Cá chết hàng loạt hồi tháng 4 năm 2016. Ảnh: Hoàng Nam.Theo kết quả Cục ATTP công bố, tháng 7 có 7/27 mẫu cá bị ô nhiễm kim loại nặng (chiếm tỉ lệ 25,9%). Đến ngày 19/8, trước thời điểm Bộ TN&MT công bố nước biển an toàn, kết quả kiểm nghiệm cho thấy chỉ có 1/18 mẫu cá vượt ngưỡng an toàn về kim loại nặng (chiếm 5,5%); Ngày 22/8, Bộ TN&MT đã chính thức công bố nước biển 4 tỉnh miền Trung đã an toàn có thể bơi lội và nuôi trồng thủy sản.
Tại văn bản của Viện Kiểm nghiệm ATVSTPQG cho thấy kết quả kiểm nghiệm 7 mẫu cá, 2 mẫu ghẹ từ Hà Tĩnh chuyển ra ngày 9/8 (được lấy trực tiếp từ Gò cá Cẩm Nhượng, chợ Cẩm Nhượng, huyện Cẩm Xuyên, huyện Kỳ Anh) có 1 mẫu cá nhiễm cadimi vượt ngưỡng theo quy chuẩn Việt Nam; 5 mẫu nhiễm cyanua; 3 mẫu phát hiện hàm lượng phenol. Một số mẫu có hàm lượng phenol ở ngưỡng cao như cá man (8,3mg/kg); ghẹ 3 mắt (10mg/kg); cá đuối (14mg/kg) và lượng cyanua ở ngưỡng cao như cá mỏ neo (3,9mg/kg).
Công văn trên được gửi đúng vào ngày 22/8 – thời điểm Bộ TN&MT công bố chính thức nước biển tại 4 tỉnh miền Trung sạch đạt chuẩn để bơi lội, nuôi trồng thủy sản khiến dư luận nghi ngờ có hay không việc Bộ Y tế cố tình giấu kết quả này trước công luận? Trả lời câu hỏi, bà Trần Việt Nga, Phó Cục trưởng Cục ATTP đã phủ nhận những nghi ngờ trên. Bà Nga giải thích, từ ngày 19/8, Bộ Y tế đã chốt kết quả kiểm nghiệm gửi sang Bộ TN&MT để chuẩn bị cho hội nghị sáng 22/8. Do đó công văn Viện Kiểm nghiệm ATVSTPQG gửi Bộ Y tế về 9 mẫu cá, ghẹ nói trên chưa được cập nhật.
Bà Lê Thị Hồng Hảo, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm ATVSTPQG cho biết: “Mọi thông tin về kết quả kiểm nghiệm độ an toàn của hải sản chúng tôi làm đều được gửi theo đường mật tới Bộ Y tế, không hiểu vì sao lại lọt ra ngoài. Chúng tôi không được phép công bố vì Viện là đơn vị làm kiểm nghiệm chứ không phải cơ quan phát ngôn của Bộ Y tế về vấn đề này”.
Về thông tin một số báo có đưa kết quả kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm ATVSTPQG ngày 22/8 có một số mẫu cá có chỉ số phenol và cyanua vượt ngưỡng an toàn, bà Nga lý giải: “Tôi xin nhấn mạnh là thông tin mà Bộ Y tế công bố chỉ có 1/18 mẫu cá được xét nghiệm là không đạt về chỉ tiêu kim loại nặng là kết quả xét nghiệm được thực hiện đến ngày 19/8, trước khi Bộ TN&MT công bố thông tin nước biển miền Trung an toàn vào ngày 22/8. Về chỉ số phenol và cyanua hiện không có nước nào trên thế giới có quy định về ngưỡng giới hạn. Hai chỉ số này chỉ là để so sánh với chỉ số ô nhiễm môi trường trong suốt thời gian trong và sau khi xảy ra sự số môi trường Formosa.
Đầu tháng 9 công bố cá ăn được hay chưa
Hiện có một số thông tin cho rằng đang có sự bất nhất về kết quả kiểm nghiệm khi tháng 5/2016, Bộ Y tế từng công bố lấy 140 mẫu nước ăn, rau ăn và hải sản ở vùng biển bị ảnh hưởng. Kết quả xét nghiệm đều nằm trong ngưỡng an toàn. Đến nay lại công bố kết quả trên 420 mẫu hải sản tươi được lấy trong 2 tháng 5, 6, cùng thời gian lấy 140 mẫu kể trên, thì tỷ lệ ô nhiễm kim loại rất cao.
Bà Nga cho biết, 420 mẫu là tổng số mẫu hải sản tươi sống được lấy trong khoảng thời gian từ khi sự cố môi trường xảy ra đến thời điểm công bố (tức là từ cuối tháng 4 đến ngày 19/8/2016). Ngoài các mẫu hải sản tươi sống, Bộ Y tế còn lấy mẫu đối với: hải sản chết, muối biển, nước biển, nước ăn, rau… ở các địa phương xảy ra sự cố. Công bố của Bộ Y tế tháng 5/2016 là kết quả kiểm nghiệm 140 mẫu được lấy và kiểm nghiệm đến thời điểm đó, bao gồm nước ăn, rau ăn và một số hải sản tươi sống tại các vùng bị ảnh hưởng chứ không phải toàn bộ 140 mẫu là hải sản tươi sống nên không có sự bất nhất trong kết quả kiểm nghiệm hải sản ở miền Trung.
Lãnh đạo Cục ATTP nhấn mạnh: Bộ Y tế vẫn tiếp tục hằng ngày giám sát, lấy mẫu với tất cả các loại cá tại các cảng biển và đầm nuôi ở 4 tỉnh miền Trung. Các kết quả kiểm nghiệm sẽ được Hội đồng khoa học của Bộ Y tế đánh giá và dự kiến sẽ công bố chính thức vào đầu tháng 9/2016.
| Chỉ cần có 1 mẫu cá thu thập được kiểm tra mà không an toàn, thì khả năng cá biển ô nhiễm gây hại cho sức khỏe con người vẫn còn. Vì vậy, phải cần có thêm thời gian để giám sát, xét nghiệm các mẫu cá. Hiện những địa điểm Bộ TN&MT công bố có thể nuôi cá lồng bè trở lại, cá sống được trong môi trường nước biển an toàn đó thì có nghĩa là về cơ bản có thể khai thác cá ở những nơi đó. |