Theo báo cáo về tình hình lao động, việc làm 5 tháng đầu năm 2023. Bộ LĐ-TB& XH cho biết, tổng số người nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp là 393.377 người, tăng 8,2% so với cùng kỳ năm 2022. Số người có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp là 337.432 người, giảm 0,9% so với cùng kỳ năm 2022.
Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp bình quân của người lao động cả nước hiện nay là 3,5 triệu đồng/người/tháng. Cũng trong 5 tháng đầu năm các trung tâm dịch vụ việc làm đã tư vấn, giới thiệu việc làm cho 754.921 lượt người lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp.
Nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm lao động do sụt giảm đơn hàng, khó khăn trong tìm kiếm đơn hàng mới, phát triển thị trường nước ngoài.Số này tập trung vào các doanh nghiệp công nghiệp chế biến, chế tạo ở một số ngành như dệt may, da giày, sản xuất và lắp ráp linh kiện điện tử, chế biến gỗ. Tuy nhiên, bên cạnh một số ngành cắt giảm lao động thì nhiều doanh nghiệp vẫn có nhu cầu tuyển dụng lao động với số lượng lớn (nhu cầu tuyển lao động trong 4 tháng đầu năm 2023 là 481,2 nghìn người; trong đó nhu cầu tuyển tại các khu công nghiệp, khu chế xuất khoảng 146 nghìn lao động).
"Việc cắt giảm lao động hiện tại mang tính cục bộ, vẫn trong khả năng kiểm soát được. Tuy nhiên, nếu khó khăn về thiếu đơn hàng, thiếu nguyên vật liệu, giá năng lượng không được giải quyết thì số lượng lao động phải cắt giảm việc làm sẽ tăng cao, sẽ lan sang các ngành nghề khác trong thời gian tới", Bộ LĐ-TB&XH nhận định.’
Nguyên nhân của việc cắt giảm lao động là do các doanh nghiệp thiếu đơn hàng do kinh tế các nước gặp khó khăn, lạm phát cao, chính sách tiền tệ thắt chặt nên sức mua sụt giảm, đặc biệt là nhu cầu về các mặt hàng thời trang quần áo, giày dép, thiết bị điện tử cá nhân,… khiến nhiều doanh nghiệp trong nước gặp tình trạng hàng tồn kho nhiều không xuất được, không có đơn hàng mới. Cùng với đó, chi phí sản xuất tăng cao khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam không thể cạnh tranh được. Một số thị trường lớn của Việt Nam đặt ra yêu cầu mới về tiêu chuẩn hàng hóa và có sự thay đổi quan điểm thị hiếu của người tiêu dùng nên các doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn để tổ chức, sắp xếp lại hoạt động sản xuất, trong khi đó sau thời gian ứng phó với đại dịch Covid-19 nguồn lực tài chính của các doanh nghiệp không còn đủ để thực hiện…
Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn đã phải cắt giảm lao động
Trong thời gian tới, Bộ LĐ-TB& XH cho biết, cần tiếp tục tập trung thực hiện các giải pháp để tiếp tục duy trì sự phục hồi của thị trường lao động, đảm bảo việc làm cho người lao động, chẳng hạn như thực hiện các giải pháp để thu hút đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất kinh doanh; tập trung vào hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, tìm kiếm đơn hàng mới, giảm chi phí sản xuất kinh doanh thông qua việc giảm lãi suất vay, hỗ trợ giảm thuế, giảm các khoản phí, lệ phí phải đóng...
Cùng với đó là hỗ trợ tạo việc làm, kết nối cung - cầu lao động và đảm bảo quyền lợi cho người lao động gồm: Hướng dẫn, đảm bảo chi trả các chính sách an sinh xã hội theo quy định để đảm bảo quyền lợi cho người lao động, người sử dụng lao động.
Xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định; đa dạng hóa các hình thức giao dịch việc làm, kịp thời điều tiết, hạn chế tình trạng nơi thừa lao động, nơi không tuyển được lao động; thu thập, nắm bắt thông tin thị trường lao động để định hướng về đào tạo, việc làm cho người lao động.
Mặt khác, cần bổ sung thêm nguồn vốn cho vay đáp ứng nhu cầu vay vốn ưu đãi để khôi phục, duy trì và mở rộng việc làm của người lao động, cơ sở sản xuất kinh doanh; nghiên cứu, có chính sách giảm các khoản đóng góp cho doanh nghiệp (như giảm mức đóng bảo hiểm tại nạn lao động bệnh nghề nghiệp...).
Theo dõi chặt chẽ, nắm bắt tình hình, kịp thời ngăn chặn việc người lao động bị lôi kéo, kích động từ bên ngoài gây bất ồn xã hội, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đến người lao động đang làm việc.