Tăng tuổi nghỉ hưu: Phải dần dần, theo lộ trình

 

 

 

Thứ nhất, Việt Nam không có tỷ lệ thất nghiệp cao. Trong điều kiện tốc độ già hóa cao thì nền kinh tế cần nhiều nhân lực hơn. Do vậy, lực lượng lao động cần có quy mô lớn hơn để đảm bảo duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong thập kỷ vừa qua. Và tăng tuổi nghỉ hưu cũng là một cách để có được điều đó. 

 

Thứ hai, đối với những người tin rằng họ cần một mức an sinh xã hội (ASXH) nhất định thì tăng tuổi nghỉ hưu sẽ là một lợi ích vì mấy lý do:

 

- Một là sự bền vững của Quỹ hưu trí. Nếu quỹ ASXH sắp đến thời điểm mất cân bằng, có nghĩa là thu vào quỹ ít hơn chi ra thì phần lớn mọi người đều cho rằng số tiền đóng góp để được hưởng ASXH là quá đắt và không muốn đóng góp vì họ nghe thấy tin đồn rằng quỹ ASXH bị mất cân bằng… Đó là điều tồi tệ nhất có thể xảy ra. Vì vậy, nên duy trì sự ổn định tài chính của quỹ ASXH.

 

- Hai là, tăng tuổi nghỉ hưu sẽ cho phép có thêm thời gian đóng góp BHXH, nghĩa là họ có thể được nhận lương hưu cao hơn và do vậy cuộc sống khi về già sẽ tốt hơn. 

 

- Ba là, tuổi thọ của người dân Việt Nam đã tăng lên đáng kể và sẽ tiếp tục tăng lên nữa. Vì vậy, cách đây 20 năm, mọi người có thể nghỉ hưu ở tuổi 50 và họ có khoảng 15 năm nghỉ hưu. Bây giờ họ làm việc cho đến 55 tuổi và có 20-25 năm nghỉ hưu. Mối quan hệ thay đổi, do đó lợi ích phải được điều chỉnh. Họ cần hiểu rằng: nếu không muốn lợi ích giảm đi thì cần phải làm việc lâu hơn.

 

 

Chúng ta không thể giải quyết rốt ráo vấn đề hiện tại của thị trường lao động bằng một hệ thống hưu trí. Bởi hệ thống này chỉ được áp dụng cho người lao động sau khi nghỉ hưu. Chúng ta không thể sử dụng hệ thống hưu trí để giải quyết bài toán thặng dư lao động tạm thời hoặc một cái gì đó tương tự vì điều đó trước sau sẽ làm hỏng cả hệ thống. Thực tế này đã từng xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới.

 

Nếu chúng ta cố gắng giải quyết các vấn đề thị trường lao động bằng cách cho phép mọi người nghỉ hưu sớm thì chắc chắn sẽ phải trả tiền cho điều đó.

 

Chúng ta cũng không thể chắc chắn rằng, nếu cho người già nghỉ hưu thì những người khác sẽ có thể thay thế được họ. 

 

Nếu đất nước gặp vấn đề về việc làm cho thanh niên, trước hết cần giải quyết vấn đề đó bằng các chương trình giáo dục và chuyển giao kỹ năng cho thanh niên. Đừng cố giải quyết vấn đề việc làm bằng hệ thống hưu trí, vì cách giải quyết đó quá gián tiếp và tốn rất nhiều tiền. 

 

Mọi người thường cho rằng, nếu những người cao tuổi cứ tiếp tục làm việc thì những người trẻ tuổi sẽ không thể gia nhập lực lượng lao động. Nhưng nếu suy nghĩ như vậy thì thị trường lao động sẽ rất “tĩnh”. Khi toàn bộ hệ thống phát triển thì cả quốc gia sẽ phát triển và khi đó sẽ có nhiều lao động hơn.

 

 

Những năm cuối cuộc đời bạn thường chi tiêu nhiều nhất cho các nhu cầu sức khỏe vì bạn cũng hay gặp các vấn đề về sức khỏe hơn. Nhưng điều đó không có nghĩa là tuổi thọ tăng lên sẽ dẫn tới việc bạn sẽ có thời gian đau ốm dài hơn. Tuổi thọ cao hơn cũng đồng nghĩa với việc bạn có một cuộc sống khỏe mạnh lâu hơn.

 

 

 

 

Chưa có bất kỳ bằng chứng nào cho giả định rằng: Tuổi nghỉ hưu ngày càng tăng thì sẽ càng có những tác động xấu đến nền kinh tế. Tôi cũng không nghĩ rằng người lao động cao tuổi hơn thì sẽ có năng suất lao động thấp hơn. Bạn có thể chuyển họ sang các vị trí khác nhau - những người lao động lớn tuổi nên được chuyển đến những nơi họ có thể chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của họ có thể mang lại lợi ích cho người khác.

 

 

Mỗi quốc gia có các biện pháp riêng của mình, và nâng cao tuổi nghỉ hưu là một trong những biện pháp phổ biến. Chúng tôi nghĩ rằng, giảm mức độ lợi ích cũng là một cách để ổn định hệ thống trong việc giải quyết các thách thức già hóa dân số. 

 

 

Những gì Việt Nam nên học từ các nước khác là không nước nào thích phương án tăng tuổi nghỉ hưu cả, vì vậy, Việt Nam phải thực hiện việc này một cách từ từ. Việt Nam không thể tăng tuổi nghỉ hưu thêm 5 tuổi trong vòng một năm. Quá trình này sẽ phải dần dần, theo lộ trình từng năm một. Đồng thời, phải có những biện pháp để bảo vệ người lao động gần đến tuổi nghỉ hưu. Tuy nhiên, lộ trình cải cách cần phải được thống nhất từ bây giờ.

 

 

Có lẽ, Việt Nam nên cân nhắc việc thực hiện các can thiệp về phía đóng góp và về mức độ hưởng lợi từ quỹ. Hầu hết các chương trình ASXH non trẻ trên thế giới đều bắt đầu bằng các cách thức thông thoáng (“công thức hào phóng”). Điều này là tốt, bởi vì những người nghỉ hưu đầu tiên là những người có thời gian làm việc rất ngắn. Vì vậy, họ cần một tỷ lệ thay thế cao hơn. Nếu thời gian làm việc dài hơn, bạn có mức lương trung bình cao hơn, dự kiến bạn sẽ làm việc lâu dài hơn. Và bạn được hưởng một tỷ lệ thay thế thấp hơn để sau đó bạn có thể làm giảm nó từ từ.