Trên bàn thờ, có thể thiếu nhiều vật phẩm, nhưng nước cúng là thứ không thể thiếu. Chén nước cúng tượng trưng cho tâm hồn thanh tịnh, trong sạch. Khi giữ tâm hồn thanh tịnh, chúng ta sẽ tích lũy được công đức, từ đó mang lại sự an lạc trong cuộc sống.
Thể hiện sự tôn kính, biết ơn thần linh và tổ tiên
Nước để lâu trên bàn thờ sẽ bị đục hoặc bụi bẩn, điều này có thể bị coi là thiếu tôn trọng đối với thần linh và tổ tiên. Vì vậy, thay nước khi thắp hương là hành động khẳng định sự tôn kính của gia chủ.
Nước được coi là yếu tố thanh khiết, tinh khiết và có khả năng làm sạch. Dâng nước lên bàn thờ không chỉ là cách thể hiện lòng thành kính với tổ tiên mà còn là sự thể hiện mong muốn mọi điều xui xẻo, tội lỗi được gột rửa, mang lại sự thanh tịnh cho không gian thờ cúng.
Nước cũng là tượng trưng cho nguồn sống, sự thịnh vượng và tài lộc. Dâng nước mới vào mỗi lần thắp hương để cầu xin tổ tiên, thần linh ban phúc lộc và bảo vệ gia đình khỏi những điều không may.
Ngoài ra, nước cũng có thể hiểu là sự luân chuyển, sự sinh sôi nảy nở. Thay nước trong bát hương cũng giống như việc thay đổi, duy trì sự mới mẻ và sự phát triển trong cuộc sống của gia đình.
Việc dâng nước và thay nước đều là những việc làm thể hiện sự trân trọng và biết ơn đối với tổ tiên, các bậc thần linh, mong họ phù hộ và che chở cho gia đình. Đây là cách để thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt.
Trong phong thủy, nước được coi là yếu tố mang lại năng lượng dương, giúp không gian sống trở nên hài hòa, trong lành. Thay nước mỗi lần thắp hương cũng là một cách để không gian thờ cúng luôn tươi mới, giúp tăng cường năng lượng tích cực.
Như vậy, dâng nước và thay nước khi thắp hương không chỉ đơn thuần là một nghi lễ mà còn là hành động biểu thị sự kính trọng, sự thanh tịnh và mong muốn những điều tốt đẹp sẽ đến với gia đình.
Lưu ý khi dâng nước lên bàn thờ
Khi dâng nước lên bàn thờ trong nghi lễ, để trang nghiêm và đúng đắn thì cần một số lưu ý quan trọng như: Chọn nước dâng lên bàn thờ phải là nước sạch, trong lành, tránh sử dụng nước bẩn hoặc nước có tạp chất.
Nước có thể là nước lọc, nước giếng hoặc nước suối, nhưng phải đảm bảo không có mùi hôi hoặc chất bẩn. Điều này thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng đối với tổ tiên, thần linh.
Nước nên được đựng trong bát, chén hoặc ly sạch sẽ. Mặc dù không có quy định cứng nhắc về số lượng chén nước, nhưng truyền thống thường chọn số lượng là 3 hoặc 5 chén.
Tránh sử dụng những vật dụng bẩn hoặc bị vỡ, nứt, vì điều này có thể gây mất trang nghiêm trong buổi lễ. Đảm bảo vật dụng đựng nước không có dấu vết của dầu mỡ, bụi bẩn hay vết ố.
Nước trên bàn thờ cần được thay mới thường xuyên, nhất là khi nước đã cạn hoặc có dấu hiệu bẩn, vẩn đục. Điều này thể hiện sự tôn trọng và giữ cho không gian thờ cúng luôn thanh tịnh.
Thay nước vào những dịp lễ cúng quan trọng như ngày giỗ, lễ Tết, lễ cúng rằm, mùng một… để bảo đảm bàn thờ luôn được chăm sóc chu đáo.
Ngoài ra, bát hay chén nước cần được đặt ở vị trí trang trọng, không bị che khuất hay bị động vào các đồ vật khác. Thông thường, bát nước sẽ được đặt gần hương án, cạnh hoa quả hoặc đồ cúng.
Không nên để bát nước quá gần với các món ăn hoặc đồ cúng, vì nước cần được coi là vật thanh khiết và không bị hòa lẫn với các món ăn, thức uống khác.
Trong quá trình thay nước hoặc dâng nước, tránh làm nước bị đổ ra ngoài bát hoặc chén, vì điều này được cho là không may mắn. Việc đổ nước ra ngoài có thể bị coi là biểu hiện của sự bất cẩn, thiếu tôn trọng.
Nước dâng lên bàn thờ không cần quá nhiều, chỉ cần một lượng vừa đủ để thể hiện sự thành kính. Quá nhiều nước có thể dễ tràn ra ngoài, mất thẩm mỹ và mất trang trọng. Tuy nhiên, nước cũng không nên quá vơi, vì điều này có thể biểu thị sự thiếu thốn, không đủ đầy.
Nước cúng trên bàn thờ có uống được không?
Nước cúng trên bàn thờ, với tính chất thuần khiết và trong lành, hoàn toàn có thể được uống. Dù là nước dâng cúng tại đình chùa hay nước cúng trên bàn thờ Phật, gia tiên tại nhà đều có thể uống được.
Việc uống nước dâng cúng khi đi lễ chùa không chỉ là hành động tâm linh mà còn mang theo lòng thành và sự thuần khiết từ nghi lễ.
Tương tự, với nước cúng trên bàn thờ gia tiên hay Phật, việc uống nước này cũng như việc nhận lộc từ tổ tiên và Phật, tương tự như việc thụ lộc từ hoa quả và bánh kẹo sau khi thắp hương vào các ngày lễ: Tết, Rằm, mùng 1, hoặc các dịp lễ quan trọng.
Tuy nhiên, với nước đã để lâu trên bàn thờ, không còn tươi mới và sạch sẽ như khi mới dâng thì không nên uống. Bởi, có thể nước này đã có bụi, khói hương hoặc các yếu tố không sạch sẽ từ không khí xung quanh, nên không thích hợp để uống.