NTK Minh Hạnh trong bộ trang phục thiết kế từ vải gai.
Chất liệu an toàn từ thiên nhiên là xu hướng thời trang
Vì sao trong Tuần lễ thời trang Việt Nam Xuân Hè 2018 lại ưu ái đưa những chất liệu truyền thống của Việt Nam ra giới thiệu làm điểm nhấn, thưa chị?
Những chất liệu tự nhiên như: đũi, tơ tằm, lụa đang “lên ngôi” vì tính thích nghi cao và trong sạch môi trường. Với mục đích phát triển chất liệu thiên nhiên và mong muốn mở rộng những làng nghề dệt vải, các nhà thiết kế (NTK) đã nỗ lực khám phá và kết hợp với những nghệ nhân, nhà sản xuất để tạo ra những chất liệu tự nhiên, phù hợp với yêu cầu của thị trường thời trang.
Các bộ sưu tập (BST) sử dụng chất liệu quý từ thiên nhiên, những loại cây dệt vải của Việt Nam, trong đó lấy sáng tạo của NTK làm điểm nhấn. Các mẫu thiết kế được giới thiệu, truyền tải sự mới mẻ, lồng ghép khéo léo và cầu kỳ trong chất liệu truyền thống. Các chất liệu đũi Nam Cao, tơ tằm Nhật Minh, Hà Bảo Silk, lụa Bảo Lộc, lụa Nha Xá… được các NTK biến hóa để mang đến cho công chúng những BST mới. Đặc biệt, có một khám phá mới về chất liệu cho ngành thời trang Việt là vải gai Thiên Ấn, Quảng Ngãi và gai An Phước, Thanh Hóa.
Đến với Tuần lễ thời trang này, tôi muốn làm BST hoàn toàn từ organic, không có bất kỳ hóa chất nào, vải làm ra bằng tay, và sợi gai khai thác từ thiên nhiên, không nhuộm, để nguyên mộc như thế. Bởi đó là xu thế bắt buộc, bây giờ mọi người đều chú trọng an toàn, từ thực phẩm đến thời trang. Sự tập hợp của những chất liệu từ thiên nhiên là một xu thế mới cho người tiêu dùng, những khuynh hướng thời trang nổi trội. Đây là những điều kiện giúp thời trang Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn, tạo thêm nhiều chất liệu quý cho các dòng thời trang cao cấp.
Chị Lưu Thanh Hạnh - làng dệt đũi Nam Cao bên trang phục may từ vải gai.
Câu chuyện ban đầu khi chị phát hiện ra nguyên liệu từ cây gai hẳn là thú vị?
Trong một lần tôi ra Quảng Ngãi làm việc, được nghe anh Trần Văn Minh - Phó Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi tâm sự: Nhà anh hồi nhỏ nghèo lắm, mỗi khi áo quần bị rách là mẹ anh lấy cây gai để vá áo quần, bởi sợi gai rất chắc. Qua câu chuyện ấy, tôi hiểu sợi gai có thể dệt được thành vải, vì sợi gai rất dai, tơ tằm còn có thể xé được, nhưng sợi gai không thể xé nổi mà phải lấy kéo cắt. Hơn nữa, sợi gai không bị lên men, không bị ẩm mốc.
Vậy vải dệt từ gai có những tính năng độc đáo nào nữa, thưa chị?
Vải gai chỉ có ở Việt Nam. Vải gai rất dai và bền, có thể thoải mái lăn lê bò toài, không nhăn, thoáng mát. Hiện vải gai đã được xuất khẩu đi Hàn Quốc, Mỹ, Hà Lan, Thái Lan, Đức. Hiện nay, một bộ đồ trang phục trang bị cho quân đội Mỹ mặc vải gai với giá thành là 50 triệu đồng. Họ có thể mặc được 7 - 10 năm, lăn lê bò toài thoải mái, rất vệ sinh, mặc vào không bị xước da, sợi vải không bị lên men (trong khi tất cả các loại sợi vải khác đều bị lên men), và thấm mồ hôi.
Cây gai là cây công nghiệp cho thu hoạch rất nhanh, tuổi đời của cây gai khoảng 10 năm, thu hoạch 1 năm khoảng 4 lần. Cây gai sử dụng được toàn bộ, lá gai dùng làm bánh, củ gai làm thuốc dưỡng thai, thân gai làm sợi. Nhưng xưa nay, chưa có ai dệt gai thành vải, mà chỉ dùng như sợi chỉ, bởi sợi gai rất chắc, chắc hơn tơ tằm và giá thành chỉ bằng 1/8 của tơ tằm, nên rất hiệu quả về kinh tế. Gai là một loại sợi ở thị phần cao, chứ đâu phải thị phần thấp. Gai xếp thứ hạng cao hơn cotton. Đứng đầu tiên là suit (tơ tằm), linen, rồi đến gai.
Bộ sưu tập của NTK Minh Hạnh trong Tuần lễ thời trang Xuân Hè 2018.
Có nhiều chất liệu quý thì thời trang Việt mới có tiếng nói trên thế giới
Chị nhìn nhận hướng phát triển của cây gai ra sao ở Việt Nam?
Hiện An Phước đang đầu tư một nhà máy 1.000 tỷ đồng, sẽ có sản lượng tiêu thụ khoảng 7.000ha trồng cây gai tại tất cả các nơi ở Việt Nam có thổ nhưỡng phù hợp trồng cây gai. Ví dụ: Nam Định, Thọ Xuân - Thanh Hóa và Quảng Ngãi là 3 nơi đang trồng cây gai. Vừa rồi, khi tôi phát hiện ra cây gai là nguyên liệu quý cho lĩnh vực thời trang thì ở Quảng Ngãi là vùng đất còn rất nghèo, lập tức chính quyền Quảng Ngãi bắt tay liền với nhà máy này và họ triển khai trồng cây gai luôn. Hiện nay, 1 đoàn đang ở Thanh Hóa, 1 đoàn đang ở Quảng Ngãi để hợp nhau lại trồng. Vải gai này ra được thế giới thì rõ ràng là nguyên liệu vải rất độc đáo và có thể cân bằng được với các loại vải khác.
Từ trước đến nay, chị là người tiên phong trong việc tìm tòi chất liệu của Việt Nam để đưa ra thế giới. Vậy chị nhận định như thế nào về việc tìm kiếm mới của mình trong chất liệu vải gai?
Việt Nam có rất nhiều chất liệu quý, như tơ tằm Bảo Lộc đạt tiêu chuẩn cao cấp, xuất khẩu sang Italia và Nhật Bản, nhưng người Việt Nam không có để mặc, vì rất hiếm hoi. Chất liệu là rất quan trọng trong việc xác định thời trang Việt Nam ở đâu. Nếu anh có nhiều chất liệu quý thì thời trang Việt Nam mới có tiếng nói rõ ràng với thế giới. Ví dụ, khi mặc chiếc áo lụa Việt Nam là ta có quyền tự hào trong đó.
Vải gai chính là nguyên liệu mà Việt Nam cần phải đẩy mạnh phát triển. Hiện tại, công nghiệp dệt của Việt Nam thực sự được coi là con số không, bởi các nhà máy dệt của nước ta chỉ dệt một số loại vải ở một thị phần rất thấp, thiếu sự phong phú cho ngành thời trang, ví dụ dệt sợi polyeste hay các loại sợi khác cũng không phải là câu chuyện thời trang của Việt Nam. Như bà Cecilia Piccioni - Đại sứ Italia nói rất đúng và chính xác rằng: Nếu các bạn có sự sáng tạo nhưng các bạn không có chất liệu tốt thì làm sao thời trang phát triển bền vững. Và tôi tin, với nguyên liệu mới này, Việt Nam sẽ có thể tự hào bước ra thời trang thế giới.
Chất liệu là rất quan trọng trong việc xác định thời trang Việt Nam ở đâu. Nếu anh có nhiều chất liệu quý thì thời trang Việt Nam mới có tiếng nói rõ ràng với thế giới. Khi mặc chiếc áo lụa Việt Nam là ta có quyền tự hào trong đó.
Hồng Nga (thực hiện)/TC GĐ&TE
