Xé ống quần làm lạnh nòng súng…
Vào buổi chiều tháng 4 lịch sử, chúng tôi đến thăm gia đình người con gái kiên cường của làng Yên Vực - Nguyễn Thị Hiền, cách đây 50 năm. Giờ đây đã ở cái tuổi xế chiều, nhưng mỗi khi nhắc đến địa danh Hàm Rồng, ký ức một thời hào hùng lại hiện về trong trí nhớ người nữ dân quân này một cách sống động nhất.
Bà kể: “Trước khi xảy ra chiến sự tại cầu Hàm Rồng, quân và dân Thanh Hóa đã sẵn sàng về mọi mặt để chờ đón đánh địch, quyết giành thắng lợi ngay trận đầu. Khi ấy, tôi mới 18 tuổi, đã được cấp trên tập hợp và thành lập thành một trung đội nữ dân quân gồm 7 người, trong đó có tôi và 6 chị em khác trong làng là; Tân, Khoa, Xế, Tuyền, Yến và Tâm. Chúng tôi có nhiệm vụ làm công tác cứu thương, tiếp tế và tăng gia sản xuất để phục vụ cho bộ đội”.
Hình ảrnh nữ dân quân Nguyễn Thị Hiền đi trận địa năm 1966 (ảnh tư liệu).
Trận đụng đầu lịch sử giữa ta và đế quốc Mỹ tại Hàm Rồng vào các ngày 3- 4/4/1965 đã thôi thúc hàng nghìn, hàng vạn công dân, dân công, thanh niên, phụ nữ, phụ lão ra trận chiến đấu với một khí thế sục sôi.
Trong số đó, Nguyễn Thị Hiền cùng với các cô gái trong đội dân quân tự vệ làng Yên Vực quả cảm đã chở hàng trăm lượt chuyến đạn bằng chiếc thuyền nan tiếp tế cho bộ đội ta đánh giặc. Cũng chính Nguyễn Thị Hiền là người đã nghĩ ra sáng kiến xé ống quần làm lạnh nòng súng để tiếp tục đánh giặc. Bà Hiền kể: “Trận đánh ngày 3-4/4/1965, kéo dài khiến cho nòng súng 37 ly của các khẩu đội quân ta nóng đỏ, bị làm giảm tốc độ và cự ly của đường đạn. Ở giữa trận địa tuy nước có sẵn nhưng không có vật dụng để lấy nước. Trong tình thế cấp bách đó, tôi đã nảy ra ý tưởng có thể xé ống quần nhúng nước rồi lau lên nòng súng cho hạ nhiệt".
Cách làm của Nguyễn Thị Hiền được xem như một sáng kiến bất ngờ, hiệu quả và được áp dụng ngay cho các trận địa pháo Yên Vực. Trận đánh giành được chiến thắng vang dội, sau đó sáng kiến “xé ống quần…” đã được các chiến sĩ áp dụng cho tất cả mtrận địa pháo bảo vệ cầu hàm Rồng.
Nữ dân quân tự vệ Nguyễn Thị Hiền (ngoài cùng bên phải) hướng dẫn cách sử dụng súng trường cho đồng đội (ảnh chụp lại của nhà báo Mai Nam)
Hai lần đội khăn tang đi đánh giặc
Bảo vệ cầu Hàm Rồng là cuộc chiến xuyên suốt của quân và dân ta chống đế quốc Mỹ từ năm 1965- 1972. Thời máu lửa đó, quân địch đã mang đến bao đau thương và mất mát cho người dân Thanh Hóa nói riêng, toàn miền Bắc và cả nước nói chung. Và, người con gái làng Yên Vực - Nguyễn Thị Hiền đã phải 2 lần đội khăn tang của bố, mẹ để đi đánh giặc.
Ngày 22/4/1965, cũng như nhiều gia đình khác ở xã Hoằng Long, huyện Hoằng Hóa, căn nhà của gia đình Nguyễn Thị Hiền bị bom Mỹ phá sập. Mẹ bị vùi lấp vì bom đạn giặc, gạt nước mắt đau thương, Nguyễn Thị Hiền vẫn sát cánh cùng đồng đội chiến đấu từng đòn cân não đối với từng chiếc máy bay của Mỹ hòng đánh phá cầu Hàm Rồng.
“Khi trận đánh kết thúc, tôi chạy về nhà, thấy xác của mẹ đã được dân quân bới tìm mà lòng đau nhói. Nhưng cuộc chiến vẫn còn dài, khi đó không chỉ tôi mà mọi người ai cũng thế, đều giấu nỗi đau xuống tận đáy lòng, xông ra trận để trả thù”- Đôi mắt bà Hiền nhòe đi khi nhắc lại kỷ niệm đau buồn về cái chết của người mẹ thân yêu.
Thế nhưng, theo lời kể của bà Hiền, không chỉ có mẹ mà bố của bà cũng bị bom Mỹ giết hại sau đó một thời gian. Gia đình chỉ còn lại 3 em nhỏ, nhà cửa không còn, khi đó người nữ dân quân trẻ đã một mình đưa các em đi sơ tán rồi trở lại chiến đấu bên đồng đội.
Bà nguyễn Thị Hiền kể về những năm tháng oanh liệt chiến đấu bảo vệ cầu Hàm Rồng.
Trong 3 ngày 21, 22, 23/9/1966, máy bay Mỹ lại điên cuồng thả bom đánh phá khiến cho ván lát và mặt bê tông của cầu Hàm Rồng bị phá hủy, các phương tiện vận tải không qua được bờ Nam. Khi ấy, Nguyễn Thị Hiền cùng các cô gái trong đội dân quân tự vệ Yên Vực tiếp tục làm nhiệm vụ tiếp tế đạn cho trận địa.
Sau khi phân công cho chị em dùng thuyền nan vượt sông Mã chở đạn sang bên bờ Nam cho bộ đội, Nguyễn Thị Hiền đã vác những hòm đạn gấp đôi cơ thể mình trên mặt cầu chỉ còn trơ lại những thanh ray dọc để sang cầu chi viện cho bờ Nam.
Sau các trận đánh, nữ dân quân Nguyễn Thị Hiền cùng đồng đội lại làm công tác tìm bom, thi thể bộ đội và dân quân đã hi sinh để mai táng. Tiếp đó họ san lấp hố bom, đào hào công sự, cấp cứu thương binh đưa đến nơi an toàn, tổ chức giúp nhân dân đi sơ tán, tuần tra canh gác và bảo vệ xóm làng.
Nữ anh hùng trong lòng dân
Trong suốt quá trình bảo vệ cầu Hàm Rồng, bà Nguyễn Thị Hiền đã trực tiếp thay thế pháo thủ bị thương và chiến đấu 380 trận, 4 lần bị bom đạn vùi lấp, nhưng bà đều vượt qua và tiếp tục chiến đấu…
Huân chương Chiến công của bà Hiền do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tặng.
Với những cống hiến to lớn đó, bà được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng Huân chương Chiến công hạng Nhì, hạng Ba; được Đảng và Nhà nước tặng 1 Huân chương Kháng chiến; 2 Huy hiệu Chiến sĩ thi đua dân quân tự vệ cấp Trung ương, 24 bằng khen và giấy khen…
Ghi nhận công lao của nữ thủ lĩnh dân quân tự vệ làng Yên Vực, Bộ chỉ huy Quân sự Thanh Hóa đã gửi tờ trình đề nghị Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cho bà Nguyễn Thị Hiền vào 2 đợt (năm 1995 và 1997). Bà Hiền đã trải qua nhiều năm tháng chờ đợi được tặng thưởng danh hiệu cao quý này, nhưng giờ đây điều đó đã không còn quan trọng.
Bởi, như tâm sự chân thành của bà: “ Tôi còn sống sót và khỏe mạnh cho đến ngày nay đã là hạnh phúc lắm rồi… Với lại tôi chiến đấu là vì Tổ quốc, vì quê hương…”.
Nói vậy, nhưng bà Hiền vẫn thoáng buồn mỗi khi ai đó nhắc về chuyện phong tặng danh hiệu. Điều an ủi với bà Hiền là từ hơn 50 năm về trước, người dân Thanh Hóa đã tôn vinh nữ dân quân Nguyễn Thị Hiền là “Nữ anh hùng trong lòng dân”.