
Một góc làng biển Quỳnh Long.
Sự hồi sinh kỳ diệu
Quỳnh Long là một xã ven biển đất chật, người đông (diện tích khoảng 1,4 km2, dân số trên 10.000 người). Trong thời kỳ bao cấp, Quỳnh Long sống “khỏe” vì toàn dân được ăn gạo phiếu. Đến thời kỳ đổi mới, Quỳnh Long gặp muôn vàn khó khăn, nhiều gia đình lâm vào cảnh đói triền miên. Thế là mọi người tỏa đi khắp nẻo tìm kế mưu sinh.
Một bộ phận lên miền Tây Nghệ An khai hoang; một bộ phận ra phía bắc lập làng đánh cá mới trên đất Quỳnh Lập. Đây là hai nơi được quy hoạch, người dân ra đi có tổ chức. Còn hàng trăm gia đình khác, tự mình tìm nơi lập nghiệp. Địa danh người Quỳnh Long đến nhiều nhất có tên là Long Hải, thuộc miền biển của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Ở đây, dù là tự phát nhưng cũng đã hình thành nên một làng mới của dân Quỳnh Long. Ngoài ra, dân Quỳnh Long lên Tây Nguyên, vào các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long để kiếm sống.
Cách đây khoảng hơn chục năm, Quỳnh Long tiêu điều, xơ xác. Nhiều nhà đóng cửa, bỏ hoang suốt nhiều năm; đường làng khúc khuỷu, lồi lõm; gương mặt người dân lam lũ, lo âu; cả xã hầu như không có nhà xây mới. Một màu xám xịt bủa vây đường làng, ngõ xóm.
Nay, mọi thứ đã khác, không còn nhà bỏ hoang, những ngôi nhà mới hai, ba tầng mọc lên san sát. Những người ra đi lục tục trở về, đất đai trở nên đắt đỏ không kém đất thành phố. Đường làng được sửa sang, rải nhựa hoặc đổ bê tông. Đặc biệt, đê biển đã được xây dựng, vừa dùng để chắn sóng, vừa trở thành đường giao thông thuận tiện. Một số đình, chùa được khôi phục, trùng tu. Có thể nói, xã Quỳnh Long đã được hồi sinh kỳ diệu, người dân ở đây vui vẻ, phấn khởi làm ăn. Nhiều gia đình mạnh dạn đầu tư lớn, tính chuyện tương lai lâu dài.
Nghề lưới vây đã tạo bước ngoặt lớn

Cảng cá Lạch Quèn.
Quỳnh Long là một xã thuần ngư. Ở đây không có đất nông nghiệp, sinh kế của cả xã dựa hoàn toàn vào biển. Tuy vậy, bao đời nay, ngư dân nơi đây cũng chỉ sống bằng các nghề quen thuộc như lưới rút, lưới rê, câu mực, giã cào... Tất cả các loại nghề này hầu hết đều đánh bắt gần bờ. Có những thời điểm, ngư dân phá sản, không sống được bằng nghề truyền thống.
Sau nhiều trăn trở, ngư dân Quỳnh Long quyết định vay vốn, đóng tàu to tham gia đánh bắt xa bờ. Mới đầu, có nhiều người thất bại vì chưa tìm ra cách đánh bắt hiệu quả. Cuối cùng, ngư dân Quỳnh Long đã du nhập nghề lưới vây và tổ chức đánh bắt rất sáng tạo, bài bản. Để làm được nghề này, phải có tàu to, máy lớn, lưới rộng. Hiện nay, mỗi một con tàu làm nghề lưới vây có giá trị từ 5 - 7 tỷ đồng. Khoảng 8 - 12 gia đình cùng hùn vốn để sắm những con tàu như vậy.
Tính đến thời điểm này, cả xã Quỳnh Long có chừng 200 con tàu đủ điều kiện đánh lưới vây. Họ đánh bắt xa bờ hàng trăm km; mỗi chuyến đi biển kéo dài từ 6 - 8 ngày; mỗi tàu đánh bắt được khoảng 15 - 20 tấn cá mỗi chuyến; mỗi tháng, các con tàu thực hiện từ 2 - 3 chuyến đi biển, sản lượng đánh bắt đạt từ 40 - 50 tấn cá/tàu/tháng.
Thu nhập của mỗi lao động trực tiếp đi tàu (hiện nay cả xã có 1.700 lao động) vào khoảng 150 - 200 triệu/năm. Ngoài ra, số vốn đầu tư của mỗi người (gọi là chân nhà nghề) cũng được ăn chia tương tự như một lao động. Ví dụ, 10 gia đình hùn vốn mỗi gia đình 500 triệu đồng để đóng tàu, mua máy, sắm lưới. Để khai thác có hiệu quả con tàu này, cần 15 lao động. Thu nhập được bao nhiêu tiền, sau khi trừ chi phí, được chia thành 25 phần. Như vậy, nhiều gia đình được nhận 2 - 3 phần. Đó là chưa kể có một số người đầu tư vào nhiều con tàu và mỗi năm có thu nhập hàng tỷ đồng. Đó là gia đình anh Nguyễn Văn Minh ở xóm Đại Bắc; anh Nguyễn Văn Chắt, Hồ Xuân Lin ở Phú Liên và nhiều gia đình khác.
Để bảo đảm sự phát triển bền vững

Tượng và tháp chuông chùa An Thái mới được khôi phục.
Nghề lưới vây đã mang lại nguồn thu nhập khá, nâng cao đời sống cho ngư dân miền biển Quỳnh Long. Những ngôi nhà cao tầng mọc san sát nhau; quán nhậu, quán cafe, karaoke cũng đã xuất hiện. Nhịp sống nơi đây rộn rã niềm vui. Tuy nhiên, những người nhìn xa trông rộng vẫn còn có những nỗi niềm riêng.
Đó là số nợ dân Quỳnh Long vay ngân hàng rất lớn, tính ra, mỗi hộ gia đình nợ ngân hàng khoảng 300 triệu đồng. Hầu hết tiền vay ngân hàng dùng để đầu tư sản xuất, tuy nhiên, cũng có người vay tiền để xây nhà. Theo tính toán, nếu mọi việc tiến triển thuận lợi như hiện nay, sau 3 năm sản xuất thì hoàn vốn. Tuy nhiên, như người ta nói “chim trời, cá nước” - nghề đi biển là nghề vất vả và mạo hiểm, do vậy cần có những biện pháp để bảo đảm phát triển sự bền vững.
Quỳnh Long hiện có khoảng 87% hộ gia đình có nghề khai thác, đánh bắt hải sản với hơn 1.700 lao động, trong số trên 10.000 người dân. Chính quyền cấp xã, cấp huyện cũng đã quan tâm. Điều đáng mừng là hầu hết các thuyền trưởng đều được học hành, có bằng cấp đàng hoàng và có kinh nghiệm đi biển. Ngư dân ở đây yêu nghề và giỏi nghề. Các con tàu cũng được đóng bảo hiểm. Đây chính là những điều kiện bảo đảm sự phát triển bền vững.
Đàm Trọng/GĐ&TE