Trong số hơn 100 nghệ nhân được phong “Nghệ nhân Nhân dân - Nghệ nhân Ưu tú” năm 2016, trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ do Cục Công nghiệp địa phương (Bộ Công thương) phối hợp với Hiệp hội Làng nghề Việt Nam tổ chức lần này, Thanh Hóa có 10 người, và anh là người trẻ nhất, duy nhất trong lĩnh vực khắc tranh đá đen được phong tặng nghệ nhân...
Nghệ nhân Hàn Viết Thắng bên tác phẩm của mình tại Triển lãm, hội chợ Hàng Thủ Công Mỹ Nghệ 2016
Sinh 1975, nhưng nghệ nhân Hàn Viết Thắng (ngõ Nam Thượng, phường Nam Ngạn, TP Thanh Hóa), đã có tới 20 năm gắn bó với nghề khắc tranh trên đá đen. Từ những phiến đá tưởng chừng thô sơ, chỉ dành cho việc ốp lát, trang trí nhà cửa và các công trình xây dựng, vậy mà qua bàn tay khéo léo và trí óc sáng tạo của nghệ nhân Hàn Viết Thắng đã tạo nên bức tranh sinh động, độc đáo, mê mẩn người xem.
“Nghệ thuật khắc tranh trên đá đen ở Việt Nam không phải ai cũng hiểu được giá trị của bức tranh và không phải ai cũng có thể mua cho mình một bức để treo hay tặng bạn bè, người thân bởi giá thành đắt đỏ của nó. Tôi đến với nghệ thuật khắc tranh đá đen cũng bởi sự tình cờ, nhưng sở thích vẽ tranh thì bắt đầu từ nhỏ. Ban đầu chỉ là hình dung những đoạn trong các truyện, phim ảnh và vẽ tranh theo tưởng tượng rồi kẻ vẽ quảng cáo… sau này, khi làm việc cho một công ty mỹ thuật tại thành phố Hồ Chí Minh, thì khả năng hội họa cũng như sự yêu thích tranh đá đen mới thực sự bắt đầu”- anh Thắng chia sẻ.
Để đáp ứng được yêu cầu thẩm mỹ cũng như thị hiếu của khách hàng, việc khắc tranh trên đá đen tất cả đều được làm bằng phương pháp thủ công. Ngoài tay nghề ra thì việc chọn lựa nguyên liệu là một khâu vô cùng quan trọng. Đá dùng để vẽ tranh phải là loại đá đen tuyền, khá hiếm, bề mặt nhẵn không rạn nứt chỉ có ở khu vực núi Nhồi, Thanh Hóa, được xẻ ra thành những phiến mỏng chữ nhật tùy kích cỡ loại tranh. Thời gian hoàn thiện mỗi bức tranh cũng khác nhau tùy thuộc vào kích cỡ, nhưng thường từ 15 – 30 ngày hoặc thậm chí lâu hơn.
Hầu hết những bức tranh khắc trên đá của nghệ nhân Hàn Viết Thắng đều được những người am hiểu thẩm mỹ mua và sử dụng. Những bức tranh về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, hồ Hoàn Kiếm, cầu Hàm Rồng, phong cảnh quê hương, đất nước...được thể hiện sinh động, chuẩn xác, sáng tạo tại các kỳ triển lãm đều được khách tham quan trong nước và quốc tế đánh giá cao.
Nghệ nhân Hàn Viết Thắng đang hoàn thiện bức tranh của mình.
Anh Thắng cho biết: “Trong số những khách hàng thưởng lãm tranh, thử tài và đặt hàng của tôi có không ít khách hàng là người Nhật. Những bức ảnh chân dung một số danh nhân, chính trị gia nổi tiếng của Nhật như: Thủ tướng Kosumi Junichiro, Fukuda Ysuo, Hatoyma Ykio…được rất nhiều khách hàng Nhật đặt hàng và ưu thích. Tuy nhiên, để vẽ được tranh trên đá đáp ứng yêu cầu của khách nước ngoài đòi hỏi người thợ phải có tay nghề cao, kiên nhẫn, tỉ mỉ, nét vẽ phải tuyệt đối chính xác và có tính thẩm mĩ cao. Người thợ đá trước khi vẻ tranh phải dùng đá mài hoặc giấy nhám mài nhẵn bốn cạnh của viên đá sau đó dùng bút kim vẽ lên mặt bóng đường nét theo hình mẫu rồi dùng bút gắn mũi hợp kim chạm khắc trên bề mặt tạo ra hai màu đen trắng tương phản để hình thành nên đường nét của bức tranh. Vẽ tranh trên giấy đã khó, khắc tranh trên chất liệu đá còn khó hơn rất nhiều bởi không thể tẩy xóa được, nếu chỉ sai một nét coi như bức tranh bỏ đi...”
Danh hiệu Nghệ nhân ưu tú của nghệ nhân Hàn Viết Thắng
Hiện tại, ngoài khắc tranh trên đá đen, nghệ nhân Hàn Viết Thắng còn tham gia lĩnh vực vẽ tranh đá quý. Với một người có nhiều năm kinh nghiệm khắc tranh đá đen thì vẽ tranh tranh đá quý đơn giản hơn nhiều, bằng sự hiểu biết thẩm mĩ, bằng kinh nghiệm trong lĩnh vực vẽ tranh trên đá cùng đôi bàn tay tài hoa, anh đã chuyển tải điều đó cho dòng tranh đá quý độc đáo mới du nhập vào tại Thanh Hóa vài năm trở lại đây.
Chia sẻ niềm vui của mình trước sự nỗ lực, cố gắng không mệt mỏi trong suốt 20 năm qua, anh Thắng bày tỏ: “Nhận được danh hiệu này không chỉ là niềm tự hào của riêng tôi mà đó còn là niềm vui ở cả tỉnh nhà. Thanh Hóa với nguồn đá đen có sẵn và độc đáo, từ những viên đá tưởng như đơn sơ ấy đã góp phần đưa thương hiệu, hình ảnh đẹp của quê hương xứ Thanh nói riêng và đất Việt Nam nói chung đến với bạn bè khắp nơi trong và ngoài nước...".