Bắt cóc, giết bé 11 tuổi rúng động dư luận
Thời gian qua, nhiều địa phương trong cả nước đã xảy ra những vụ bắt cóc trẻ em khiến dư luận xôn xao. Trong đó, có vụ thủ phạm đã xuống tay tàn độc, giết chết con tin. Điển hình như vụ án xảy ra chiều 4/4/2016 tại thị trấn Liên Hương, Tuy Phong, Bình Thuận. Đối tượng Nguyễn Bảo Vũ (24 tuổi, trú KP.5, thị trấn Liên Hương, huyện Tuy Phong, Bình Thuận) đã bắt cóc rồi sát hại cháu P.K.U.N, 11 tuổi, học sinh lớp 5, sau đó nhắn tin cho bố nạn nhân đòi số tiền chuộc 200 triệu đồng.
Ngày 12/8, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận đã tuyên phạt bị cáo Nguyễn Bảo Vũ - kẻ đã bắt cóc, giết dã man bé trai 11 tuổi mức ánh tử hình
Mới đây, vào trưa 21/7, gia đình cháu Nguyễn Văn Khang (2 tuổi, ở Hậu Lộc, Thanh Hóa) phát hiện cháu bị mất tích đột ngột. Theo đó, lúc gia đình đang có đám giỗ, mọi người đều bận, cháu Khang chạy ra ngoài chơi thì bị 2 đối tượng Nguyễn Văn Toản (SN 1983) và Tăng Văn Chung (SN 1991, cùng ở Hậu Lộc) bắt đi.
Các đối tượng khai bắt cóc cháu Khang nhằm mục đích tống tiền để mua ma túy. Thấy công an chốt chặn, truy lùng, nhóm này đưa cháu bé về nhà Toản giấu. Sau đó, Toản và Chung uống rượu, sử dụng ma túy nên ngủ quên, cháu Khang đã tự đi lang thang ra đường, được lực lượng chức năng phát hiện và đưa về giao cho gia đình.
Trước đó, đầu tháng 5/2016, Công an huyện Tương Dương, Nghệ An đã bàn giao bé gái Moong Thị Tân Mão (SN 2011, nạn nhân một vụ bắt cóc) cho gia đình; đồng thời bắt Quang Thị Loan (SN 1983, ở Tương Dương, Nghệ An) cùng 2 đồng phạm. Loan và đồng phạm khai sau khi bắt cóc cháu Mão đã đưa cháu qua bên kia biên giới, bán cho một người Trung Quốc với giá 70 triệu.
Gia tăng tội phạm bắt cóc trẻ em
Theo trung tá, TS Hà Thị Hồng Lan - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tội phạm học và điều tra tội phạm (Học viện Cảnh sát nhân dân), bắt cóc trẻ em là một loại tội phạm rất nguy hiểm, gây lo lắng, bức xúc trong dư luận xã hội, có xu hướng gia tăng và ngày càng tinh vi nhưng cũng hết sức manh động, liều lĩnh.Thông thường các đối tượng nhằm vào những đứa trẻ của các gia đình có điều kiện kinh tế (nhất là các vụ bắt cóc tống tiền), tìm hiểu nắm rõ quy luật sinh hoạt của gia đình cũng như sinh hoạt, học tập của các cháu (nơi học, giờ đến lớp, giờ tan lớp, thông tin về cha mẹ, ông bà, thầy cô giáo, người thân...); hoạt động của cơ sở y tế (các vụ bắt cóc trẻ sơ sinh, trẻ đi chữa bệnh) như giờ trực, các kíp trực của nhân viên y tế, bảo vệ...
Đối tượng thường chuẩn bị rất kỹ kế hoạch, chiêu thức bắt cóc từ việc làm quen, dụ dỗ, dựng các kịch bản để lừa cô giáo, nhân viên y tế, người thân... đến kế hoạch di chuyển, lưu giữ trẻ bị bắt cóc; mua bán trẻ với đối tượng là người trong nước hoặc nước ngoài cho đến cách thức đe dọa, nhận tiền, tiêu hủy chứng cứ hoặc bỏ trốn.
Tội phạm bắt cóc trẻ em còn sử dụng công nghệ thông tin như mạng xã hội, điện thoại di động... vào quá trình thực hiện tội phạm. Trong nhiều trường hợp chúng hình thành các nhóm với sự phân công vai trò, vị trí của từng đối tượng làm cho công tác phát hiện, truy bắt, xử lý gặp nhiều khó khăn.
TS Hà Thị Hồng Lan cho biết, các đối tượng bắt cóc thường nhằm 2 mục đích: Tống tiền (chiếm đoạt tài sản) và trả thù cá nhân, trong đó mục đích chiếm đoạt tài sản là chủ yếu. Để đạt được mục đích về tài sản chúng đã sử dụng nhiều phương thức khác nhau như liên lạc với người thân của trẻ để yêu cầu chuyển tiền; móc nối với đường dây buôn bán người để bán ra nước ngoài lấy tiền; sát hại trẻ lấy bộ phận cơ thể bán...
“Đây là những hành vi rất và đặc biệt nguy hiểm, không chỉ gây thiệt hại về vật chất mà còn gây tổn hại về tinh thần, về sức khỏe và tính mạng cho nạn nhân cũng như những người thân thích của họ, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 134); Tội mua bán, đánh tráo hoặc chiếm đoạt trẻ em (Điều 120 Bộ luật Hình sự)”, TS Hà Thị Hồng Lan nhấn mạnh.
Theo TS Hà Thị Hồng Lan, nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng của loại tội phạm trên là do hệ lụy từ nạn mua bán người đang diễn ra rất phức tạp không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới và khu vực trong thời gian qua. Sự mất cân bằng giới tính, nhất là ở các nước Châu Á, cùng với nạn mại dâm, bóc lột lao động, bóc lột tình dục, thậm chí là mua bán nội tạng... đã thúc đẩy thị trường mua bán người, trong đó có mua bán trẻ em ngày càng diễn biến phức tạp.
Lợi nhuận lớn từ mua bán người cũng thúc đẩy loại tội phạm này gia tăng hoạt động. Bên cạnh đó, những mâu thuẫn, xung đột, cạnh tranh nảy sinh trong đời sống đã trở thành một môi trường để tội phạm thực hiện hành vi bắt cóc trẻ em nhằm trả thù, giải quyết mâu thuẫn hoặc gây sức ép đòi tiền chuộc. Mặt khác, môi trường xã hội ngày càng rộng mở, nhất là ảnh hưởng của truyền thông, mạng xã hội, internet... tác động đến nhận thức, tình cảm, hành vi của trẻ em, cùng với sự mất cảnh giác, quản lý lỏng lẻo của gia đình cũng làm cho tình trạng trẻ em bị bắt cóc, mất tích, trẻ bỏ nhà đi lang thang diễn biến phức tạp.
Theo TS Hà Thị Hồng Lan, khi biết con mình bị bắt cóc, phụ huynh nên thông báo ngay với công an, không nên tự mình giải quyết theo yêu cầu của đối tượng - Ảnh minh họa
TS Hà Thị Hồng Lan cho biết, hành vi bắt cóc trẻ em có thể xảy ra ở bất cứ đâu, với bất kỳ gia đình nào, với trẻ em ở nhiều lứa tuổi. Đối tượng bắt cóc trẻ em rất đa dạng, có thể là bạn bè, người thân của gia đình nạn nhân, người hiếm muộn…
Đặc biệt, hầu hết các đối tượng gây án là những người đang có nhu cầu cấp thiết về tiền bạc, gặp bế tắc về kinh tế. Đó có thể là những người làm ăn đổ bể, nợ nần, vướng vào tín dụng đen, hoặc không có công ăn việc làm, lang thang, đua đòi, nghiện hút, cờ bạc, lười lao động…; đối tượng có tiền án, tiền sự, không chịu hoàn lương…
Đối tượng bắt cóc trẻ em thường xuất hiện, qua lại ở những nhà trẻ, khu vực công viên, trường học, nơi có nhiều trẻ em tập trung. Nếu đối tượng tính toán trước bao giờ cũng có biểu hiện về mặt tâm lý hoặc tâm thế, có thể là một ánh mắt hoặc một biểu hiện khác trên gương mặt. Với những đối tượng bộc phát là khi họ thấy hoàn cảnh quá dễ để thực hiện hành vi bắt cóc ấy như thấy đứa trẻ chơi một mình và không ai quan tâm.
Xử trí đúng cách khi trẻ bị bắt cóc
TS Hà Thị Hồng Lan cho biết, nếu gặp phải tình huống con em mình bị các đối tượng bắt cóc, phụ huynh cần bình tĩnh và khẩn trương xác minh thông tin qua các mối quan hệ của người thân trong gia đình, thông qua nhà trường... để kiểm tra tính xác thực của thông tin về vụ bắt cóc. Nếu nhận thấy các dấu hiệu tương đối rõ nét về việc con em mình có thể đã rơi vào tay của những kẻ bắt cóc, các gia đình cần bình tĩnh và khẩn trương, bí mật báo với cơ quan Công an thông qua số điện thoại đường dây nóng 113.
“Phụ huynh cần có niềm tin tuyệt đối với cơ quan chức năng, phải hợp tác chặt chẽ, tạo dựng đường dây nóng giữa gia đình và cơ quan chức năng, cung cấp cho cơ quan chức năng đầy đủ thông tin cá nhân của đứa trẻ nếu gặp phải tình huống bị bắt cóc. Phụ huynh nên thực hiện đúng các chỉ dẫn của cơ quan công an, không nên tự mình giải quyết theo yêu cầu của đối tượng”, TS Lan nhấn mạnh thêm.
Cũng theo TS Hà Thị Hồng Lan, khi xảy ra vụ bắt cóc trẻ em, mặc dù người thân rất sốc, rất hoang mang nhưng trước hết cần phải bình tĩnh, tỉnh táo nếu không sẽ gây nguy hiểm cho chính con em mình và khó khăn cho công tác điều tra, truy bắt thủ phạm cũng như giải cứu các cháu bé. Vì vậy, phụ huynh không nên gây ôn ào, thông tin về việc bắt cóc càng ít lan truyền càng tốt, hạn chế đánh động đối tượng, nếu không chúng càng cảnh giác hơn, gây sức ép tống tiền hoặc tìm nhiều thủ đoạn che dấu hành vi phạm tội, thậm chí xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của nạn nhân.
TS Hà Thị Hồng Lan khuyến cáo, với trẻ học mẫu giáo, tiểu học, phụ huynh nên quan tâm đưa và đón trẻ, không nên nhờ người không phải ruột thịt đến đón. Phụ huynh cân nhắc không nên đưa thông tin của trẻ lên mạng xã hội; trang bị cho con kỹ năng sống cần thiết như ghi nhớ số điện thoại của bố mẹ, cảnh giác với những hành vi rủ rê, gạ gẫm của người không thân thích.
Phụ huynh nên dạy trẻ khi rơi vào tình huống bị bắt cóc, điều đầu tiên phải giữ bản thân được an toàn. Nếu ở chỗ đông người, phụ huynh có thể dạy con hét to lên. Nếu ở chỗ vắng người, hoặc chỉ có mình trẻ với đối tượng bắt cóc thì đừng chống đối lại vì có thể bị tổn thương thêm. Nếu có thể thoát được thì trẻ cố gắng thoát khỏi và tìm mượn được điện thoại gần nhất để gọi báo cho người thân.