Nên để doanh nghiệp tự quyết giá xăng dầu nhằm xây dựng thị trường ổn định, minh bạch và hiệu quả.
Đánh giá về vai trò điều hành giá xăng dầu của cơ quan quản lý, tại tọa đàm "Để thị trường xăng dầu phát triển ổn định, minh bạch và hiệu quả" diễn ra ngày 30/7, ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho hay, Nhà nước có vai trò lớn trong việc điều hành giá xăng dầu.
Điều đó thể hiện trong nhiều kỳ biến động lớn về giá xăng dầu trên thế giới chúng ta đã có những chính sách để không tạo ra cú sốc bất thường về giá. Tuy nhiên, vẫn còn hạn chế. Dù Nhà nước kiểm soát về giá, ấn định giá nhưng giá vẫn phải theo thế giới; việc điều hành giá vẫn mang tính mệnh lệnh hành chính áp đặt cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.
“Khi đã dùng hành chính áp đặt, sẽ không bảo đảm lợi ích về mặt lợi nhuận của doanh nghiệp đó. Trong trường hợp dùng công cụ áp đặt quá mức, doanh nghiệp không còn lợi ích sẽ tìm biện pháp lảng tránh. Điển hình là vừa qua, có lúc có nơi thông báo hết xăng dầu, không bán được.
Đối với công cụ về thuế hay sử dụng công cụ trích quỹ bình ổn, thực chất là dùng chính nguồn lực của ngân sách hoặc nguồn lực của người dân để tạo ra bình ổn giá chứ chúng ta chưa sử dụng công cụ sức mạnh của thị trường”, ông Hoàng Văn Cường nêu.
Nếu để thị trường quyết định đương nhiên doanh nghiệp đó sẽ cố gắng, nỗ lực làm sao tiết giảm chi phí đầu vào, thậm chí có thể mua lúc rẻ và bán ra lúc đắt thì sẽ có giá hợp lý mà không chịu giá chung, sẽ khuyến khích doanh nghiệp tạo ra tiềm lực tốt, khả năng kinh doanh tốt. Đấy là những điều chúng ta cần phải khắc phục.
Theo ông Cường, việc sửa đổi chính sách quản lý thời gian tới phải hướng vào một số điểm trọng tâm như: Thay đổi cơ chế từ quản lý hành chính nhà nước nên chuyển sang công cụ thị trường. Cùng với đó, doanh nghiệp được tự do xác định giá để có tính cạnh tranh.
Nhà nước không nên can thiệp nhưng có công cụ để điều tiết thông qua thuế nhập khẩu và thuế thu nhập. Nếu như doanh nghiệp bán với giá phi thị trường hay trong một giai đoạn nào đó liên kết với nhau để bán với giá cao thì phải chịu sự điều tiết của Nhà nước.
Nêu lên “nút thắt” trong các nghị định về kinh doanh xăng dầu, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho rằng, vẫn là cơ chế điều hành mang tính hành chính, đặc biệt là vấn đề giá.
"Chúng ta quy định kỹ quá, rõ ràng cơ quan quản lý Nhà nước vẫn 7 ngày phải xác định giá (theo Nghị định 95, 80), như vậy là làm thay cho doanh nghiệp", ông Bảo cho biết, đồng thời nhấn mạnh, việc xác định giá trong giai đoạn này là một "nút thắt" lớn nhất.
Chúng ta phải có cơ chế để xác định cái gì thuộc về thị trường để doanh nghiệp quyết định. Đối với quản lý nhà nước, thời gian tới phải bảo đảm an ninh năng lượng, bảo đảm nguồn cung ứng cho nền kinh tế này.
Bên cạnh đó, bảo đảm quản lý về mặt bằng giá chung để làm sao không có tác động mạnh hoặc khi thế giới biến động mạnh thì sử dụng những chính sách tài khóa thông qua thuế, cơ chế về bình ổn để xử lý, còn lại để thị trường vận hành.
“Khi có cạnh tranh thì xu hướng xảy ra là đạt được mức giá mà người tiêu dùng được hưởng lợi", ông Bảo nhấn mạnh.
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, kinh doanh xăng dầu là mặt hàng có điều kiện nên điều kiện phải thật rõ ràng, tránh gây khó khăn cho doanh nghiệp. “Vấn đề cốt lõi hiện nay tạo nguồn cung là cơ chế định giá.
Một doanh nghiệp kinh doanh muốn có lãi hay không thì căn cứ vào giá, mà trong quy định tùy thuộc vào điều kiện của thị trường để chúng ta quyết định phương thức quản lý giá như thế nào.
Riêng đối với thị trường xăng dầu hiện nay, còn có những doanh nghiệp giữ vị trí thống lĩnh thì Nhà nước phải quy định giá áp trần cho hợp lý”, ông Long nói.
Huyền Minh
Báo Lao động và Xã hội số 92
