Kể từ khi Luật trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực, nhóm đối tượng “trẻ em không nơi nương tựa” (theo Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006) đã được mở rộng thành “trẻ em” mà không phân biệt là có nơi nương tựa hay không. Số lượng vụ việc trợ giúp pháp lý cho diện đối tượng trẻ em có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt là vụ việc tham gia tố tụng:
Giai đoạn 2015 - 2017, Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Lai Châu không có vụ việc thực hiện trợ giúp pháp lý bằng hình thức tham gia tố tụng cho đối tượng “trẻ em không nơi nương tựa”.
Trợ giúp viên pháp lý bào chữa, bảo vệ cho trẻ em tại phiên tòa. Ảnh: Minh Châu
Giai đoạn 2018 - 2020, Trung tâm trợ giúp pháp lý đã thụ lý và thực hiện trợ giúp pháp lý bằng hình thức tham gia tố tụng 15 vụ việc cho 15 trẻ em trên địa bàn tỉnh Lai Châu. Trong đó: 04 vụ việc bào chữa cho trẻ em là người bị buộc tội, 11 vụ việc bảo vệ cho trẻ em là bị hại bị xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm.
Trong 08 tháng đầu năm 2021, Trung tâm trợ giúp pháp lý Lai Châu đã thụ lý và thực hiện 17 vụ việc tham gia tố tụng cho 17 đối tượng là trẻ em, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho trẻ em trong các vụ án hình sự. Trong đó: 07 vụ việc tham gia tố tụng bảo vệ cho trẻ em là người bị tố giác, kiến nghị khởi tố; 02 vụ việc bào chữa cho trẻ em là người bị buộc tội trong vụ án hình sự, 08 vụ việc bảo vệ cho trẻ em là bị hại bị xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm.
Nhìn chung, công tác trợ giúp pháp lý cho trẻ em trên địa bàn tỉnh Lai Châu thời gian qua có chiều hướng tăng mạnh kể từ khi Luật trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực. Các vụ án liên quan đến trẻ em trong thời gian qua luôn được Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh đặc biệt quan tâm, chú trọng thực hiện. Đẩy mạnh sự phối hợp giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý với các cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan, tổ chức liên quan nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho trẻ em trong các vụ án tham gia tố tụng; đảm bảo 100% các yêu cầu trợ giúp pháp lý cho trẻ em đều được Trung tâm trợ giúp pháp lý thụ lý, thực hiện kịp thời, nhanh chóng và đảm bảo quyền tiếp cận, thụ hưởng dịch vụ pháp lý của trẻ em trên địa bàn tỉnh Lai Châu; các vụ việc trợ giúp pháp lý cho trẻ em đảm bảo chất lượng tốt. Qua đó, góp phần không nhỏ trong việc thực hiện các chính sách của nhà nước đối với trẻ em.
Để hoạt động trợ giúp pháp lý cho trẻ em trong thời gian tới đạt hiệu quả cao hơn nữa cần:
Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách trợ giúp pháp lý cho trẻ em và người dưới 18 tuổi của các cấp, ngành, các cơ quan, tổ chức liên quan. Tăng cường hoạt động truyền thông về pháp luật về trẻ em và pháp luật về trợ giúp pháp lý bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, tập trung phổ biến, giáo dục pháp luật tại các nhà trường, cơ sở giáo dục; đẩy mạnh phổ biến pháp luật đến thôn, bản, các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh.
Tăng cường hoạt động của Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh trong việc kiểm tra, đôn đốc thực hiện quyền trợ giúp pháp lý cho trẻ em, người dưới 18 tuổi, đảm bảo các vụ việc có trẻ em và người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi có yêu cầu trợ giúp pháp lý đều được Trung tâm trợ giúp pháp lý thực hiện trợ giúp pháp lý. Chủ động, kịp thời nắm bắt thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, các hoạt động tội phạm mà người thực hiện là trẻ em và người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, từ đó tiếp cận, phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng, cử người thực hiện trợ giúp pháp lý đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng này.
Tăng cường công tác phối hợp giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý với các cơ quan tiến hành tố tụng, các cơ quan, tổ chức liên quan, nhà trường, cơ sở giáo dục, trung tâm bảo vệ và chăm sóc trẻ em trong việc giải thích, thực hiện trợ giúp pháp lý cho các đối tượng là trẻ em và người dưới 18 tuổi. Nâng cao chất lượng đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đặc biệt là các Trợ giúp viên pháp lý khi tham gia tố tụng, xây dựng đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý chuyên sâu về trẻ em và người dưới 18 tuổi, qua đó thực hiện trợ giúp pháp lý một cách tốt nhất, nâng cao chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý, góp phần quan trọng trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm, ổn định tình hình trật tự xã hội trên địa bàn tỉnh