Bản kết luận thanh tra dài 7 trang giấy, nêu đầy đủ từ chủ trương cải tạo, thay thế cây xanh, cho đến nguyên nhân bị dư luận nhân dân phản ứng mạnh thời gian qua, trách nhiệm và đề xuất xử lý vừa được công bố sáng 19/5.
“Thay cây là đúng”
Theo Thanh tra Hà Nội, cây xanh trên đường phố Hà Nội được trồng qua nhiều thời kỳ, đến nay nhiều cây bị già cỗi, sâu mục, có nguy cơ đổ gãy trong mùa mưa bão và trong thực tế đã đổ gãy, ảnh hưởng an toàn giao thông, gây thiệt hại về người và tài sản.
Bên cạnh đó, do không được chọn lọc, nhiều cây không đúng chủng loại cây trồng đô thị, gây ảnh hưởng đến môi trường và cảnh quan đô thị. Trước thực trạng trên, việc TP có chủ trương cải tạo, từng bước thay thế cây xanh trên các tuyến phố là cần thiết và đúng đắn, phù hợp quy định pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn nhằm đảm bảo an toàn giao thông, cải thiện môi trường cảnh quan đô thị.
Cây muồng trên đường Lê Duẩn chặt hạ sáng 18/3.
Thiếu sót khi triển khai
Trong đề án thay thế cây, một số mục tiêu chung chung, chưa nêu rõ tiêu chí để đánh giá, phân định và làm rõ: Số lượng cây dự kiến phải chặt hạ, thay thế do có nguy cơ đổ gãy, cây khô chết, cây sâu mục, cây che khuất tầm nhìn ảnh hưởng ATGT và an toàn tính mạng, tài sản của người dân trong tổng số 2.208 cây.
Thanh tra Hà Nội cho rằng, số lượng cây dự kiến dịch chuyển để trồng theo quy hoạch, số cây dự kiến từng bước thay thế do cây không đúng chủng loại đô thị, cây cấm trồng, cây có nhiều sâu bọ ảnh hưởng đến cảnh quan và môi trường đô thị, số cây thay thế, số lượng cây dự kiến trồng bổ sung mới tại các tuyến phố dải phân cách… Do đó khi tổng hợp thành số liệu 4.500 cây là chưa cụ thể, làm cho dư luận lo ngại số lượng cây bị “chặt hạ” quá nhiều.
Nhiều người hiểu đây là việc “chặt hạ”, “loại bỏ” cây xanh hàng loạt, gây bức xúc dư luận. Việc xác định, ước tính chi phí cải tạo thay thế cây xanh theo cách tính bình quân 10 triệu đồng/cây bao gồm cả việc chặt hạ, dịch chuyển, trồng cây thay thế, cây bổ sung và hoàn trả vỉa hè cho toàn bộ 6708 cây là không khoa học, chưa phù hợp với từng nội dung thực hiện cho từng loại cây, từng tuyến đường phố.
Mặc dù đây mới chỉ là khảo sát ban đầu và kinh phí để lập đề án, kho triển khai thực hiện phải thực hiện đầy đủ các quy trình quy định về khảo sát, đánh giá xác định cây cần phải chặt hạ, cải tạo thay thế, trồng bổ sung, dự toán, thanh toán, quyết toán theo quy định. Công tác thông tin tuyên truyền không đầy đủ, rõ ràng dẫn đến báo chí và dư luận nhân dân hiểu lầm, bức xúc, hoang mang, lo lắng cho rằng thành phố có chiến dịch chặt hạ 6708 cây xanh, đồng thời gây nghi ngờ, băn khoăn việc có thể dẫn đến thất thoát, lãng phí, tiêu cực, tham nhũng…
Trách nhiệm để xảy ra những hạn chế, thiếu sót trên trước hết thuộc Sở xây dựng, Sở thông tin và Truyền thông và các cơ quan truyền thông của thành phố, các cơ quan chức năng được giao thực hiện, lãnh đạo UBND TP cũng có phần trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thiếu sát sao, cụ thể.
2.2 Trong việc khảo sát trước khi cấp phép và việc cấp giấy phép
- việc khảo sát chưa kỹ trước khi cấp phép dẫn đến cấp giấy phép một số cây trồng thay thế, bổ sung không đảm bảo điều kiện để trồng (86 vị trí vướng công trình, hạ tầng), trách nhiệm thuộc tổ công tác do Sở Xây dựng chủ trì khảo sát, kiểm tra tình trạng cây trước khi cấp phép.
- Hồ sơ đề nghị cấp phép có đơn đề nghị, biên bản kiểm tra xác định tình trạng cây trước khi cấp phép đều thể hiện vị trí, loại cây, kích thước cây, lý do chặt hạ dịch chuyển tuy nhiên còn thiếu một số ảnh chụp hiện trạng cây. Hồ sơ đề nghị cấp phép có đơn đề nghị, ảnh chụp hiện trạng cây thể hiện vị trí, loại cây, kích thước cây, lý do chặt hạ, dịch chuyển, biên bản kiểm trả xác định tình trạng cây trước khi cấp phép tuy nhiên biên bản không có thành phần xác nhận UBND phường sở tại (4 trường hợp).
Việc làm trên là chưa thực hiện đầy đủ yêu cầu về hồ sơ cấp phép được quy định. Trách nhiệm thuộc về Sở Xây dựng, Phòng Quản lý hạ tầng kỹ thuật môi trường và công trình ngầm của Sở.
Việc thực hiện giấy phép:
Việc Sở Xây dựng cho phép công ty TNHH Xây dựng và thương mại Thịnh An chặt hạ 19 cây và Cty Cổ phần thương mại và xây dựng Vĩnh An chặt 20 cây trong khi họ không được giao chặt hạ như trong giấy phép, trách nhiệm thuộc Sở Xây dựng.
Việc nghiệm thu giám sát kết quả tổ chức thực hiện của 3 công ty (Cty Cổ phần thương mại công nghệ Bình Minh, Cty Thịnh An và Cty Vĩnh An) thiếu xác nhận của UBND phường sở tại là chưa đủ thành phần quy định.
Một số cây trồng thay thế mặc dù thuộc danh mục cây đô thị nhưng không đúng loại đã được cấp phép (103 cây) là chưa thực hiện nghiêm túc nội dung giấy phép đã cấp. Trách nhiệm thuộc về Ban duy tu các công trình hạ tầng kĩ thuật đô thị thuộc Sở Xây dựng.
Cây trồng mới trên đường Nguyễn Chí Thanh là mỡ, không phải vàng tâm.
Cty TNHH MTV Công viên cây xanh trồng trên phố Huế 8 cây khi chưa được cấp phép là chưa thực hiện nghiêm túc quy trình của Sở Xây dựng. Trách nhiệm thuộc về Cty Công viên cây xanh.
Đối với tuyến đường Nguyễn Trãi (Thanh Xuân), trong khi Bộ GTVT đang thi công tuyến đường sắt đô thị trên cao Cát Linh – Hà Đông, Ban quản lý dự án đường sắt Bộ GTVT có văn bản ngày 14/11/2014 đề nghị UBND TP Hà Nội xây dựng, lập phương án bảo vệ công trình đường sắt đô thị.
Tuyến đường Nguyễn Trãi - Trần Phú là một trong những tuyến giao thông chính có lưu lượng người tham gia giao thông rất lớn, một trong những điểm đen về ùn tắc giao thông. Thời gian qua đã có một số vụ tai nạn giao thông tai nạn sập giàn giáo gây chết người.
Mặt khác hiện trạng một số cây đã bị sâu mục, che khuất tầm nhìn giao thông, các cây nằm giữa dải phân cách giữa làn đường se thô sơ và làn đường ô tô, cản trở giao thông.
Cây trước đây chủ yếu là xà cừ cao 15-20m, phát triển nghiêng về phía đường sắt trong khi vị trí cây về phía đường sắt khoảng 14m nếu cây đổ do mưa bão sẽ gây mất an toàn cho đường sắt trên cao.
Căn cứ điểm B khoản 1 điều 35 luật Đường sắt về hành lang an toàn đường sắt (khoảng cách 15m), để đảm bảo tuyệt đối ATGT việc tổ chức giao thông để giảm ùn tắc, tai nạn và xây dựng tuyến đường hiện đại thì việc chỉnh trang cải tạo đường Nguyễn Trãi – Trần Phú trong đó có việc thay thế cây xanh là cần thiết.
UBND TP đã ra các văn bản, Sở Xây dựng đã cấp 6 giấy cho phép chặt hạ, dịch chuyển và trồng thay thế bổ sung. Tuy nhiên Sở chưa thực hiện tốt thông tin tuyên truyền trước khi chặt hạ làm dư luận không hiểu rõ những việc phải làm.
Tuyên đường Nguyễn Chí Thanh được xác định là một trong những tuyến thí điểm cải tạo thay thế cây xanh. Theo khảo sát cây trên đường này chủ yếu là keo lá tràm (81 cây) đã trồng gần 20 năm, là cây thân giòn dễ gẫy; Cây hoa sữa trồng với mật độ rất dày gây mùi nồng nặc (181 cây), nhiều hộ dân từ lâu mong muốn được thay cây. Ngoài ra có một số cây sâu mục, không đúng chủng loại cây đô thị (bàng, dâu gia…).
Để có một tuyến đường đẹp về lâu dài, hưởng ứng chủ trương của TP, CATP Hà Nội đã vận động cán bộ chiến sĩ đóng góp ủng hộ, ngân hàng VPBanhk có văn bản đề nghị đóng góp kinh phí để trồng loại cây trên đường này bằng cây vàng tậm.
Tuy nhiên, việc trồng cây thay thế chưa tranh thủ ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhân dân là việc làm nóng vội.
Công tác tuyên truyền chưa tốt, nhân dân chưa đồng thuận thậm chí phản ứng mạnh mẽ và gay gắt.
Xung quanh việc trồng cây vàng tâm hay cây mỡ, theo giám định của Viện khoa học lâm nghiệp, Bộ NN&PTNT và xác minh từ nguồn gốc nơi cung cấp, xác định cây đã trồng trên đường Nguyễn Chí Thanh là cây mỡ (mặc dù còn có viện dẫn khác gọi cả 2 tên là mỡ, vàng tâm).
Những thiếu sót trên thuộc trách nhiệm trước hết của Sở Xây dựng, Sở TT&TT và các cơ quan truyền thông của thành phố.
các cơ quan chức năng được giao thực hiện, các đơn vị liên quan và lãnh đạo UBND thành phố trong công tác chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thiếu sát sao, cụ thể.
Kiến nghị xử lý trách nhiệm
Trên cơ sở những tồn tại, hạn chế, thiếu sót và xác định trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị có liên quan, Thanh tra TP kiến nghị:
UBND TP:
- Chỉ đạo rà soát, điều chỉnh biện pháp, khắc phục những việc làm không phù hợp vừa qua trong việc cải tạo, thay thế cây xanh trên địa bàn Thành phố; đảm bảo chặc chẽ, theo đúng quy định, thiết thực, hiệu quả, chỉ đạo làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền tạo sự đồng thuận xã hội khi thực hiện.
- Nghiêm túc kiểm điểm trách nhiệm của lãnh đạo UBND TP do thiếu kiểm tra sâu sát trong công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện việc cải tạo, thay thế cây xanh trong thời gian vừa qua.
Sở Xây dựng:
- Kiểm điểm và có hình thức xử lý kỷ luật đối với tập thể, cá nhân lãnh đạo Sở Xây dựng và những cá nhân trực tiếp có liên quan, phòng Quản lý hạ tầng kỹ thuật môi trường và công trình ngầm, công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị thuộc Sở Xây dựng là những đơn vị có liên quan trực tiếp để xảy ra những hạn chế, thiếu sót đã nêu trong Kết luận.
- Khẩn trương rà soát Đề án cải tạo, thay thế cây xanh đô thị, làm rõ các tiêu chí đánh giá, phân loại, khỏa sát xác định chính xác về số lương cây dự kiến chặt hạ, dịch chuyển, trồng thay thế, trồng bổ sung mới, tính toán kinh phí theo từng nội dung thực hiện, đánh giá lại các biện pháp, cách thức tổ chức thực hiện, kịp thời điều chỉnh biện pháp, cách làm không phù hợp, khắc phục những thiếu sót, bất cập trong quá trình tổ chức thực hiện. Báo cáo đề xuất UBND Thành phố xem xét, điều chỉnh đảm bảo việc cải tạo, thay thế cây xanh đô thị phải thực hiện theo đúng quy hoạch, phải thông tin kịp thời, đầy đủ, công khai minh bác và có cơ chế lấy ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, nhân dân, tạo sự đồng thuận xã hội trước và trong quá trình triển khai thực hiện.
- Tăng cường quản lý nhà nước về cây xanh trên địa bàn thành phố theo đúng quy định, nghiên cứu, tham mưu, đề xuất UBND thành phố sửa đổi, bỏ sung hoặc thay thế các quy định không phù hợp về quản lý, chặt hạ, dịch chuyển, trồng cây xanh trên địa bàn thành phố.
- Trên cơ sở kết luận của Thanh tra TP, tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học và nhân dân, Sở Xây dựng chỉ đạo trồng cây trên tuyến đường Nguyễn Chí Thanh theo quy hoạch, đảm bảo cây trồng xanh tốt, góp phần cải thiện môi trường và cảnh quan đô thị. Những chi phí phát sinh do các đơn vị tài trợ đảm nhiệm.
Sở Tài chính phối hợp với Sở Xây dựng:
- Tổ chức tiến hành kiểm kê gỗ, củi trong kho, khẩn trương đấu giá gỗ theo quy định
- Rà soát lại đơn giá một số hạng mục liên quan đến việc cải tạo, thay thế cây xanh, báo cáo UBND TP xem xét, quyết định.