Bài 1: “Cầm đèn chạy trước ô tô”
Ngày 6/5/2011, UBND TP. Đông Hà (Quảng Trị) ban hành Quyết định số 380/QB – UBND về việc phê duyệt chi tiết tỷ lệ 1/500 dự án xây dựng cơ sở hạ tầng Khu tái định cư phía tây đường Hùng Vương (dự án tây Hùng Vương), giai đoạn 1 (tại phường Đông Lương, TP. Đông Hà), dựa trên quy hoạch chi tiết khu đô thị nam Đông Hà giai đoạn 2 từ 10/2004 của UBND tỉnh Quảng Trị.
Ngày 27/6/2011, UBND TP. Đông Hà ban hành Quyết định 766/QĐ – UBND phê duyệt dự án đầu tư công trình: Xây dựng cơ sở hạ tầng dự án tây Hùng Vương giáp cầu Vĩnh Phước (phường Đông Lương, TP. Đông Hà).
Dự án do UBND TP làm chủ đầu tư, giao Trung tâm phát triển quỹ đất (TTPTQĐ) TP. Đông Hà quản lý. Tiếp đó, ngày 2/8/2011, UBND TP. Đông Hà có Thông báo số 109/TB – UBND về việc thu hồi đất nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng dự án tây Hùng Vương, đồng thời gửi cho UBND phường Đông Lương phối hợp thực hiện và thông báo cho các hộ dân trong diện bị thu hồi đất được rõ.
Đến ngày 4/7/2012, UBND TP. Đông Hà tiếp tục ra Quyết định số 715/QB – UBND, thu hồi hơn 26.000 m2 đất của các hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng tại phường Đông Lương để thực hiện dự án nói trên.
Việc thu hồi đất, xác định nguồn gốc đất, các công tác liên quan đến đền bù, giải phóng mặt bằng được giao cho TTPTQĐ TP. Đông Hà phối hợp với các cơ quan, đơn vị khác thực hiện; đồng thời giao TTPTQĐ TP. Đông Hà tiến hành thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng (GCNQSD) đất của các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất, giao cho Phòng TN&MT TP. Đông Hà chỉnh lý, cấp lại theo đúng quy định trước khi trả tiền đền bù.
Lãnh đạo Trung tâm phát triển quỹ đất TP. Đông Hà vội vàng chi trả tiền đền bù để “biến” đất ruộng thành đất hoang sau 3 năm bị thu hồi!
Thế nhưng, trong quá trình thực hiện việc thu hồi đất, chuyển đổi mục đích sản xuất, nhất là diện tích đất chuyên trồng lúa nước cho dự án đã bị người dân kịch liệt phản đối; đồng thời, việc làm của các đơn vị thuộc TP. Đông Hà được cho là có nhiều điểm chưa phù hợp với quy định của pháp luật, trái với quy định của Thủ tướng Chính phủ trong việc thu hồi, chuyển đổi mục đích sử dụng đối với loại đất này.
Nghị định 42/NĐ - CP, ngày 11/5/2012 của Chính phủ quy định:“Khi lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chỉ cho phép chuyển đất chuyên trồng lúa nước sang sử dụng vào các mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xét duyệt”.
Mặt khác, theo Công văn 5617/VCCP – KTN ngày 16/8/2011 của Văn phòng Chính phủ về việc hướng dẫn thực hiện Công văn 979/TTg – KTN của Thủ tướng Chính phủ trong thời gian quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011 – 2015) các cấp chưa được xét duyệt thì:
“Trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất lúa nước, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ vào mục đích khác, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thông qua Thường trực HĐND tỉnh, thành phố và báo cáo Bộ trưởng Bộ TN&MT xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ có ý kiến trước khi chuyển mục đích sử dụng...”.
Từ quy định trên, ngày 10/10/2012, đại diện Văn phòng UBND tỉnh Quảng Trị; các Sở: TN&MT, NN&PTNT, Xây dựng; UBND TP. Đông Hà, các đơn vị chức năng thuộc TP. Đông Hà, UBND phường Đông Lương đã tổ chức họp bàn về việc thu hồi diện tích đất chuyên trồng lúa nước kể trên, theo đúng quy định của pháp luật.
Các thành viên tham dự buổi họp đã đi đến thống nhất nội dung yêu cầu UBND TP. Đông Hà, UBND phường Đông Lương rà soát, phân tích hiện trạng khu đất bị thu hồi, gửi Sở TN&MT thẩm định, trình UBND tỉnh xin ý kiến Thường trực HĐND tỉnh trước khi trình Thủ tướng Chính phủ xem xét.
Tuy nhiên, điều khó hiểu là đến ngày 11/12/2012, khi các cấp chính quyền, ngành chức năng có liên quan chưa có ý kiến, kết luận về vấn đề này; đồng thời Thủ tướng Chính phủ chưa cho phép; UBND tỉnh Quảng Trị chưa có quyết định cho phép triển khai dự án, quyết định giao đất để xây dựng dự án tây Hùng Vương, thì lãnh đạo TTPTQĐ TP. Đông Hà đã “tự ý” ứng tiền từ các đơn vị trúng thầu để trả tiền đền bù cho các hộ bị thu hồi đất.
Trong khi đó, mãi tới tháng 10/2013, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải mới ký quyết định đồng ý cho tỉnh Quảng Trị thu hồi 41,47 ha đất trồng lúa nước để thực hiện 10 dự án, công trình, trong đó có dự án tây Hùng Vương.Việc “cầm đèn chạy trước ô tô” của TTPTQĐ TP. Đông Hà phải được “bật đèn xanh”, bởi trong bản báo cáo giải trình về dự án cơ sở hạ tầng Khu TĐC tây Hùng Vương gửi UBND tỉnh Quảng Trị, lãnh đạo TP. Đông Hà giải thích: “...
Với mong muốn sớm hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng để thi công công trình, TTPTQĐ đã linh động tạm ứng tiền từ các đơn vị trúng thầu công trình với số tiền 1.200.000.000 đồng để chi trả cho các hộ bị ảnh hưởng đợt 1”.
Việc làm vội vàng của lãnh đạo TTPTQĐ TP. Đông Hà đã dẫn đến hàng loạt việc làm sai trái, để rồi cán bộ thuộc đơn vị này, cùng một số người khác bị vướng vòng lao lý theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân TP. Đông Hà.