Đào mai đã báo xuân về
Quất vàng khoe sắc, bốn bề xôn xao
Thời gian như chuyến tàu đã dần về ga cuối. Những tờ lịch trên tường cứ mỏng dần báo hiệu mùa sang. Chỉ còn ít ngày nữa là đến Tết cổ truyền của dân tộc, không khí đã tràn ngập khắp nơi.
Niềm vui len qua cánh cổng trường, ngời lên trên gương mặt vô tư của học trò khi sắp được nghỉ Tết. Cuộc sống bên ngoài gấp gáp, hối hả hơn. Mặc dù đã đi qua bao mùa Tết, nhưng tôi vẫn nặng lòng thương nhớ Tết xưa.
Tết của một thời đói nghèo lam lũ nhưng tràn ngập niềm vui trong tâm hồn tuổi thơ. Nay nàng xuân đã chạm bước hiên nhà, dòng kí ức xưa lại ùa về trong mênh mang nỗi nhớ.
Khi cái rét tháng Chạp mang theo từng đợt gió bấc mưa phùn làm tê buốt thịt da, những nụ đào chúm chím tươi hồng chuẩn bị khoe sắc, nhà nhà tất bật lo toan sắm sửa, ấy là lúc Tết đã cận kề.
Vui nhất là lũ trẻ trâu chúng tôi. Vui từ ngã bảy ngã ba vui về. Niềm hân hoan rạng rỡ trên từng gương mặt. Không vui sao được khi mong đợi từng ngày để đến Tết.
Bởi Tết không những được nghỉ học, được ăn những món ngon mà ngày thường không có, được tung tăng chưng diện quần áo mới, được vui chơi thỏa thích mà còn được người lớn mừng tuổi lấy may. Niềm vui ngập tràn trong từng ánh, nụ cười trẻ thơ.
Lũ trẻ vui và mong đợi nhất là được mẹ cho đi chợ Tết. Cả đêm hôm trước hồi hộp, thấp thỏm, chỉ mong cho trời nhanh sáng. Mới tờ mờ đất đã bật dậy chuẩn bị. Đường làng ngõ xóm tấp nập người lớn trẻ con.
Ai cũng mong đến chợ sớm để mua được những thứ mình cần. Ngày ấy chủ yếu là cuốc bộ nhưng vui lắm, rộn ràng như trẩy hội, quên cả cái đói, cái rét, không biết mệt là gì. Đến chợ thích nhất là được ngắm nhìn quang cảnh, hàng hóa và… vòi mua quần áo.
Cả năm mới được đi chợ đông vui thế này, cứ dán mắt nhìn như lạc vào một thế giới khác. Chao ôi, hàng hóa đủ các loại, màu sắc vô cùng bắt mắt. Rực rỡ nhất là dãy bán hoa tươi với thược dược, cúc, hồng, lay ơn…, rồi tranh ảnh, cuốn thư, câu đối Tết, quần áo đủ sắc màu.
Có cả ông đồ ngồi góc chợ viết câu đối trên giấy điều đỏ thắm, nét chữ đen nhánh như phượng múa rồng bay. Trẻ con cứ trố mắt đứng xem, tuy chẳng hiểu nghĩa ngọn gì nhưng vẫn thích được mua về để trang trí nhà cho đẹp. Hàng pháo Tết là đông vui nhộn nhịp nhất.
Thanh niên, người lớn, trẻ con xúm lại vây quanh xem người ta thử pháo có nổ giòn không để mua một bánh về đốt trong đêm giao thừa. Thời ấy còn chưa cấm, cũng chẳng ai biết sợ là gì nên thiếu pháo là coi như mất khí thế đón năm mới. Đàn bà con gái thì tập trung ở hàng quần áo, nón mũ, gương lược…
Với tôi, thích nhất là được mẹ mua cho bộ quần áo mới và đôi dép màu hồng. Nhà con đàn, phải mua đều, mỗi đứa một thứ, không tị nhau chết. Nhưng mẹ sẽ ưu tiên con gái đầu lòng bế em vẹo sườn, đỡ đần đủ mọi việc, ngoan, ít cãi nên được hẳn hai món. Tôi cứ vui suốt từ chợ về nhà.
Mẹ mua cho bọc bánh rán, cũng không muốn ăn, mang về chia cho các em. Chỉ nghĩ đến quần áo và dép mới là trong lòng cứ rộn rực cả lên. Quanh năm, suốt tháng chỉ mặc toàn đồ cũ, đồ thừa, nay xúng xính trong bộ áo mới, dép mới để được khoe và hãnh diện với mọi người, không vui sao được.
Từ 27, 28 tháng Chạp, không khí Tết đã tràn ngập trong mỗi gia đình. Nhà nào cũng dọn dẹp trang trí nhà cửa để đón Tết. Bàn thờ được lau rửa sạch sẽ, mâm ngũ quả được bày biện trang trọng. Tiếng dao thớt lách cách, xoong nồi sủng soảng.
Làng trên xóm dưới eng éc tiếng lợn kêu. Thường thì mấy nhà đụng chung với nhau một con. Háo hức nhất là cảnh đi xem thịt lợn. Đứa nào đứa ấy ngồi chờ từ lúc đặt nồi nước làm lông đến khi chia phần. Được người lớn cho miếng lòng, khấu đuôi nếm trước, không gì ngon bằng lúc đang đói và thèm.
Những bữa cơm ngày cuối năm đã tươm tất hơn, mang đến niềm vui tươi phấn khởi cho những đứa trẻ nhà đông con. Quanh năm kham khổ thiếu thốn, bữa ăn cơm ít độn nhiều, cá thịt là điều xa xỉ, nay được ăn những món ngon, ngày ba bữa, rồi lại được chơi đủ trò, được tập xe đạp thả ga mà không bị mắng, đứa nào chẳng mong Tết.
Vui và đáng nhớ hơn cả là không khí chuẩn bị gói bánh chưng vào chiều 29 Tết. Cả nhà mỗi người một việc, cười nói râm ran. Bố chẻ lạt, chuẩn bị nguyên liệu và phụ trách khâu gói bánh.
Mẹ vo gạo, đãi đỗ. Trẻ con chúng tôi thì rửa lá, lau khô, chuẩn bị nồi và củi để luộc. Cứ tấp nập ra vào, rộn ràng, náo nức. Những chiếc bánh bố gói rất cẩn thận, khéo léo, vuông vức đẹp mắt được xếp ngay ngắn vào chiếc nồi gang lớn. Bố không quên gói cho mỗi đứa một cái bánh nhỏ xinh để ăn trước.
Xong bữa cơm tối, cả nhà ngồi quây quần bên bếp lửa trông nồi bánh chưng, vừa hơ tay để xua đi cái lạnh giá của đêm cuối năm, vừa chuyện trò vui vẻ. Bên bếp lửa rực hồng, nồi bánh chưng ùng ục sôi.
Chỉ mấy tiếng sau, hương thơm của gạo nếp, lá dong, đỗ xanh, thịt lợn, mắm muối hạt tiêu đã hòa quyện vào nhau phả ra ngào ngạt. Mùi đặc trưng của Tết. Mẹ còn dúi vào bếp than mấy củ khoai sắn và bắp ngô cho chúng tôi nhấm nháp. Vừa ăn vừa chơi tú lơ khơ, cười nói vang cả căn bếp.
Thật vui và đầm ấm biết bao! Đến đêm khuya, chúng tôi lăn ra ngủ ngay tại ổ rơm gần bếp lửa. Chỉ có bố và mẹ thay nhau thức để đợi bánh chín và vớt bánh ra ép. Sáng sớm mai thức dậy, hai chồng bánh đã được xếp gọn gàng ngay ngắn, bốn chiếc bánh nhỏ xinh để riêng, mỗi đứa nhận một cái, bóc ra ăn ngấu nghiến, ngon không kể xiết.
Nhộn nhịp và ấm cúng là mâm cơm tất niên chiều 30 Tết. Mọi thành viên trong gia đình có mặt đầy đủ, không thiếu vắng ai. Trẻ con tíu tít phụ giúp bố mẹ làm các món để cúng gia tiên. Trong làn khói hương thơm ngát, linh thiêng, bố mẹ thành tâm mời các cụ về ăn Tết và cầu mong những điều tốt đẹp, bình an trong năm mới. Bữa cơm cuối cùng của năm cũ thật ngon miệng và ấm áp tình thân.
Trước thời khắc thiêng liêng của Giao thừa, cả nhà lại quây quần bên nhau đón năm mới trong tiếng pháo giòn giã. Sáng mồng Một, người người, nhà nhà đi chúc Tết ông bà, bố mẹ, họ hàng. Trẻ con tung tăng chạy nhảy nô đùa. Làn gió mơn man dịu nhẹ, hương xuân nồng nàn tỏa lan trong không gian.
Tết xưa tuy còn nhiều thiếu thốn nhưng luôn đầy ắp niềm vui, tiếng cười và chan chứa yêu thương. Thế hệ chúng tôi đã lớn lên trong những mùa Tết ở làng quê như thế. Suốt đời này nhớ lắm tuổi thơ ơi!
Ngọc Anh
