Ngõ xuân

 

Qua ngày 23 ông Táo về trời, mùi hương bài, hương xạ, mùi trầm ngát hơn trên ban thờ mỗi tư gia, hương bay phảng phất trong ngõ làng, khiến người ta thấy Tết gần hơn, Tết đã đến bên hiên, đã trong hơi thở. Người già suy tính và chiêm nghiệm cho ngày qua, cho mùa mới. Mẹ bao giờ cũng tính vụ tháng 5, tháng 10, nhà mình dư hay thiếu. Đất màu cho mấy tạ khoai, mấy lứa cà. Ngày cuối năm, mẹ thích nói chuyện thu hoạch, nói chuyện dự trữ, mẹ bảo: 

 

- Đói no ba ngày Tết, tiêu là được, không so đo làm gì. Nói lại để mà biết tính cho năm sau mà thôi. 

 

Mùi gạo nếp, mùi lá chuối, lá dong, mùi những bưởi cam được lau bằng rượu trắng dậy hương thơm lựng. Chuối xanh, quýt đỏ, trứng gà tươi lá, bưởi nguyên cành, khế 5 múi căng mọng đã được bầy trên mâm bồng. Năm nào cũng vừa bầy, mẹ lại vừa kể chuyện xưa, có cây khế, cây bưởi làng bên, nhà cụ ngoại. Mẹ nhớ cái bể nước rêu xanh, nhớ cả cây đào có năm lỡ hẹn, mãi đến rằm tháng giêng mới nở hoa. Có năm mẹ nhớ bố, mẹ bảo còn bố thì chẳng đến tay bà bầy ngũ quả. Bởi ông vốn cẩn trọng và công phu việc này lắm. Vậy nên trong nhà luôn giữ nếp ấy. Phải lựa bằng được quả tươi lành, có lá, có lộc, mã đẹp, chọn cho kì ưng, mới đem ra bầy. Ngũ quả bầy xong, mới tính đến những việc khác. Chẳng phải 3 ngày đầu năm mới là Tết, mà Tết đã về từ những hương vị, mỗi ngày cùng mẹ về nhà sau mỗi buổi chợ.

 

 Tết phải có áo khăn mới. Cái khăn vấn đầu biếu mẹ, được chị mua trong phiên chợ tỉnh, thay cho cái khăn cũ đã bạc, ấy thế mà phải đệm không thì lỏng, bởi tóc mẹ đã rụng nhiều, những sợi muối tiêu đã bạc từ bao lâu rồi, mẹ cũng chẳng nhớ rõ. Đám con vô tâm cũng chỉ mang máng và bảo rằng: Do mẹ vấn khăn nên chẳng dám chắc năm nào tóc mẹ trắng xóa. Mẹ vẫn đi chợ mua trầu vỏ, đám con cái trong nhà thầm cầu trời cho mẹ an vui, đám cháu nhỏ vẫn chờ quà, chẳng nghĩ được xa xôi. Nước mắt chảy xuôi, ai mà trách chúng.

 

Đôi nhà có giỗ chạp, hay lễ tạ hóa vàng ban đêm, sáng cả góc vườn, đất trời như gần nhau hơn trong ánh lửa bập bùng, trong làn mưa bụi dịu dàng, huyền ảo, mang theo những lời khấn nguyện thành tâm của gia chủ. Thời gian như giăng mắc trong mưa xuân, đọng trên cỏ cây, hoa lá, để cho người ta cảm nhận xuân thấm đẫm nhân gian. Tống cựu, nghinh tân năm nào cũng thế, nhưng từ những trải nghiệm, vui buồn và những hi vọng nhen lên trong mùa xuân khiến những ước vọng, nguyện cầu trở nên linh nghiệm.

 

Sang ngày, hoa đào lên sắc lung linh. Thứ hoa đến lạ, cứ trong mưa bụi rét căm căm xứ Bắc, là nứt nụ, trổ bông. Hoa phớt hồng hay hoa thắm cũng đều nhị vàng duyên dáng. Dường như bốn mùa hội tụ trên cành đào Tết. Sắc hoa, sắc lá tượng trưng cho mùa xuân, hoa đẹp phơi phới, lá thì non tơ. Đôi chiếc lá già xanh thẫm, còn đậu đốm sương bàng bạc của mùa đông đã qua, như muốn tiễn mùa cho trọn vẹn. Cành cho hoa, đi qua mùa hạ, đốt bật lên mà đất mới đắp gốc vẫn còn in trên thân vỏ. Nếu không có cái chắt chiu của mùa nắng, chắc gì cành đã đủ cho hoa. Thu của những hanh hao, sương lạnh, những cành đào dường như ngủ yên trong cái dịu dàng của đất trời, của những đêm trăng trở gió. Để rồi mùa đông đến, cây có thế, cành có dáng, cùng đợi xuân về. Xuân sang, là đào rời ruộng vườn, về nhà chủ. Xuân gọi đào về, đào gọi Tết đến. Loài hoa không chỉ đẹp mà còn mang khí dương, làm bừng sáng không gian Tết trong nhà. Theo quan niệm dân gian, đào còn xua đuổi tà ma quấy nhiễu gia chủ khi xuân về. Thế nên, đào về đến ngõ đã vui. Đôi người nhặt lá khô, xòe diêm đốt gốc ngay cổng, đào vào đến nhà là ngự ngay trong lộc bình quý. Hoa đào không thơm, nhưng chỉ riêng sắc hoa cũng đủ để thấy xuân về, Tết đến.

 

Xuân về, ngõ làng khác nhiều. Những cây ô rô, qua mùa đông, lá sắt lại, ken dầy, gai lá, gai cành nhọn hoắt, những duối leo chằng chịt từ lâu, đến con chim chui qua cũng khó. Đám trẻ con căng mắt tìm quả xâu vòng chín đỏ vào mùa hè rồi sau đó vào năm học cũng quên biến. Bỗng xuân về, ô rô ra hoa, hoa xanh xanh, rồi ngà vàng mới có đứa để ý. Bởi hoa gì mà như con sâu róm. Nhưng là con sâu róm hiền lành. Những cây ruối lá non tơ bung hoa từ bao giờ. Đôi đứa trẻ nhớ rằng: Tết xong cây sẽ cho quả vàng, ngọt lịm. Đám cỏ bên đường gặp mưa xuân, phất phơ trong gió. Đôi cây bưởi trổ hoa sớm thơm ngát cả con ngõ nhỏ với vài nhà chung lối. Những bờ ao vẫn còn cúc tần, tơ hồng, duối leo. Lá đung đưa thơ thới trong gió nhẹ, mưa bay. Mùa xuân trong từng mắt lá hiển hiện.

 

 

Mưa phủ bụi mái nhà, mưa rắc ngọc lên lá, khi đào đã thắm, hoa đã khoe màu. Tết đến trong nỗi chờ mong của con trẻ. Mắt trẻ con lấp lánh trước tấm áo mới mẹ mua về sau buổi chợ phiên. Đôi đứa mặc thử đã chạy ra ngõ, được khen áo đẹp áo xinh lại e thẹn chẳng dám vui như trong lòng.

 

 Những cái áo màu hồng như hoa đào phấp phới trong ngõ nhỏ. Có mẹ chọn cho con áo hồng phấn, mẹ lại chọn hồng thắm. Đôi cái áo phao màu non chuối cũng nổi bật cùng cái mũ màu đỏ. Những đứa trẻ má nẻ đỏ hồng, được mẹ bế, trên tay nghịch bóng đầy vẻ thích thú. Ông bà già có yếu tay không bế được cháu cũng vui vì trời chưa gọi về, còn được nhìn thấy cháu con thêm một mùa xuân mới, một đời làm phúc, giờ hưởng phúc và cũng là gương nhắc nhở cháu con lề lối, ăn ở cho biết đường.

 

Ngõ làng giờ đã khác xưa, ít ngõ đất lầy lội, cũng không nhiều ngõ gạch lát nghiêng. Nhà trong làng giờ cũng đã khác xưa, mùa xuân đến, nhiều nhà sơn sửa lại, cổ thụ xanh lá, vài cây trứng gà vừa hái xong lứa quả bán phiên chợ Tết, cành thưa hơn nhiều. Những khóm hoa đồng tiền, thược dược vươn mình uống mưa xuân, sắc hoa khiến không gian Tết cũng trở nên rộn ràng, cùng lời chúc sức khỏe “Bằng năm bằng mười năm ngoái” vang vang. Đám con trai làm đỏm vuốt keo lên tóc bóng láng, đám con gái đánh son và thoảng mùi nước hoa thơm như má tuổi xuân thì, gợi nhớ. Người già nhớ ngày xưa, thủa ấy, tóc mình xanh. Đám trẻ, có khi lần đầu biết xao xuyến để rồi yêu.

 

Ngõ làng xuân về sao khác thế? Tại cái cây, thêm mùa đã thành cổ thụ, hay tại lòng người mênh mang trong giao cảm đất trời giàu linh nghiệm, không biết? Thế nên, tôi mới bảo mọi sự hữu duyên cả, cứ thuận lẽ, để đón nhận những giao đãi hồn hậu mà đất trời vần xoay đưa đến.