Người lớn có trách nhiệm giúp trẻ em được thực hiện tốt các quyền của mình. Ảnh: HG
Hiểu biết pháp luật về trẻ em được nâng cao
Sau khi Luật Trẻ em được thông qua vào tháng 4/2016, nhiều hoạt động tìm hiểu nội dung luật này đã diễn ra trong cả nước. Do vậy, hiểu biết pháp luật về trẻ em của xã hội đã được nâng lên. Hầu hết mọi người đã hiểu rằng, trẻ em được bảo vệ bằng pháp luật. Hơn thế nữa, trẻ em được bảo vệ cả bằng pháp luật quốc tế và pháp luật Việt Nam. Có thể nói, đã có một hệ thống pháp luật chặt chẽ nhằm bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền trẻ em.
Khái niệm “Quyền trẻ em” được mọi người hiểu một cách rõ ràng, cụ thể. Quyền trẻ em được hiểu là tất cả những gì trẻ em cần có để được sống và lớn lên một cách lành mạnh và an toàn; Quyền trẻ em nhằm đảm bảo cho trẻ em không chỉ là người tiếp nhận sự yêu thương và chăm sóc của người lớn, mà các em là những thành viên tham gia tích cực vào quá trình phát triển; bao gồm quyền được bảo vệ và chăm sóc đặc biệt mà mọi người, mọi gia đình dành cho trẻ em và cả quyền được cha mẹ ruột yêu thương, cũng như những nhu cầu căn bản: được ăn uống, được giáo dục phổ quát do Nhà nước trả tiền, được chăm sóc sức khỏe và các điều luật hình sự thích hợp với độ tuổi và sự phát triển của trẻ em. Khi nói tới quyền trẻ em, người ta phải hiểu trẻ em có quyền được đảm bảo tự do về thân thể, tinh thần và tình cảm; người lớn có nghĩa vụ tôn trọng các quyền của trẻ em.
Trẻ em được bảo vệ bằng sự thống nhất của các cơ quan tư pháp, của hệ thống hỗ trợ - bảo vệ trẻ em cũng như những người làm việc trong đó và các yếu tố gia đình, nhà trường, cộng đồng là những yếu tố then chốt cùng tạo nên một môi trường thực sự an toàn đối với trẻ em.
Luật Trẻ em đã trở thành công cụ đắc lực bảo vệ quyền trẻ em
Trong cuộc sống, một số đối tượng cậy mình có quyền lực, có sức mạnh nên thường hay bắt nạt, xâm hại trẻ em. Họ vin vào cớ họ là bảo trợ, người có ảnh hưởng, người nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ em nên họ có quyền dạy dỗ, giáo dục trẻ em. Không ít các bậc cha mẹ cũng cho rằng, họ sinh con ra, nuôi con lớn lên nên họ có toàn quyền dạy bảo bằng những hình thức thích hợp. Lạm dụng câu tục ngữ “Thương cho roi vọt, ghét cho ngọt bùi”, một số phụ huynh đã dùng bạo lực với con cái.
Bây giờ, Luật Trẻ em đã có hiệu lực, trong đó chỉ ra là không ai có quyền đối xử thô bạo với trẻ em, xâm hại trẻ em, đánh đập trẻ em, bắt trẻ em làm việc quá sức trong môi trường độc hại. Như vậy, chỉ cần nắm vững Luật Trẻ em, từ cha mẹ, ông bà đến thầy cô giáo đều biết cần đối xử với trẻ em thế nào để không vi phạm pháp luật. Những người có trách nhiệm và nghĩa vụ trong việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em cũng dùng Luật Trẻ em làm chỗ dựa vững chắc để ngăn cản các đối tượng có hành vi xâm hại trẻ em.
Điều đáng nói là từ khi Luật Trẻ em có hiệu lực, các hoạt động bảo vệ quyền trẻ em diễn ra thường xuyên hơn, có hiệu quả hơn. Chúng ta thấy Quốc hội khóa XIV đã thông qua chương trình giám sát cao cấp về việc bảo vệ quyền trẻ em. Các đại biểu Quốc hội đã thực hiện việc giám sát và có văn bản báo cáo khá cụ thể. Điều này cho thấy sự quan tâm sát sao của cơ quan quyền lực cao nhất đất nước tới vấn đề bảo vệ quyền trẻ em.
Luật Trẻ em mới có hiệu lực chưa lâu, chúng ta chưa thể đánh giá đầy đủ tác động của Luật đối với công tác bảo vệ trẻ em trên toàn quốc; chỉ mới ghi nhận những tác động tích cực ban đầu.
Trẻ em được tạo điều kiện để thực hiện các quyền cơ bản trong Công ước quốc tế về Quyền trẻ em và Luật Trẻ em. Ảnh: HG
Cần nhận thấy một số khó khăn, hạn chế để Luật Trẻ em phát huy hiệu quả tốt hơn
Trong cuộc sống hiện nay, chúng ta vẫn thấy quyền trẻ em bị vi phạm khá thường xuyên ở một số nơi. Cụ thể, hiện nay trung bình mỗi năm có khoảng 1.200 vụ xâm hại trẻ em, trong đó phần lớn là xâm hại tình dục. Mặc dù, đây là con số thống kê chưa đầy đủ nhưng nó cũng phản ánh thực tế là quyền trẻ em ở đâu đó vẫn còn bị vi phạm. Ngoài ra, số trẻ em bị tai nạn giao thông, bị đuối nước, bị tai nạn thương tích vẫn còn lớn. Đây là nỗi đau của tất cả chúng ta.
Thực tế cuộc sống cũng chỉ ra rằng, việc thực hiện Luật Trẻ em vẫn còn những khó khăn, hạn chế. Cụ thể: Một số cấp ủy, chính quyền cơ sở có lúc, có nơi chưa thực sự quan tâm, chỉ đạo công tác thực hiện quyền trẻ em. Một số cá nhân, gia đình, cộng đồng thực hiện Luật Trẻ em chưa đầy đủ, chưa nghiêm khắc nên số vụ việc bạo lực, xâm hại trẻ em vẫn có xu hướng tăng qua các năm.
Chúng ta cũng phải thấy rằng, nguồn lực đầu tư cho công tác chăm sóc, bảo vệ trẻ em còn khá hạn chế; Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực thi chính sách, pháp luật đối với trẻ em chưa thường xuyên, chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Thêm vào đó, trong năm 2020, đại dịch Covid-19 cũng đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới nỗ lực thực hiện Luật Trẻ em của nhiều địa phương.
Từ đây, chúng ta nhận thức sâu sắc rằng, vẫn cần phải đẩy mạnh tuyên truyền về Luật Trẻ em hơn nữa để tất cả các đối tượng, các thành phần trong xã hội nắm được nội dung cơ bản của Luật Trẻ em. Một khi con người biết luật, họ sẽ hành xử văn minh hơn, an toàn hơn. Đây là điều chúng ta mong muốn.
Nguyên Hồ/TC GĐ&TE
