Thầu khai hoang ruộng bậc thang, làm lúa nước, vận động bà con xóa bỏ tập quán canh tác lạc hậu, làm chuồng trại chăn nuôi gia súc tập trung, áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất để từng bước thoát đói nghèo.
Chị Pờ Mỳ Lế (SN 1982), Bí thư đảng ủy xã Sín Thầu chia sẻ: “Thế hệ cha, chú học hành vất vả nhưng tinh thần ấy vẫn được truyền trao cho chúng tôi. Bố tôi vẫn kể, nhiều lần đi học suýt bị nước cuốn trôi vì vượt lũ hoặc suýt làm mồi cho thú dữ trong rừng sâu.
Thế rồi, mọi thứ cũng qua và no ấm đã về với Sín Thầu và những bản làng xung quanh. Các thế hệ cháu con dòng họ Pờ tiếp nối tinh thần người đi trước, khắc phụ khó khăn, học tập tiến bộ để góp sức phát triển quê hương”.
Vũ Hùng
