Nguy cơ ngộ độc khi sử dụng Vitamin D quá liều

Bổ sung càng nhiều vitamin D, trẻ càng cao lớn, khỏe mạnh?

Mong muốn con cao lớn, khỏe mạnh nên phụ huynh thường tự động bổ sung cho trẻ các loại vitamin, trong đó có vitamin D. Nhưng việc bổ sung vitamin D quá liều, không đúng cách thức, liều lượng theo chỉ định của bác sĩ, nhiều trẻ đã bị ngộ độc nghiêm trọng.

Mới đây, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận 2 bệnh nhi V.L (3 tuổi) và M.H (18 tháng tuổi) là 2 anh em ruột nhập viện trong tình trạng nôn, đau bụng. Gia đình cho biết, mong muốn con phát triển khoẻ mạnh, không bị còi xương nên đều đặn cho 2 bé uống vitamin D mỗi ngày từ sau sinh. Thấy các cháu thích uống và nghĩ vitamin D là thuốc bổ, uống nhiều cũng không sao nên thay vì cho cháu uống theo liều lượng quy định, người nhà lại cho 2 cháu uống tùy thích (2 bé uống trực tiếp tại lọ, không sử dụng dụng cụ đong thuốc hoặc qua dụng cụ đong nhưng lấy nhiều hơn liều quy định nhiều lần) trong thời gian dài.

Khoảng 2 tuần trước khi nhập viện, 2 bé đều xuất hiện tình trạng nôn, táo bón, đau bụng từng cơn 8-9 lần/ngày. Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, sau khi được làm các xét nghiệm cần thiết, kết quả cho thấy, cả 2 bé đều bị tăng canxi máu, tăng canxi niệu, nồng độ vitamin D tăng rất cao so với giới hạn bình thường, nồng độ PTH (hormon của tuyến cận giáp) giảm, thận hai bên nhu mô tăng âm. Qua thăm khám lâm sàng kết hợp xét nghiệm và khai thác tiền sử sử dụng thuốc, 2 anh em được chẩn đoán ngộ độc vitamin D - suy thận cấp.

Trước thông tin trên, rất nhiều cha mẹ giật mình, vì thời gian qua đã khá tùy tiện trong việc bổ sung vitamin D cho con. Hàng ngày, ngoài cho con uống vitamin D3 nhỏ giọt (từ khi con mới sinh), chị Thùy (Hà Nội) còn bổ sung một số sản phẩm hỗ trợ tăng cường sức khỏe vì con khá biếng ăn. Thế nhưng, càng uống nhiều loại vitamin, bé Na càng biếng ăn kèm theo táo bón. Khi đọc kỹ thành phần của các loại vitamin đang cho con uống, chị Thùy mới giật mình, rất có thể chị đã vô tình bổ sung vitamin D quá liều cho phép vì trong các phẩm bổ sung đều có chứa vitamin D.

Ngộ độc vitamin D rất nguy hiểm

Theo ThS.BS Nguyễn Thị Ngọc, Khoa Thận - Lọc máu, Bệnh viện Nhi Trung ương, vitamin D là chất khoáng có vai trò quan trọng trong quá trình hấp thu và chuyển hóa canxi giúp xương chắc khỏe. Vitamin D có trong thức ăn rất ít, chủ yếu được tổng hợp do tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, hoặc cung cấp qua đường uống. Nhiều cha mẹ mong muốn con cao lớn, chắc khoẻ nên bổ sung cho con từ nhỏ. Tuy nhiên, việc tăng cường bổ sung công thức vitamin D, sử dụng vitamin D liều cao kéo dài lại chính là nguy cơ tiềm tàng cho ngộ độc nếu sử dụng không đúng chỉ dẫn về liều lượng của bác sĩ.

Liều gây ngộ độc vitamin D là không rõ ràng, nhưng liều uống tối đa được khuyến cáo theo Hội Nội tiết với trẻ dưới 6 tháng tuổi là 1000UI/ngày; trẻ 12 tháng tuổi là 1500UI/ngày; trẻ từ 1 tới 3 tuổi là 2500UI/ngày; trẻ 4-8 tuổi là 3000UI/ngày; trẻ trên 9 tuổi là 4000UI/ngày, tuy nhiên trong một số trường hợp, liều gây ngộ độc có thể cao hoặc thấp hơn liều khuyến cáo.

Ngộ độc vitamin D là tình trạng hiếm gặp, nhưng nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nặng nề. Trẻ bị ngộ độc vitamin D thường có các triệu chứng của tăng canxi máu như ăn kém, giảm cân, đau bụng, nôn, táo bón, uống nhiều, đái nhiều, trong các trường hợp nặng có thể gây mất nước đe dọa tính mạng. Khi nồng độ canxi vượt quá ngưỡng của ống thận sẽ gây ra sự kết tủa của canxi trong ống thận và vôi hóa tháp thận. Sự mất nước, giảm mức lọc cầu thận và vôi hóa tháp thận có thể làm tổn thương chức năng thận trong nhiễm toan ống thận và suy thận.

Lưu ý khi lựa chọn sản phẩm bổ sung vitamin D cho trẻ

Theo ThS.BS Nguyễn Thị Ngọc, liều lượng vitamin nên tuân thủ chặt chẽ theo đơn thuốc của bác sĩ đối với từng trường hợp cụ thể và cần có sự giám sát, theo dõi của nhân viên y tế để tránh nguy cơ gây ngộ độc hay ảnh hưởng không tốt đến sức khoẻ.

Ðể đảm bảo an toàn nhất cho sức khỏe của trẻ, khi lựa chọn sản phẩm bổ sung vitamin D cha mẹ cần lưu ý:

- Luôn giữ lại bao bì, hướng dẫn sử dụng của các sản phẩm bổ sung vitamin D để đảm bảo tham khảo khi sử dụng. Ðảm bảo thực hiện đúng các thao tác, đúng liều lượng theo hướng dẫn.

- Chỉ sử dụng ống nhỏ giọt hoặc dụng cụ phân liều đi kèm với sản phẩm. Ống nhỏ giọt hoặc phân liều có đơn vị rõ ràng, dễ hiểu. Ðảm bảo các đơn vị đo liều tương ứng với đơn vị trong hướng dẫn sử dụng. Không dùng dụng cụ phân liều của sản phẩm này cho sản phẩm khác.

- Nếu không xác định được chính xác hàm lượng vitamin D được cung cấp trong mỗi liều sử dụng sản phẩm, hãy hỏi bác sĩ/chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

- Nếu trẻ đang bú sữa công thức hoàn toàn hoặc một phần, hãy hỏi thêm ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi bổ sung vitamin D cho trẻ.

Ðặc biệt, cha mẹ cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế trước khi sử dụng bất kì các loại thuốc hay vitamin nào cho trẻ. Không tự ý mua thuốc, vitamin cho con uống. Phải dùng thuốc, vitamin theo đúng đơn của bác sĩ cho mỗi lần khám. Không dùng đơn thuốc trong lần khám trước hay đơn thuốc của trẻ khác hay của người lớn cho trẻ. Thuốc, vitamin nên được bảo quản cẩn thận trong lọ kín, có nhãn ghi tên thuốc, hạn sử dụng rõ ràng. Ðể thuốc, vitamin ngoài tầm nhìn và tầm tay với của trẻ, tốt nhất là để trong tủ có khóa an toàn. Ðịnh kỳ làm vệ sinh tủ thuốc gia đình, loại bỏ thuốc quá hạn dùng, thuốc bị hỏng. Không nên uống thuốc trước mặt trẻ vì trẻ rất dễ bắt chước.