* Mất tiền triệu mua mấy củ cây dại
Ông Nguyễn Văn Huỳnh, ở đường Trần Hưng Đạo, (TP Quy Nhơn, Bình Định), sau khi mua 15 triệu đồng tiền sâm Ngọc Linh của đối tượng Huỳnh Văn Phát vận chuyển từ Kon Tum xuống, về chế biến theo đúng hướng dẫn, rồi cho anh trai ruột của mình uống kèm với ngậm thỏi nhỏ nhưng bệnh càng ngày càng nặng thêm.
Ngày 22/3/2015, người anh lên cơn sốc nặng phải đưa vào bệnh viện cấp cứu, các bác sỹ cho biết bệnh nhân đã uống phải củ cây Đan Thạch (một loại cây dại trong rừng, củ hao hao giống như củ sâm hoặc củ tam thất).
Tới lúc này ông Huỳnh mới tá hỏa biết mình đã mua phải sâm Ngọc Linh dởm, may chưa ảnh hưởng đến tính mạng người anh trai.
Củ đan thạch sẽ biến thành sâm Triều Tiên, Ngọc Linh sau khi chế biến
Lần theo thông tin, chúng tôi trở lại đường Trần Hưng Đạo, nhưng không thể nào tìm được đối tượng Huỳnh Văn Phát, người đã bán gốc cây dại cho ông Huỳnh, nhưng lại gặp một đối tượng khác bán sâm ở đường Nguyễn Thái Học.
Thấy khách có vẻ hỏi kỹ càng về khối lượng và lai lịch của sâm, đối tượng này lẩn ngay. Trần Văn Bình, một nạn nhân từng dính mua sâm giả cho biết: “Nghe nói về tác dụng tốt của sâm Ngọc Linh chính gốc được chuyển từ Tây Nguyên xuống, nên tôi tìm mua 1,2 kg, hết 18 triệu về làm quà biếu. Được giới thiệu bài bản, thử thấy giống y như mô tả đặc điểm của sâm Ngọc Linh, nên hoàn toàn tin tưởng. Ai ngờ mua về mang đi biếu được mấy ngày, bị trả lại với lý do đó là củ tam thất, uống vào càng thêm trọng bệnh”.
Cách đây không lâu, anh Lê Văn Đức sau khi quen Hồ Văn Bảo, người đã từng bán cho mình gần 30 triệu đồng tiền sâm Triều Tiên, đã giới thiệu cho nhiều người khác cùng mua, tất cả đều được Bảo cam kết là nhập qua cửa khẩu quốc tế Bờ Y, sâm chính hiệu, không hề giả.
Nhưng khi bán được khối lượng lớn, thì Hồ Văn Bảo đã mất hút. Mang số sâm này đi kiểm nghiệm thì phát hiện toàn bộ đều là giả, chỉ có vài lạng sâm mà Bảo đã lấy ra làm mồi nhử anh Đức mua lúc đầu, là sâm thật.
Củ tam thất cũng được Hồ Văn Hùng biến thành sâm Ngọc Linh
Do mất quá nhiều tiền, nên anh Đức cùng người thân lên Tây Nguyên tìm kiếm thông tin về Bảo. Anh Tín (ở đường Nguyễn Chí Thanh, TP. Đà Nẵng) biết công dụng của sâm Ngọc Linh cực tốt, lại đang có người nhà bị bệnh nặng nên đã cùng một người hàng xóm mua 1kg sâm Ngọc Linh. Nhưng khi mang một phần đi rửa để thái ngâm rượu thì phát hiện thấy mùi sâm không còn thơm đặc trưng mà thay vào đó là mùi rất hăng. Nghi ngờ nên anh Tín nhờ người kiểm tra thì tá hỏa ra là củ tam thất. Nhiều người bạn khác của anh trước đó cũng dính phải quả lừa đớn đau này.
Giống như các trường hợp kể trên, bà Cao Thanh Lan (ở quận Hải Châu,TP. Đà Nẵng) nghe nói có sâm Ngọc Linh ở Tây Nguyên mang xuống bán, thì tức tốc đi mua. Cũng vẫn chiêu mời chào hấp dẫn về công dụng của sâm, người bán còn hứa hẹn nếu dùng không tốt có thể đổi trả thông qua số điện thoại bên bán cung cấp.
“Tôi đâu có dám mua nhiều vì nó đắt lắm. Nhưng thấy nói sâm Ngọc Linh này có thể chữa được bệnh khớp nên quyết định bỏ ra 14 triệu ra mua 8 lạng sâm khô về dùng. Họ nói dùng nếu không khỏi, có thể gọi để họ mang sâm đến đổi. Thế nhưng khi phát hiện là sâm giả, thì số điện thoại kia hoàn toàn không liên lạc được. Chỉ biết, trong nhóm bán sâm dạo ấy cũng có một người tên là Bảo mà thôi”-bà Lan cho biết.
Để có thể câu kéo thêm được nhiều khách sập bẫy, mỗi lần “hạ sơn” mang theo hàng chục kg sâm giả, các đối tượng này còn tung ra các chiêu giảm giá hoặc do đang vào mùa thu hoạch, nên giá thu mua vào rẻ nên bán ra cũng rẻ.
Tuy nhiên, theo những người có kinh nghiệm, thì hầu hết những loại sâm này đều đã được “phù phép” không phải là sâm như quảng cáo.
Các đối tượng này không dám hoạt động trên địa bàn một số tỉnh bắc Tây Nguyên, vì ở vùng này có quá nhiều người sành sỏi về sâm Ngọc Linh và sâm Triều Tiên, nên chúng chuyển xuống những tỉnh, thành ven biển để “chế” các loại củ rừng thành sâm Ngọc Linh, rồi đem bán.
* Lật mặt kẻ gian và những chiêu làm giả
Nhiều người ở TP. Quy Nhơn và TP. Đà Nẵng dính phải “quả đắng” sâm giả đã quyết tâm lần theo manh mối tên Bảo. Khi bị bắt, Bảo khai đã mua lại số sâm giả này từ người họ hàng xa ở tỉnh Kon Tum là Hồ Văn Hùng, sau đó mang về các tỉnh miền Trung bán.
Sau khi nhận được tin báo về những đối tượng buôn bán sâm giả, Công an Kon Tum đã vào cuộc điều tra và bắt quả tang Hồ Văn Hùng (ở số 230 đường Hùng Vương, TP. Kon Tum) đang chế biến sâm giả.
Sâm Ngọc Linh thật cũng có hình dạng không khác mấy sâm giả
Theo lời khai nhận của Hùng, thì gã không đích thân đi các tỉnh miền Trung để bán, mà móc nối cho người khác vận chuyển xuống.
Việc của Hùng bắt đầu từ khi gã có sở thích nghiên cứu về sâm và thấy các loại củ cây dại như: củ vũ diệp, củ đan thạch, củ tam thất có hình dạng khá giống với sâm Ngọc Linh, sâm Triều Tiên. Trong đầu Hùng liền nảy ra ý định sẽ biến những loại củ dại này thành sâm. Công nghệ làm giả khá đơn giản: lấy củ vũ diệp, củ đan thạch rồi ngâm trong nước pha từ sâm Ngọc Linh thật để có mùi. Ngâm càng lâu mùi ngấm vào càng nặng.
Các đối tượng này còn mang một số mẫu sâm thật để nhử người mua trước. Cũng theo Hùng, làm giả sâm Triều Tiên càng dễ hơn nữa vì nhiều loại củ cây dại giống y hệt sâm Triều Tiên. Hơn nữa, nhiều người dân ở miền Trung lại không am hiểu gì về giống sâm này cả.
Ông Trình Đình Phúc, chuyên gia dược liệu cho biết, vì sự chênh lệch về giá và sự hiểu biết của người dân về sản phẩm này còn quá ít nên nhiều kẻ đã làm giả sâm để trục lợi.
Cũng theo ông Phúc, trước đây Viện Dược liệu Trung ương cũng đã có những cảnh báo về tình trạng này từ các mẫu sâm khách hàng đưa đến nhờ kiểm nghiệm. Bên cạnh đó, Hội Đông y ở nhiều tỉnh thành cũng đã có khuyến cáo nhưng người dân vì ham rẻ nên vẫn dính quả lừa.
Đối tượng Lê Tuấn Tùng sau khi bị truy bắt vì bán sâm Ngọc Linh giả đã thừa nhận, các loại củ cây dại và củ tam thất giá rất rẻ, chỉ chừng mấy chục ngàn đồng một ký, mua về khi chế thành sâm Ngọc Linh, sâm Triều Tiên...lừa bán thu lời vài chục triệu đồng.
Nhiều chuyên gia đông y cho rằng các loại củ tam thất, đan thạch không có nhiều độc tố. Nhưng khi các đối tượng này ngâm, tẩm và có bơm thêm hương liệu nữa vào thì dùng lâu sẽ có tác động xấu đến hệ hô hấp.
Chính thế nên người tiêu dùng phải cẩn thận, không mua sâm một cách dễ dàng theo quảng cáo của các đối tượng không rõ địa chỉ, tung tích.