Nhìn lại một năm đột phá về GDNN và định hướng năm 2019

Với việc triển khai thực hiện các giải pháp đổi mới và phát triển GDNN, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động, trong năm 2018, Tổng cục GDNN và các cơ sở dạy nghề đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, thực hiện gắn tuyển sinh với tuyển dụng, nhân rộng mô hình đào tạo 9+ gắn với phân luồng, đổi mới công tác truyền thông... Chính vì vậy, nhận thức của xã hội, của doanh nghiệp và các cấp quản lý về học nghề bước đầu có thay đổi tích cực; công tác tuyển sinh đào tạo các trình độ trong GDNN đạt, vượt chỉ tiêu kế hoạch. Tính chung, năm 2018 cả nước đã tuyển sinh GDNN được 2,21 triệu người, đạt 100,5% kế hoạch, trong đó: trình độ cao đẳng, trung cấp là 545 nghìn người, đạt 100,9% kế hoạch; sơ cấp và các chương trình đào tạo nghề nghiệp khác khoảng 1,665 triệu người, đạt 100,3% kế hoạch.

 

 

 

Hoạt động đào tạo của các cơ sở cũng đã chuyển từ hướng “cung” sang “cầu”, gắn với nhu cầu nguồn nhân lực. Nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp, đặc biệt là khối các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động có vốn đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động đòi hỏi lao động trực tiếp tay nghề cao ở các lĩnh vực công nghệ tiên tiến.
 

Theo đánh giá của GS.TS Lê Quân, Thứ trưởng Bộ LĐTBXH, trong năm 2018, các trường đào tạo nghề đã không ngừng đổi mới tư duy, phương pháp dạy học bằng cách rút ngắn thời gian đào tạo, chỉ tập trung vào những học phần có tính thực tiễn cao. Tăng cường thực hành, thực tập đã giúp những sinh viên vừa có trình độ chuyên môn kỹ thuật, vừa có kỹ năng nghề nghiệp. Đặc biệt là các trường đã có mối quan hệ hợp tác và gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo với doanh nghiệp. Nhờ đó, người lao động sau khi được đào tạo đã có thể bắt tay ngay vào công việc mà hầu như không còn bỡ ngỡ với tất cả những công đoạn sản xuất cũng như những kỹ năng làm việc thực tế. Việc đưa doanh nghiệp vào các trường nghề cũng giải quyết được vấn đề năng lực đào tạo của các trường nghề và qua thực hành, nhà trường nhận được sự hỗ trợ của các doanh nghiệp trong việc tăng cường năng lực. Qua đó, giữa nhà trường và doanh nghiệp không chỉ có việc hợp tác tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp mà có thể hợp tác sâu hơn.
 

Với cách làm hiệu quả này, tỷ lệ học sinh, sinh viên tốt nghiệp có việc làm hoặc tự tạo việc làm ngay sau khi tốt nghiệp đạt khoảng 80%; ở một số ngành, nghề, tỷ lệ này đạt trên 90%, đặc biệt có những ngành, nghề 100% sinh viên ra trường có việc làm ngay đúng với chuyên môn được đào tạo. Tại nhiều cơ sở GDNN, các doanh nghiệp ký hợp đồng tiếp nhận sinh viên đến làm việc ngay trong lễ tốt nghiệp, thậm chí ngay từ khi bắt đầu đi thực tập tại doanh nghiệp. Những trường có quan hệ tốt với doanh nghiệp, sinh viên có việc làm ngay đạt 100%.

 

Theo đánh giá của các chuyên gia, mặc dù GDNN đã đạt được nhiều tiến bộ, song vẫn còn nhiều thách thức ở phía trước, nhất là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Trong khi đó, nhận thức về học nghề của xã hội chưa cao, đầu tư của Nhà nước và của xã hội, của doanh nghiệp cho GDNN còn thấp, tư duy bao cấp của nhiều cơ sở GDNN còn lớn, năng lực phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp còn yếu dẫn đến sự chủ động của doanh nghiệp trong hợp tác với trường nghề còn thấp...
 

Từ thực tế đó, quá trình đổi mới và nâng cao chất lượng GDNN phải bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ, hiệu quả giữa tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển GDNN, tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình của các cơ sở GDNN nhằm khuyến khích năng lực chủ động, sáng tạo của các cơ sở GDNN, tăng cường sự tham gia của các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động trong phát triển GDNN.
 

Chính vì vậy, một trong những nhóm giải pháp đã được Bộ LĐTBXH xác định trong năm 2019 đó là trao quyền tự chủ đầy đủ cho các cơ sở GDNN. Theo đó, các cơ sở GDNN sẽ được tự chủ về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính theo lộ trình tùy thuộc vào năng lực, ngành, nghề, địa phương; được lựa chọn ngành, nghề đào tạo, xác định quy mô tuyển sinh, lựa chọn hình thức đào tạo và chủ động xây dựng chương trình đào tạo trên cơ sở chuẩn đầu ra, triển khai áp dụng các chương trình chuyển giao từ nước ngoài. Cơ sở GDNN công lập cũng được tự chủ về các khoản thu, mức thu tùy theo mức độ tự chủ theo quy định của pháp luật theo nguyên tắc giá dịch vụ sự nghiệp công GDNN; được huy động vốn từ các tổ chức, cá nhân để bổ sung nguồn vốn đầu tư, được sử dụng ngân sách chi đầu tư phát triển đã bố trí trong kế hoạch đầu tư công trung hạn trong phạm vi thời hạn thực hiện dự án theo quy định của pháp luật để trả nợ gốc vay, được kết cấu vào giá dịch vụ để trả nợ phần lãi vay.

Bên cạnh đó, Bộ cũng sẽ rà soát, sắp xếp cơ sở GDNN theo hướng giải thể hoặc sáp nhập các trường hoạt động kém hiệu quả, ưu tiên đầu tư phát triển các trường chất lượng cao và trọng điểm, khuyến khích doanh nghiệp tham gia mở cơ sở GDNN...