Được mùa mất giá!
Theo tính toán của các hộ dân sản xuất muối, với diện tích 2ha, hằng năm cho thu hoạch khoảng 7.000 giạ muối, giá mỗi giạ từ 30.000 đồng đến 35.000 đồng/giạ, trừ hết mọi chi phí người làm muối lãi khoảng 170 triệu đồng. Tuy nhiên, vụ muối năm 2016, giá muối đang rơi ở mức 300 đồng - 400 đồng/kg, còn muối trải bạt cũng chỉ khoảng 700 đồng/kg, có thời điểm giá còn thấp hơn. Với giá muối đang xuống thấp như hiện tại, thì ước tính mức lãi bình quân chỉ còn khoảng 20 triệu đồng/ha là quá thấp.
Những địa phương có diện tích sản xuất muối và sản lượng muối hàng hóa lớn như Ninh Thuận, Bình Thuận, Bạc Liêu... cũng chính là những địa phương đang còn tồn muối với số lượng lớn. Cụ thể như, Ninh Thuận còn tồn khoảng 100.000 tấn, Khánh Hòa 40.000 tấn...
Ông Nguyễn Hoàng Lân, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bạc Liêu cho biết, hiện tại, Bạc Liêu còn tồn khoảng 150.000 tấn, giá bán muối thấp chỉ từ 300 đến 500 đồng/kg. Trước mắt, địa phương hỗ trợ khoảng hơn 300 triệu đồng để người dân làm kho trữ muối, chờ giá lên.
Còn theo ngành nông nghiệp TP.HCM, nơi có diện tích sản xuất muối khoảng hơn 1.600ha cho biết, Sản lượng muối 6 tháng đầu năm 2016 ước đạt hơn 125.000 tấn, trong đó, mới chỉ tiêu thụ được hơn 30.000 tấn. Năm 2015, lượng muối tồn hơn 10.000 tấn đã được chính quyền thành phố giải quyết thu mua với giá hỗ trợ. Nhưng với lượng muối tồn hàng chục ngàn tấn của năm 2016, hiện đang chờ chính sách hỗ trợ tiêu thụ muối của năm 2016.
Trước khó khăn này, Chính phủ đã giao cho Tổng công ty lương thực miền Bắc (Vinafood 1) làm đầu mối thu mua tạm trữ muối trong dân. Theo ông Lê Văn Bảnh, Cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối: “Hiện đã thu mua được khoảng 200.000 tấn của diêm dân để điều tiết, đảm bảo giá muối phù hợp cho diêm dân”.
Tìm hướng phát triển bền vững cho hạt muối
Theo dự thảo Nghị định về sản xuất và kinh doanh muối cân đối cung cầu muối, dự báo nhu cầu, xây dựng kế hoạch sản xuất, tiêu thụ muối hàng năm và 5 năm trong cả nước với mục tiêu khi thị trường muối có biến động, nhà nước thực hiện các biện pháp điều tiết cung cầu, xuất khẩu, nhập khẩu, dự trữ, tạm trữ muối hoặc những biện pháp khác theo Luật giá để bình ổn thị trường muối.
Còn về tái cơ cấu nghề muối, theo ông Lê Văn Bảnh, Cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối cho hay: “Trước tiên, cần quy hoạch phù hợp để tăng giá trị muối. Những nơi nào phù hợp làm muối thì quy hoạch lại. Thứ hai, lên chương trình làm muối tăng lượng muối công nghiệp, muối chất lượng cao. Ví dụ như tại Quán Thẻ ở Ninh Thuận, diêm dân ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất để tăng giá trị gia tăng cho nghề muối công nghiệp. Bởi hiện ngành công thương đang phải nhập muối công nghiệp của nước ngoài để đảm bảo chất lượng muối”.
Đồng quan điểm với ý kiến nêu trên, ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định, chia sẻ: Hiện, diện tích sản xuất muối của tỉnh Bình Định có khoảng trên 200ha, chủ yếu tập trung tại các huyện Phù Cát, Phù Mỹ và Tuy Phước. Một trong những giải pháp quan trọng đang được địa phương thực hiện là mô hình liên kết giữa doanh nghiệp với các hộ dân để sản xuất muối sạch, muối chất lượng. Hiện nay, một doanh nghiệp được và trang thiết bị y tế đang triển khai xây dựng một nhà máy chế biến muối, xây dựng mô hình làm muối sạch trên diện tích khoảng 200ha. Nếu thành công, mô hình này sẽ được nhân rộng và thu nhập của người dân sẽ được tăng cao.
Hiện cả nước có 21 tỉnh, thành phố, gồm 41 huyện, gần 120 xã, với hơn 32.000 hộ dân sản xuất muối trên tổng diện tích hơn 14.800ha, sản lượng đạt gần 1,2 triệu tấn. Theo quy hoạch đến năm 2020, diện tích sản xuất muối có khoảng 14.500ha, sản lượng muối dự kiến đạt trên 2 triệu tấn.
Với sản lượng muối tăng mỗi năm, tất nhiên đang cần một lời giải cho bài toán sản xuất và tiêu thụ muối hài hòa, bền vững. Việc hỗ trợ thu mua tạm trữ lượng muối tồn khi tiêu thụ gặp khó khăn, hay kêu gọi các doanh nghiệp hóa chất ưu tiên sử dụng muối nội địa... chỉ là giải pháp mang tính tạm thời trước mắt. Còn về lâu dài, cần thúc đẩy các giải pháp quy hoạch, tái cơ cấu ngành muối theo hướng sản xuất công nghệ cao, muối chất lượng cao... nhằm đáp ứng nhu cầu cho ngành công nghiệp, y tế và có thể nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm muối xuất khẩu trên thị trường.