Sáng 28/11, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) với 454/455 (94,78%) đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành. Luật gồm 8 chương, 63 điều, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025.
Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) quy định về phòng ngừa, phát hiện, xử lý hành vi mua bán người và các hành vi khác vi phạm pháp luật về phòng, chống mua bán người; quy định về tiếp nhận, xác minh, xác định, hỗ trợ, bảo vệ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân trong phòng, chống mua bán người...
Nạn nhân được hưởng các chế độ hỗ trợ phù hợp với độ tuổi, giới tính
Trước khi biểu quyết, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo tiếp thu giải trình cho biết, về giải thích từ ngữ (Điều 2), có ý kiến đề nghị bổ sung cụm từ "cưỡng bức hôn nhân" sau cụm từ "cưỡng bức lao động" tại khoản 1, vì thực tế có nhiều trường hợp phụ nữ bị bán qua biên giới để buộc làm vợ cũng cần được coi là hành vi mua bán người.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, khái niệm "mua bán người" quy định tại khoản 1 Điều 2 được thể hiện theo hướng cô đọng, phản ánh đầy đủ những mục đích điển hình, phổ biến nhất trong mua bán người, phù hợp với cách quy định của Bộ luật Hình sự (BLHS) và các điều ước quốc tế có liên quan.
"Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã bổ sung nội dung "ép buộc nạn nhân kết hôn trái ý muốn" vào khái niệm "mục đích vô nhân đạo khác" tại khoản 5 Điều 2 của dự thảo luật", bà Nga thông tin.
Ép buộc kết hôn trái ý muốn cũng được coi là hành vi mua bán người (Ảnh minh hoạ: Hoàng Long).
Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định tại khoản 2 việc xử lý hành vi lợi dụng nạn nhân để sản xuất nội dung khiêu dâm trực tuyến, đặc biệt trong thời đại công nghệ số phát triển, tội phạm mua bán người có thể sử dụng các nền tảng trực tuyến để phát tán các nội dung khiêu dâm...
Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, khoản 2 Điều 2 của dự thảo luật quy định mục đích bóc lột tình dục, trong đó có "sử dụng nạn nhân làm đối tượng để sản xuất sách, báo, tranh, ảnh, phim, nhạc hoặc vật phẩm khác có nội dung khiêu dâm" là đã bao hàm cả loại hình sản phẩm truyền thống và sản phẩm sử dụng công nghệ hiện đại.
Hơn nữa, việc sử dụng nền tảng trực tuyến để phát tán các nội dung khiêu dâm chỉ là một trong các phương thức để thực hiện hành vi nhằm mục đích bóc lột tình dục nêu trên.
Do đó, các khái niệm nêu trên trong dự thảo luật là phù hợp, bảo đảm tính bao quát các hình thức bóc lột tình dục.
Về nguyên tắc phòng, chống mua bán người, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định cụ thể về chế độ hỗ trợ chuyên biệt để đáp ứng nhu cầu giới, quyền và lợi ích hợp pháp của nạn nhân ở từng trường hợp là nam, nữ, người đồng tính, song tính, chuyển giới; bảo đảm lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong dự thảo Luật.
Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nguyên tắc phòng, chống mua bán người nên chỉ quy định nguyên tắc chung về bảo đảm bình đẳng giới, được hưởng các chế độ hỗ trợ phù hợp với độ tuổi, giới tính. Các chính sách cụ thể để đáp ứng nhu cầu về giới đã được quy định trong các điều luật khác; ngoài ra, các quy định còn lại của dự thảo Luật đều mang tính trung tính, không phân biệt đối xử về giới.
Hỗ trợ kịp thời, giữ bí mật thông tin đối với nạn nhân bị mua bán
Về hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân (Chương V), có ý kiến đề nghị bổ sung quy định về nguyên tắc thực hiện việc hỗ trợ, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc hỗ trợ vào Điều 37.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định, nguyên tắc và trách nhiệm thực hiện hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân đã được quy định tại khoản 3 Điều 4, đó là việc "hỗ trợ phải kịp thời, chính xác, giữ bí mật thông tin và không xúc phạm, kỳ thị, phân biệt đối xử đối với nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân" và tại khoản 4 Điều 4 của dự thảo Luật.
Đó là "bảo đảm nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân được hưởng chế độ hỗ trợ phù hợp với tín ngưỡng, tôn giáo của họ trong khuôn khổ pháp luật Việt Nam, phù hợp với độ tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe, đặc điểm cá nhân của họ".
Ngoài ra, trách nhiệm trong việc hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức thực hiện việc hỗ trợ được quy định tại Điều 46 và Chương VI của dự thảo luật.
Về quản lý nhà nước về phòng, chống mua bán người (Chương VI), có ý kiến đề nghị cân nhắc không quy định trách nhiệm của một số bộ tại luật này. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, dự thảo luật do Chính phủ trình quy định trách nhiệm của 12 bộ, ngành trong phòng, chống mua bán người.
Tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã lược bỏ, không quy định trách nhiệm của 6 bộ, ngành trong dự thảo luật do không có tính đặc thù trong phòng, chống mua bán người.
Dự Luật quy định Bộ Công an chịu trách nhiệm giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về phòng, chống mua bán người và 5 bộ (Quốc phòng; LĐ-TB&XH; Y tế; Ngoại giao, Tư pháp) là những bộ có tính đặc thù trong công tác phòng, chống mua bán người.