Bãi bỏ ngay các chính sách khuyến khích sinh ít con
Chương trình vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đặt mục tiêu duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên toàn quốc, phấn đấu tăng mức sinh ở những địa phương đang có mức sinh thấp, giảm mức sinh ở những địa phương đang có mức sinh cao góp phần thực hiện thành công Chiến lược Dân số Việt Nam đến 2030, bảo đảm phát triển nhanh, bền vững đất nước.
Mục tiêu cụ thể, phấn đấu đến năm 2030, tăng 10% tổng tỷ suất sinh ở các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có dưới 2 con); giảm 10% tổng tỷ suất sinh ở các tỉnh, thành phố có mức sinh cao (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có trên 2,2 con); duy trì kết quả ở những tỉnh, thành phố đã đạt mức sinh thay thế (bình quân mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có từ 2 - 2,2 con).
Để đạt mục tiêu trên, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của các cấp chính quyền, đẩy mạnh tuyên truyền, vận động thay đổi hành vi. Điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích phù hợp với đặc điểm mức sinh của các địa phương.
Đối với địa phương có mức sinh cao, tiếp tục áp dụng và nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích hiện hành như khuyến khích các cặp vợ chồng, gia đình, tập thể, cộng đồng không có người sinh con thứ 3 trở lên; hỗ trợ người dân thực hiện dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, bao gồm phương tiện tránh thai; bồi dưỡng, hỗ trợ người thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ, người vận động thực hiện kế hoạch hóa gia đình...
Địa phương đã đạt mức sinh thay thế và có mức sinh thấp trước mắt cần rà soát, bãi bỏ các chính sách khuyến khích sinh ít con, khuyến khích sinh đủ hai con. Mở rộng thực hiện các chính sách hỗ trợ cặp vợ chồng sinh con, nuôi dạy con; đồng thời có chính sách không khuyến khích kết hôn muộn, sinh con muộn và sinh ít con.
Tuyên truyền về DS-KHHGĐ cho đồng bào dân tộc
Thủ tướng nhấn mạnh, các nhiệm vụ, hoạt động cần ưu tiên thực hiện ngay là bãi bỏ các quy định liên quan đến mục tiêu giảm sinh, tiêu chí giảm sinh con thứ 3 trở lên. Hỗ trợ, khuyến khích sinh đủ hai con như tư vấn, cung cấp dịch vụ hôn nhân và gia đình.
Hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ hai con như mua nhà ở xã hội, thuê nhà ở; ưu tiên vào các trường công lập, hỗ trợ chi phí giáo dục trẻ em; xây dựng mô hình quản lý, phát triển kinh tế gia đình.
Cũng theo Chương này này, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu cần thực hiện ngay các nhiệm vụ là bãi bỏ các quy định của các tổ chức, cơ quan, đơn vị, cộng đồng liên quan đến mục tiêu giảm sinh, tiêu chí giảm sinh con thứ 3 trở lên.
Bên cạnh đó, sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con trên cơ sở phân tích, đánh giá tác động của các chính sách về lao động, việc làm, nhà ở; phúc lợi xã hội; giáo dục; y tế... đến việc sinh ít con; xây dựng, triển khai các mô hình can thiệp thích hợp.
Hỗ trợ các cặp vợ chồng sinh đủ hai con
Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu chính quyền địa phương ban hành các biện pháp hỗ trợ các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con. Trong đó, thí điểm hỗ trợ tư vấn, cung cấp dịch vụ hôn nhân và gia đình như phát triển các câu lạc bộ kết bạn trăm năm, hỗ trợ nam, nữ thanh niên kết bạn; tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn; khuyến khích nam, nữ kết hôn trước 30 tuổi không kết hôn muộn và sớm sinh con, phụ nữ sinh con thứ hai trước 35 tuổi...
Khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ hai con
Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu thí điểm việc hỗ trợ phụ nữ khi mang thai, sinh con và sinh đủ 2 con như: tư vấn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em bao gồm sàng lọc vô sinh, sàng lọc trước sinh và sau sinh, phòng chống suy dinh dưỡng; tạo điều kiện trở lại nơi làm việc cho phụ nữ sau khi sinh con; giảm thuế thu nhập cá nhân; miễn giảm các khoản đóng góp công ích theo gia đình…
Đồng thời, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con: mua nhà ở xã hội, thuê nhà ở; ưu tiên vào các trường công lập, hỗ trợ chi phí giáo dục trẻ em; xây dựng mô hình quản lý, phát triển kinh tế gia đình; từng bước thí điểm các biện pháp tăng trách nhiệm đóng góp xã hội, cộng đồng đối với những trường hợp cá nhân không muốn kết hôn hoặc kết hôn quá muộn.
Xu thế mức sinh quá thấp xuất hiện ở nhiều khu vực
Theo kết quả tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019, với việc đạt và duy trì mức sinh thay thế, trung bình cả nước, mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có 2 con trong suốt 14 năm qua. Việt Nam đã chuyển từ mức sinh cao sang mức sinh thay thế. Quy mô dân số hiện nay là hơn 96,2 triệu người; giảm được khoảng 20 triệu người so với dự báo trước đây nhờ có các chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình phù hợp trong thời gian qua. Điều này đã góp phần to lớn vào phát triển KT - XH đất nước.
Tuy Việt Nam đã đạt mức sinh thay thế nhưng còn có sự khác biệt đáng kể giữa các địa phương và các vùng; các nhóm dân tộc; trình độ giáo dục, đào tạo và các nhóm mức sống của phụ nữ. Trung du và miền núi phía bắc, đồng bằng sông Hồng, bắc Trung bộ, duyên hải miền Trung và Tây nguyên là các vùng có mức sinh cao - cao hơn mức sinh thay thế. Hai vùng có mức sinh thấp và thấp hơn mức sinh thay thế là Đông Nam bộ và ĐBSCL.
Cụ thể: khu vực khó khăn mức sinh cao, có nơi rất cao (miền núi và trung du phía bắc: 2,69 con; Lai Châu: 3,11 con). Khu vực đã đô thị hóa và kinh tế xã hội phát triển, có nơi mức sinh đã xuống thấp dưới mức thay thế. Đặc biệt, xu thế mức sinh giảm xuống quá thấp đã xuất hiện ở nhiều khu vực như khu vực Đông Nam bộ: 1,63 con; TP.HCM: 1,39 con. Nếu không khắc phục tình trạng này, khoảng cách thu nhập chất lượng sống giữa các vùng miền tiếp tục khác biệt; nhóm nghèo nhất trung bình có 4 con, trong khi nhóm giàu nhất trung bình chỉ 2 con.