Các quyền này được ghi nhân trong Hiến pháp 2013 và các văn bản pháp luật của Nhà nước Việt Nam. Đặc biệt, việc Quốc hội thông qua Luật tín ngưỡng, tôn giáo (năm 2016) và Chính phủ ban hành Nghị định số 162/2017/NĐ-CP ngày 30/12/2017 (hai văn bản này có hiệu lực từ ngày 01/01/2018) đã tạo khuôn khổ pháp lý vững chắc cho việc bảo đảm tốt hơn quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người.
Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam cũng được đảm bảo thực thi trong thực tế. Hàng năm, trong cả nước có hơn 8.500 lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo được tổ chức. Các hoạt động tôn giáo diễn ra sôi động trên khắp cả nước; nhiều hoạt động, sinh hoạt tôn giáo lớn được tổ chức trang trọng, thu hút hàng trăm ngàn lượt người tham dự. Các tổ chức tôn giáo được phép thành lập trường đào tạo, mở lớp bồi dưỡng những người chuyên hoạt động tôn giáo để đáp ứng nhu cầu đào tạo của tôn giáo. Hiện nay, ở Việt Nam có 53 cơ sở đào tạo những người chuyên hoạt động tôn giáo. Một số cơ sở được phép đào tạo trình độ thạc sỹ, tiến sỹ. Ngoài ra, chính quyền các địa phương còn tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo mở các khoá đào tạo, bồi dưỡng thần học, giáo lý cho hơn 10.000 người mỗi năm.
Năm 2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì cuộc gặp mặt 126 vị chức sắc, chức việc tôn giáo tiêu biểu đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tính đến nay, hầu hết các cơ sở thờ tự của các tôn giáo (hơn 20.000 cơ sở thờ tự, chiếm 80%) được sửa chữa, nhiều cơ sở thờ tự được xây mới. Bộ Nội vụ và Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư liên tịch số 1646/TTLT-TCĐC-TGCP, ngày 30/10/2000 về hướng dẫn giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên diện tích đất cơ sở tôn giáo đang sử dụng. Tại các địa phương, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các cơ sở tôn giáo được thực hiện đúng pháp luật. Nhiều tỉnh, thành phố giao đất với diện tích phù hợp cho các tổ chức tôn giáo, như: TP. Hồ Chí Minh đã giao 7.500 m2 đất cho Tổng Liên hội Hội thánh Tin lành Việt Nam (miền Nam) xây dựng Viện Thánh kinh thần học; tỉnh Thừa Thiên Huế giao 20 ha đất cho Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế sử dụng; TP. Đà Nẵng giao 6.000 m2 đất cho Hội truyền giáo Cơ đốc Việt Nam sử dụng; TP. Hà Nội giao cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam khoảng 11ha đất để xây dựng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội...
Các tổ chức tôn giáo được tạo điều kiện in ấn, phát hành kinh sách, đồ dùng việc đạo phục vụ hoạt động tôn giáo. Từ năm 2013 đến nay, đã có gần 6 ngàn xuất bản phẩm tôn giáo được xuất bản, hơn 19 triệu bản in; nhiều xuất bản phẩm được in bằng nhiều ngôn ngữ: Anh, Pháp, tiếng dân tộc; 15 tờ báo, tạp chí của các tổ chức tôn giáo đang hoạt động; phần lớn các tổ chức tôn giáo (kể cả tổ chức tôn giáo trực thuộc) có Website riêng.
Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của đồng bào dân tộc thiểu số được đảm bảo. Giáo hội Phật giáo Việt Nam xây dựng Học viện Phật giáo Nam Tông Khmer tại TP. Cần Thơ để đáp ứng nhu cầu đào tạo của tu sỹ Phật giáo Nam tông Khmer. Kinh sách của các tổ chức tôn giáo đã được phép xuất bản bằng 13 thứ tiếng dân tộc. Năm 2020, có 5.000 bản in Kinh thánh bằng tiếng Ê đê, 3.000 bản in Kinh Thánh tiếng Jrai. Tại khu vực các tỉnh Tây Nguyên, Bình Phước hiện có khoảng 583.000 tín đồ (97% là đồng bào dân tộc thiểu số) sinh hoạt tôn giáo tại hơn 2.000 Hội thánh, điểm nhóm. Tại khu vực miền núi phía Bắc có hơn 230.000 tín đồ là đồng bào dân tộc thiểu số sinh hoạt tôn giáo tại 1.640 Hội thánh, điểm nhóm.
Hoạt động quan hệ quốc tế của các tổ chức tôn giáo ngày càng được mở rộng. Hàng năm, có hàng trăm đoàn của tổ chức, cá nhân tôn giáo ở trong nước tham gia hoạt động tôn giáo ở nước ngoài; nhiều chức sắc nước ngoài vào Việt Nam hoạt động tôn giáo. Nhiều hoạt động tôn giáo quốc tế lớn được tổ chức thành công ở Việt Nam: Công giáo tổ chức Tổng hội Dòng Đa Minh thế giới tại Đồng Nai; Tin lành kỷ niệm 100 năm đạo Tin lành truyền vào Việt Nam; Giáo hội Phật giáo tổ chức Đại lễ Phật đản Liên Hợp quốc năm 2019 tại Việt Nam đã thu hút sự tham dự của 3.000 đại biểu, trong đó có 1650 đại biểu khách quốc tế đến từ 112 quốc gia và vùng lãnh thổ, 250 kiều bào là tăng ni sinh từ 40 quốc gia, trên dưới 20.000 lượt tăng ni, phật tử tham dự các hoạt động bên lề của đại lễ và được dư luận quốc tế đánh giá cao.
Công tác truyên truyền, phổ biến luật được thực hiện đồng bộ từ Trung ương đến cấp cơ sở. Qua đó đã góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, của chức sắc, chức việc, tín đồ các tôn giáo và nhân dân đối với các chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo; tạo sự phấn khởi, tin tưởng trong đồng bào các tôn giáo và giúp các tổ chức, cá nhân tôn giáo chấp hành tốt chủ trương, chính sách, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.
Ban Tôn giáo Chính phủ áp dụng nhiều điểm mới trong quy trình thủ tục đăng ký, công nhận tổ chức tín ngưỡng, tôn giáo (trong đó có việc áp dụng thủ tục trực tuyến). Sau khi Luật tín ngưỡng, tôn giáo và Nghị định số 162/2017/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực thi hành (từ ngày 01/01/2018), Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ban hành Quyết định số 199/QĐ-BNV ngày 31/01/2018 về việc công bố thủ tục hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Nội vụ, gồm 96 thủ tục thuộc 04 cấp (Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã); các thủ tục này đều được niêm yết và công bố công khai theo quy định. Ban Tôn giáo Chính phủ đã triển khai thực hiện, xử lý, giải quyết 43 thủ tục hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo trên cổng Dịch vụ công trực tuyến mức độ 4, đảm bảo nhanh gọn, hiệu quả, giảm thời gian đi lại cho các chức sắc, chức việc các tôn giáo, được các tổ chức, cá nhân tôn giáo hài lòng và đánh giá cao . Hiện có 62 tổ chức và cá nhân đã tạo tài khoản và thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên hệ thống phần mềm dịch vụ công trực tuyến của Ban Tôn giáo Chính phủ. Tại địa phương, thực hiện cơ chế một cửa liên thông trong giải quyết các thủ tục hành chính, niêm yết công khai các thủ tục hành chính, thời hạn trả lời.
Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật tín ngưỡng, tôn giáo được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật và đảm bảo hiệu quả; kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm trong thực hiện Luật Tín ngưỡng, tôn giáo tại các địa phương. Từ năm 2019 đến nay, Ban Tôn giáo Chính phủ đã thành lập 23 đoàn thanh tra, kiểm tra tại 23 tỉnh, thành phố; các tỉnh, thành phố còn lại tự kiểm tra và báo cáo về Ban Tôn giáo Chính phủ. Công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu kiện, khiếu nại, tố cáo được duy trì và thực hiện hiệu quả. Hàng năm, Ban Tôn giáo Chính phủ đã tiếp nhận, xử lý và phối hợp với các cơ quan chức năng ở Trung ương và địa phương giải quyết nhiều đơn thư phản ánh, khiếu nại, tố cáo của các tổ chức, cá nhân tôn giáo. Hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước được tăng cường, đáp ứng nhiệm vụ công tác tôn giáo trong tình hình mới.
Các cơ quan chức năng ở TW và địa phương tích cực hướng dẫn và tạo điều kiện để các tổ chức tôn giáo tham gia thực hiện chủ trương xã hội hóa trong hoạt động giáo dục, y tế, từ thiện. Thời gian qua, các tổ chức tôn giáo tích cực tham gia các hoạt động xã hội hóa về y tế, giáo dục và từ thiện nhân đạo, góp phần đáng kể vào công tác an sinh xã hội, giảm gánh nặng cho Nhà nước, cụ thể: thành lập trên 450 cơ sở y tế; gần 1.300 trường, lớp mầm non, trên 50 cơ sở dạy nghề; 800 cơ sở bảo trợ xã hội chăm sóc trẻ em mồ côi, trẻ tàn tật, người già cô đơn, bệnh nhân tâm thần, HIV/AIDS. Giáo hội Phật giáo Việt Nam tham gia tích cực và hiệu quả trong hoạt động y tế, bảo trợ xã hội và từ thiện nhân đạo, đã mở nhiều phòng khám và tổ chức cấp phát thuốc miễn phí cho bệnh nhân không chỉ là tín đồ, phật tử mà còn cho những người dân có hoàn cảnh khó khăn khi họ bị bệnh tật, yếu đau.
Năm 2020, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã thực hiện nhiều chương trình cứu trợ, nổi bật là hoạt động hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ, đoàn Chủ tịch Uỷ ban TW Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kêu gọi ủng hộ nguồn lực cho phòng chống dịch bệnh Covid-19, tăng ni, phật tử các chùa đã ủng hộ trang thiết bị y tế, phòng áp lực âm tại các bệnh viện đa khoa, trung tâm kiểm soát bệnh tật CDC các tỉnh thành phố: Hà Nội, Quảng Ninh, Phú Thọ, Bắc Ninh, Tp Hồ Chí Minh; ủng hộ tiền, nhu yếu phẩm cho các bệnh nhân, những người bị nghi lây nhiễm tại các cơ sở cách ly tập trung, các y bác sỹ, các chiến sỹ quân đội, công an, lực lượng tình nguyện nơi tuyến đầu phòng chống dịch với số quà và tiền trị giá ước tính hàng ngàn tỷ đồng; tham gia ủng hộ cho đồng bào bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão lụt và sạt lở đất tại các tỉnh miền Trung, không phân biệt là người có đạo hoặc không có đạo, thể hiện tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái và phát huy các giá trị đạo đức tốt đẹp, nhân văn, bác ái của các tôn giáo.
Năm 2019, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có buổi gặp mặt biểu dương các chức sắc tôn giáo có đóng góp tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc tại thành phố Đà Nẵng. Tại cuộc gặp mặt, các tôn giáo bày tỏ sự nhất trí đồng thuận với Đảng, Nhà nước và mong muốn được đóng góp công sức trong sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội, giữ vững độc lập, chủ quyền lãnh thổ. Đại diện chức sắc Hội thánh Cao Đài phát biểu "Bàn thờ tôn giáo có nhiều nhưng bàn thờ Tổ quốc có một"… khẳng định sự đoàn kết, đồng lòng của tôn giáo phản bác luận điệu xuyên tạc của thế lực xấu.
Dự kiến trong năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng sẽ chủ trì buổi gặp mặt biểu dương các chức sắc tôn giáo có thành tích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và tham gia phòng chống dịch bệnh Covid 19.