Cách đây 74 năm, ngày 27/9/1950 tại vùng biển Sầm Sơn, Thanh Hóa, điệp báo Nha Công an Trung ương phối hợp với Công an Thanh Hóa đã lập chiến công vang dội - đánh đắm chiến hạm Amyot D'Inville của thực dân Pháp tại biển Sầm Sơn.
Với 30kg thuốc phát nổ, bà Nguyễn Thị Lợi khiến hơn 200 sĩ quan địch tan xác, cùng với đồ chi viện trên chiến hạm Amyot D'Inville chìm xuống đáy biển.
Nữ anh hùng liệt sĩ công an nhân dân (CAND) Nguyễn Thị Lợi (quê ở Châu Phú, Châu Đốc, tỉnh An Giang) là một phụ nữ xinh đẹp, tài trí và thông minh. Chồng bà là người miền ngoài, vào Châu Đốc lập nghiệp. Sau khi kết hôn, bà Nguyễn Thị Lợi theo chồng ra Bắc rồi sinh con.
Khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ, bà gửi đứa con gái đầu 4 tuổi cho mẹ đẻ ở quê rồi bế con nhỏ thứ hai theo chồng ra Bắc. Do hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt, trên đường đi, bom đạn kẻ thù đã cướp đi người chồng và đứa con thân yêu. Nợ nước, thù nhà đã đưa bà đến gần hơn với lý tưởng cộng sản.
Nỗi buồn mất người thân đã biến thành sức mạnh mãnh liệt trong lòng người phụ nữ phương Nam. Bấy giờ, thay vì trở về quê nhà, bà Nguyễn Thị Lợi quyết định dừng chân tại Thanh Hóa, tham gia hoạt động cách mạng.
Cuối năm 1947, sau thất bại trong Chiến dịch Việt Bắc, Thu - Đông, Chính phủ bù nhìn Bảo Đại được thực dân Pháp quan tâm lập âm mưu dùng người Việt trị người Việt, hòng lôi kéo, mua chuộc các thế lực phản động chống phá cách mạng, gây chia rẽ, suy yếu Mặt trận dân tộc thống nhất.
Bấy giờ, sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, đất nước ta rơi vào khó khăn tứ bề, kẻ địch bao vây. Quân đồng minh lần lượt kéo vào Việt Nam với mưu đồ bao vây, can thiệp. Còn ở miền Nam, với sự giúp đỡ của quân Anh, thực dân Pháp không giấu giếm mưu đồ quay lại xâm lược nước ta lần nữa.
Nắm được âm mưu đen tối của địch, Ty Điệp báo, Nha Công an Trung ương đã “tương kế tựu kế” đưa người của ta vào hàng ngũ địch, trong đó có điệp báo viên Hoàng Đạo (Tổ trưởng, bí danh A13) và Kim Sơn (bí danh A14). Các đồng chí có nhiệm vụ đi sâu, leo cao trong nội bộ địch để nắm bắt thông tin.
Thời điểm này, trong nước có nhiều đảng phái phản động nổi lên và đều muốn tranh thủ lôi kéo A13 với vai trò là “thủ lĩnh phe ly khai” để giương thêm vây cánh. Với vai trò của mình, A13 đã tạo được niềm tin với Bảo Đại và những kẻ chóp bu cầm đầu các đảng phái phản động.
Năm 1949, Nguyễn Thị Lợi được tuyển vào làm nhân viên phục vụ tại Ty Công an Thanh Hóa, có dịp tiếp xúc với đồng chí Hoàng Đạo - Tổ trưởng Tổ điệp báo A13. Sau một thời gian, tổ chức nhận thấy người phụ nữ này có bản lĩnh, thông minh, kiên trung, đầy đủ tố chất của một chiến sĩ điệp báo nên đã quyết định kết nạp Nguyễn Thị Lợi vào Tổ điệp báo.
Tổ điệp báo A13 gồm: Hoàng Đạo có mật danh A13, Nguyễn Kim Sơn mật danh A14, Chu Duy Kính với mật danh A15 và Nguyễn Thị Lợi mật danh A16.
Đầu năm 1950, phát hiện âm mưu đánh chiếm vùng tự do Thanh - Nghệ Tĩnh và Khu 4 của thực dân Pháp, Trung ương Đảng chỉ đạo: “Không nên gây cho Pháp ảo tưởng ở vùng hậu phương của ta lại có một lực lượng ly khai chống lại kháng chiến, không có lợi về chính trị và ảnh hưởng đoàn kết dân tộc... Do đó, phải kết thúc sớm chuyên án này”.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Trung ương Đảng, ngày 26/9/1950, Ty Điệp báo, Nha Công an Trung ương chỉ đạo Tổ điệp báo A13 điều động 3 tên cầm đầu đảng phái phản động... ra vùng tự do Thanh Hóa để bắt giữ, khai thác thông tin; đồng thời đặt mục tiêu phải đánh đắm Thông báo hạm Amyot D'Inville của Pháp đang vận chuyển vũ khí trang bị tiếp viện cho quân Pháp tại chiến trường Bắc bộ.
Ty điệp báo, Nha Công an Trung ương đã giao nhiệm vụ cho điệp báo Hà Nội phối hợp với Công an Thanh Hóa lập kế hoạch đánh đắm Thông báo hạm Amyot D'Inville đang neo đậu ở khu vực biển Sầm Sơn - một trong 4 chiếc tàu lớn nhất của Pháp đang hoạt động ở Thái Bình Dương.
Theo kế hoạch, Tổ điệp báo A13 lừa địch điều Thông báo hạm vào vùng biển Sầm Sơn đón “phu nhân Quốc vụ Khanh của Bảo Đại ra Hà Nội chữa bệnh (đồng chí Hoàng Đạo - A13 được Bảo Đại phong chức Quốc vụ Khanh)...
Thực hiện kế hoạch này, Tổ điệp báo A13 sẽ đưa một khối thuốc nổ lên tàu địch nhằm ngăn chặn ý đồ của chúng đánh chiếm vùng căn cứ kháng chiến Vinh - Nghệ - Tĩnh của ta.
Theo kế hoạch, Tổ điệp báo A13 phải tìm một phụ nữ đóng vai “phu nhân Quốc vụ Khanh” với yêu cầu người phụ nữ này phải có nhan sắc, mưu trí, dũng cảm, sẵn sàng hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ. Qua kiểm tra thử thách, Nguyễn Thị Lợi được chọn giao nhiệm vụ này.
Trong vai phu nhân của Quốc vụ khanh, đêm 26 rạng sáng 27/9/1950, bà Nguyễn Thị Lợi (bí số A16) đã cùng tổ điệp báo gồm các đồng chí: Hoàng Đạo, tổ trưởng trong vai “Quốc vụ khanh”, Kim Sơn vai thông ngôn, Lê Mai (tức Chu Duy Kính) trong vai cần vụ.
Cùng đi còn có 4 chiến sĩ dân quân làm nhiệm vụ chèo thuyền đưa tổ điệp báo hộ tống phu nhân Quốc vụ khanh lên Thông báo hạm. Sau khi đưa “Phu nhân Quốc vụ khanh” cùng va ly “tài liệu” chứa hơn 30kg thuốc nổ lên tàu, đoàn đưa tiễn nhanh chóng rời khỏi Thông báo hạm vào bờ an toàn.
Khoảng 30 phút sau, một tiếng nổ long trời vang lên giữa biển khơi. Thông báo hạm Amyot D'Inville của Pháp đã bị nổ tung, nhấn chìm hơn 200 sĩ quan, binh lính Pháp cùng hàng trăm tấn vũ khí quân trang quân dụng xuống biển. Trong trận đánh đặc biệt xuất sắc đó, nữ điệp báo Nguyễn Thị Lợi đã anh dũng hy sinh.
Chiến công vang dội này đã làm nức lòng quân dân cả nước, gây xôn xao chính trường quân sự, chính trị nước Pháp; làm cho Chính phủ Pháp choáng váng, tướng lĩnh và tay sai hoang mang dao động, nội bộ địch nghi ngờ lẫn nhau. Đây cũng là đòn đánh mạnh, đập tan mưu đồ đen tối của thực dân Pháp tấn công ra vùng tự do Liên khu IV, phá hoại hậu phương kháng chiến của ta.
Chiến công đánh đắm Thông báo hạm Amyot D'Inville của Pháp đã có công lớn góp phần làm phá sản ý đồ đánh chiếm vùng tự do Khu IV của thực dân Pháp. Sự kiện này cũng làm thất bại âm mưu lôi kéo, tập hợp các phần tử ly khai, các đảng phái phản động hòng chống lại cách mạng của dân tộc ta.
Sự hy sinh anh dũng, hiến dâng của nữ anh hùng Nguyễn Thị Lợi trên đất xứ Thanh đã “tạc” vào sử xanh dân tộc một sự kiện - hình ảnh mãi mãi không quên. Máu xương của người nữ anh hùng đã hòa vào biển lớn, thấm sâu vào hồn dân tộc.
Không chỉ có tượng đài người phụ nữ miền Nam mềm mại, thướt tha bên bờ biển xứ Thanh, tên tuổi của bà Nguyễn Thị Lợi còn được đặt cho tên đường, tên trường học trên địa bàn thành phố biển Sầm Sơn.
Chiến công ấy mãi mãi đi vào lịch sử truyền thống vẻ vang của lực lượng CAND Việt Nam nói chung, lực lượng tình báo CAND và công an Thanh Hóa nói riêng trong thời kỳ còn non trẻ.
Ghi nhận chiến công và sự hy sinh cao cả của nữ điệp báo Nguyễn Thị Lợi, năm 1995, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho liệt sĩ CAND Nguyễn Thị Lợi.
Về với xứ Thanh, về với Sầm Sơn, chân bước chậm để nghe tiếng sóng vỗ mạn thuyền, lắng lòng mình ta nghe như có tiếng đồng vọng từ quá khứ, về một thuở liệt oanh của những hy sinh cao cả của bao thế hệ ông cha, như chuyện về người nữ Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Thị Lợi...
Thu Hương
Báo Lao động và Xã hội số kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ
