Rằm tháng 7 với phong tục thờ cúng tổ tiên, xá tội vong nhân hình thành lễ Vu lan báo hiếu đã trở thành một nét đẹp văn hóa của người dân Việt Nam. Tuy nhiên, phong tục này đã và đang bị biến tướng thành hủ tục, mê tín dị đoan ở nhiều nơi.
Với suy nghĩ "trần sao âm vậy", nhiều người cho rằng, đốt càng nhiều tiền, vàng, xe, nhà cửa, đồ dùng cá nhân… thì càng thể hiện sự thành tâm với người đã khuất.
Tại những thành phố lớn, đông đúc dân cư như: Hà Nội, TP.HCM... đặc biệt, tại những khu tập thể cũ, ngõ nhỏ không có nơi riêng để đốt vàng mã thì nhiều người tùy tiện đốt vàng mã ở bất cứ đâu như: lòng đường, vỉa hè... thậm chí ở hành lang, ban công nhà.
Thực tế, nhiều vụ cháy đã xảy ra do việc đốt vàng mã, điển hình là vụ hỏa hoạn bắt nguồn từ việc đốt vàng mã vào ngày 4/2/2021, đám cháy lớn bất ngờ bùng phát tại phòng trọ ở ngõ 73 phố Tam Khương (phường Khương Thượng, quận Đống Đa) khiến 4 người tử vong, thiêu trụi 3 xe máy cùng nhiều tài sản khác.
Theo Công an thành phố Hà Nội, thực tế cho thấy, các vụ cháy do thắp hương thờ cúng, đốt vàng mã chủ yếu là do đốt không đúng nơi quy định; bố trí nơi thắp hương thờ cúng không đảm bảo khoảng cách, để quá nhiều vàng mã gần vị trí thắp hương, nến dẫn đến bắt cháy.
Trong quá trình hóa vàng không có người trông coi để tàn lửa lan sang vật dụng xung quanh...
Để toàn dân có một mùa Vu Lan báo hiếu an lành, an toàn, Công an thành phố Hà Nội khuyến cáo người dân nâng cao ý thức chấp hành các quy định về phòng cháy, chữa cháy; quản lý chặt chẽ và sử dụng an toàn nguồn lửa, nguồn nhiệt khi thắp hương, đốt vàng mã.
Mặt khác, người dân cần bố trí nơi thờ cúng hợp lý, ban thờ phải làm bằng vật liệu khó cháy hoặc không cháy, có vách ngăn chống cháy lan sang khu vực xung quanh.
Ngoài ra, cần đốt vàng mã đúng nơi quy định, không thắp hương và đốt vàng mã tại khu vực cấm sử dụng ngọn lửa; đốt vàng mã, thắp hương tại cơ sở sản xuất kinh doanh, cửa hàng xăng dầu, chợ, trung tâm thương mại.
Mỗi người dân cũng cần thường xuyên tự kiểm tra an toàn phòng cháy, chữa cháy về hệ thống điện, thiết bị tiêu thụ điện tại khu vực đặt bàn thờ để kịp thời phát hiện các sơ hở, thiếu sót để từ đó có biện pháp khắc phục đảm bảo điều kiện an toàn phòng cháy, chữa cháy.
Đặc biệt, trước khi rời khỏi nhà và trước khi đi ngủ phải kiểm tra nơi thờ cúng, ngắt các thiết bị điện không cần thiết.
Khi xảy ra cháy, người dân nhanh chóng báo động cho mọi người xung quanh biết; ngắt nguồn điện; sử dụng phương tiện chữa cháy ban đầu như bình chữa cháy xách tay, đồng thời gọi số điện thoại nóng 114; tích cực chữa cháy, cứu người bị nạn.
Để trang bị kiến thức, kỹ năng về phòng cháy và chữa cháy người dân cần tham gia các lớp tập huấn do cơ quan Công an, chính quyền địa phương tổ chức; chủ động trang bị tối thiểu một bình chữa cháy xách tay cho hộ gia đình, kịp thời xử lý khi có sự cố cháy, nổ xảy ra.
Tại khu vực đền, chùa cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức phòng cháy, chữa cháy cho những người phục vụ tại chỗ; phát trên loa tuyên truyền để người dân đến cúng, viếng có ý thức chấp hành phòng cháy, chữa cháy...
