Một góc làng biển Quỳnh Long.
Nhiều người không tin Quỳnh Long là xã nghèo
Hiện nay, những ai không sinh ra, lớn lên và có mối quan hệ mật thiết với Quỳnh Long, đều không tin Quỳnh Long là xã nghèo. Này nhé, ai đến đây cũng thấy: Đường làng sạch sẽ, rộng rãi, thoáng đãng; vào dịp lễ, tết, ô tô đậu kín bên đường; dọc đường là những ngôi nhà 2, 3 tầng ngạo nghễ khoe dáng. Có những lúc, trên địa bàn xã, người ta đếm được có tới trăm gia đình đang xây nhà mới.
Vậy, căn cứ vào đâu mà Quỳnh Long lại là xã nghèo? Có căn cứ cả đấy...
Theo Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt danh sách các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo giai đoạn 2016-2020, cả nước có 291 xã của 82 huyện, 23 tỉnh được công nhận. Riêng tỉnh Nghệ An có 12 xã được xác định là vùng bãi ngang ven biển theo Quyết định số 131 của Thủ tướng Chính phủ. Cụ thể: xã Quỳnh Lộc thuộc thị xã Hoàng Mai; các xã: Quỳnh Long, Quỳnh Thọ thuộc huyện Quỳnh Lưu; Diễn Vạn, Diễn Trung, Diễn Kim, Diễn Hải, Diễn Bích thuộc huyện Diễn Châu; Nghi Yên, Nghi Tiến, Nghi Thiết, Nghi Quang thuộc huyện Nghi Lộc.
Xã Quỳnh Long đất chật, người đông, dân số tăng nhanh và không hề có đất nông nghiệp. Cụ thể, Quỳnh Long có diện tích 1,12km², dân số năm 1999 là 9.392 người, mật độ dân số đạt 8.386 người/km². Đất ở tại đây đắt ngang thành phố Vinh, thậm chí sánh cùng một số nơi ở Hà Nội. Ở nơi này, hiện đang thiếu cả đất để chôn cất người chết.
Quỳnh Long nhà cửa khang trang, đẹp đẽ; nhà 2 tầng trở lên chiếm phần lớn nhưng vẫn được xếp vào diện xã nghèo bãi ngang vì dân ở đây đang nợ ngân hàng rất nhiều tiền (con số có khi tới nhiều trăm tỷ đồng). Hầu hết các gia đình đều thế chấp sổ đỏ ở ngân hàng để vay tiền đầu tư sản xuất.
Đường làng.
Dù khó khăn nhưng khát vọng thoát nghèo của Quỳnh Long rất lớn
Vì không có đất nông nghiệp nên hầu hết các hoạt động mưu sinh của dân Quỳnh Long đều gắn chặt với biển. Dân Quỳnh Long được xem là những ngư dân “thiện chiến” nhất trong cả nước. Họ là những người đi biển gan lỳ, dũng cảm, sáng tạo; họ yêu biển và gắn bó cả đời với biển. Trong những năm chiến tranh, họ đã lập nên những kỳ tích rất đáng tự hào với các danh hiệu “Công an Anh hùng”, “Dân quân Anh hùng”, 2 cá nhân Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; năm 1968, vì có thành tích gửi tiền tiết kiệm, Quỳnh Long đã được Bác Hồ nhắc tới.
Tự hào về những truyền thống của cha ông, thế hệ ngư dân Quỳnh Long hiện nay quyết tâm bám biển để thoát nghèo, xây dựng quê hương giàu đẹp. Xã Quỳnh Long hiện là địa phương có đội tàu cá gần 200 chiếc, trong đó có nhiều tàu công suất lớn. Đây là đội tàu của một xã đông nhất nhì tỉnh Nghệ An. Sản lượng đánh bắt thủy sản vào khoảng 8.000 tấn mỗi năm, có năm đạt gần 10.000 tấn. Cá, mực ở vùng biển này nổi tiếng là ngon nên thường bán được giá cao.
Những năm nghề vây (đánh bắt xa bờ) được mùa, nhiều ngư dân có thu nhập 50 - 60 triệu đồng/tháng. Trong đó nổi lên là Nguyễn Văn Minh (thôn Đại Bắc), Trần Văn Chắt (thôn Phú Liên) - đây là những thuyền trưởng giỏi, giàu kinh nghiệm; mỗi chuyến đi biển thường mang về hàng trăm triệu đến cả tỷ đồng. Họ giúp một số người thoát nghèo bằng cách mời những người kinh tế khó khăn đi biển cùng thuyền với họ, sau một thời gian, vấn đề tài chính được giải quyết. Dân biển có truyền thống tương trợ lẫn nhau.
Một góc bến thuyền của Quỳnh Long.
Dựa vào nhau để vượt qua khó khăn, quyết tâm thoát nghèo
Khoảng 2 năm nay (2018 -2019), nghề vây có dấu hiệu sa sút vì ngư trường có nhiều biến động, sản lượng đánh bắt giảm. Để vượt qua khó khăn, những người dân Quỳnh Long đã biết dựa vào nhau để sống. Những người đàn ông thành lập những tổ hợp tác đánh bắt hải sản và bảo vệ ngư trường. Những nghề lộng (đánh bắt gần bờ) được chú trọng và đang mang lại thu nhập khả quan.
Còn trên bờ, Hội Phụ nữ xã cũng đứng ra thành lập tổ hợp tác giúp chị em có việc làm ổn định, xóa nghèo bền vững. Tổ hợp tác hoạt động đa dạng với nhiều ngành nghề, từ thu mua hải sản, muối chượp, làm mực khô, thu mua ghẹ đến buôn bán vừa và nhỏ. Nghề chế biến hải sản đã từng có thời kỳ phát triển mạnh mẽ ở Quỳnh Long với thương hiệu nước mắm nổi tiếng, nay đang được một số người, một số cơ sở đầu tư để sản xuất trở lại. Ngoài ra, một số người bắt đầu thí điểm nuôi trồng hải sản trên địa bàn. Đây chính là một hướng phát triển để thoát nghèo bền vững, thậm chí là làm giàu.
Vào đầu năm 2020, tình hình đánh bắt cũng chưa sáng sủa là mấy. Thêm vào đó, mấy tháng “giãn cách xã hội” vì Covid-19 cũng ít nhiều ảnh hưởng tới việc lao động sản xuất trên địa bàn. Song, tới tháng 8/2020, tình hình đã được cải thiện, những chuyến đi biển của các con tàu làm nghề vây đã có tín hiệu vui với thu nhập hàng trăm triệu đồng/chuyến (khoảng 7 ngày).
Trò chuyện với những người ngư dân Quỳnh Long, tôi thấy họ bao giờ cũng tin là biển sẽ giúp mình vượt qua khó khăn. Với những con tàu hiện đại, họ ra Bắc, vào Nam theo mùa và theo hướng di chuyển của đàn cá. Ngoài việc mưu sinh ra, họ còn góp phần bảo vệ biển đảo của Tổ quốc. Họ chưa bao giờ sợ hãi khi ra khơi. Trong chiến tranh phá hoại ngày xưa, Quỳnh Long hầu như không còn ngôi nhà nào nguyên vẹn, đại bộ phận thanh niên trai tráng lên đường nhập ngũ nhưng đoàn thuyền của Quỳnh Long vẫn lướt sóng ra khơi. Nay truyền thống yêu biển, yêu nghề đang được phát huy để thoát nghèo.
Nguyên Minh/TC GĐ&TE
